6 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 19 Januari 1932.
af ontbreekt dus een natuurkunde-lokaal, een gemis,
hetwelk van jaar tot jaar sterker wordt gevoeld. Het
natuurkunde-onderwijs moet nu in de gewone les
lokalen worden gegeven, met als gevolg, dat de daar
voor benoodigde ingrediënten geregeld van het eene
naar het andere lokaal moeten worden overgebracht,
een toestand, welke aan eene inrichting van onderwijs
als deze niet behoort te worden bestendigd.
Intusschen hebben zich de toestanden aan deze
school in den loop der jaren nog in ander opzicht ge
wijzigd. In de eerste plaats is dit het gevolg van het
invoeren van het vak zingen. Voor dit onderwijs was
een lokaal aanwezig, zoolang van 1922 tot 1929
het gewone onderwijs kon volstaan met 11 lokalen,
derhalve met 1 lokaal minder dan in 1921. Door stijging
van het aantal leerlingen moest hierin evenwel in 1929
verandering worden gebracht, zooals blijkt uit het vol
gende overzicht
September 1927 232 leerlingen (11 lokalen);
1928 - 252 (11
1929 277 (12
1930 - 311 (13
1931 338 (14
Dit overzicht doet zien, dat in September 1929 voor
de 277 leerlingen alle twaalf leslokalen opnieuw in ge
bruik moesten worden genomen. Voor het onderwijs in
de vakken zang en (gedeeltelijk) handwerken de
overige lessen in dit laatste vak werden in de gewone
leslokalen gegeven werd toen een localiteit in het
voormalig militair hospitaal aangewezen. Deze, op
zich zelf al niet wenschelijke, oplossing bracht evenwel
slechts voor één schooljaar uitkomst. Door de vestiging
toch van den dienst der Gemeentewerken in het hos
pitaal en de daarmede gepaard gaande verbouwings
werkzaamheden moest in September 1930 voor de zang
en handwerkklasse een ander onderkomen worden ge
zocht. Zij werd toen ondergebracht in het onmiddellijk
aan de U. L. O.-school grenzende gebouw der gemeen
telijke bewaarschool no. 4. Maar inmiddels was het
aantal leerlingen in September 1930 tot 311 gestegen,
zoodat opnieuw een klasse meer gevormd moest wor
den, waarvoor echter een leslokaal ontbrak. Er werd
toen eene oplossing gevonden door gedurende het
schooljaar 1930/1931 de correctie-kamer tot leslokaal
in te richten. Dit 13e, geïmproviseerde, leslokaal was
weliswaar te klein, maar doordat er voor kon worden
gezorgd dat een der hoogste klassen niet meer dan 16
leerlingen telde, kon deze in bedoelde correctie-kamer
een plaats vinden. Het onderwijzend personeel moest
zich toen voor de correctie behelpen met het vertrek,
bestemd voor de opberging van natuurkundige instru
menten.
Voor het schooljaar 1931/1932 werden 338 leerlingen
ingeschreven, hetgeen ten gevolge had, dat het aantal
klassen andermaal met een moest worden vermeerderd.
Hoewel het tot dusverre was gelukt de lokalen voor het
gewone onderwijs in het gebouw zelf te vinden, bleek
zulks voor het veertiende leslokaal niet meer doenlijk.
Immers, alle mogelijke ruimte in het gebouw zelf, ge
schikt of minder geschikt, was reeds voor leslokalen in
gebruik genomen. Er werd toen besloten van de 14
klassen er 11 onder te brengen in het gebouw van de
school zelf en 3 in hulplokalen van de hierboven reeds
genoemde bewaarschool. Het twaalfde lokaal in de
school werd nu weer in gebruik genomen voor zang en
handwerken, welk onderwijs, zooals gezegd, sinds Sep
tember 1930 in de bewaarschool werd gegeven.
Uit het bovenstaande zal U gebleken zijn, dat het
gebouw van school no. 4 dient te worden uitgebreid
met drie lokalen voor het gewone onderwijs en een
lokaal voor het onderwijs in de natuurkunde. Wij
merken hierbij evenwel op, dat het niet buitengesloten
moet worden geacht dat wegens verderen groei der
school na verloop van langeren of korteren tijd opnieuw
de behoefte aan meer lokaalruimte wordt gevoeld en
dat wij het derhalve wenschelijk achten de school in
plaats van met drie nu reeds met vier lokalen voor het
gewone onderwijs uit te breiden. Wordt hiertoe be
sloten, dan mag worden verwacht dat voor vele jaren
een afdoende uitbreiding van lokaalruimte zal zijn ver
kregen.
Door de beoogde uitbreiding zullen er in totaal 18
lokalen komen, t. w. 15 gewone leslokalen, waarvan 14
direct in gebruik worden genomen, 1 natuurkunde-
lokaal, 1 teekenlokaal en 1 lokaal voor zang en hand
werken. Het 15e leslokaal zou voorloopig, totdat het
voor zijn eigenlijke doel wordt bestemd, kunnen worden
gebruikt voor het onderwijs in handwerken, waardoor
de vakken zang en handwerken zoolang in afzonder
lijke lokalen kunnen worden onderwezen.
Wij meenen U hiermede de noodzakelijkheid van uit
breiding der lokaalruimte voor deze school voldoende
te hebben aangetoond en daarbij de urgentie dier uit
breiding in het licht te hebben gesteld.
Thans rest ons nog Uwe Vergadering aan de hand
van de hierbij overgelegde teekeningen te doen zien
hoe de situatie daar ter plaatse na de verbouwing zal
zijn en welke motieven bij de door ons gedachte in
deeling hebben voorgezeten.
Zooals uit die teekeningen blijkt, is met opoffering
van een der leslokalen van de bewaarschool een nieuw
gymnastieklokaal geprojecteerd op den grond welke
tusschen de beide scholen ligt. Hierdoor kan het be
staande gymnastieklokaal worden verbouwd tot vier
leslokalen, t. w. twee beneden en twee boven. Deze
oplossing is des te aannemelijker, nu reeds lang is ge
bleken dat de ruimte in het thans voor het onderwijs
in de lichamelijke oefening gebruikte lokaal te klein is
om daar op eene behoorlijke wijze onderricht te geven
aan klassen van 24 leerlingen in den leeftijd van 12 tot
17 jaar. Het nieuw ontworpen gymnastieklokaal staat
in verbinding met de school voor uitgebreid lager on
derwijs, terwijl het met het oog op eventueele andere
doeleinden van een afzonderlijken ingang wordt voor
zien. De teekeningen geven voorts aan, waar het
nieuwe vijfde lokaal is gedacht en welke noodzakelijke
verdere, minder belangrijke, veranderingen deze ver
bouwing met zich brengt.
Waar thans reeds zonder overwegend bezwaar drie
hulplokalen in de naastgelegen bewaarschool konden
worden ondergebracht, ligt het voor de hand dat tegen
het definitief beslag leggen op één leslokaal van die
school geene bedenkingen behoeven te rijzen. Immers,
door de voorgenomen verbouwing zal de bewaarschool
straks weer over meer ruimte aan leslokalen beschikken
dan voor het tegenwoordige het geval is. De ontworpen
oplossing heeft alleen nog tot gevolg, dat de privaat-
en bergruimte van de bewaarschool moet worden afge
broken en dat de bestaande speelplaats van die school
aanmerkelijk wordt verkleind. In de behoefte aan eerst
genoemde ruimte kan evenwel worden voorzien door
het maken van een, ook op zich zelf reeds gewenschte,
nieuwe privaatinrichting, voldoende aan de moderne
eischen, terwijl aan de vermindering van speelruimte
tegemoet kan worden gekomen door het binnen de
ijzeren afrastering ten Westen van de bewaarschool
gelegen gazon voor het grootste gedeelte tot speelplaats
te bestemmen.
De kosten van de beoogde uitbreiding met bijko
mende werken worden, met inbegrip van meubilair,
enz., begroot op rond 65.000.—.
Blijkens hunne te Uwer inzage liggende rapporten
kunnen de Commissie voor de Openbare Werken, de
Commissie van Toezicht op het Lager Onderwijs en de
Inspecteur van het Lager Onderwijs zich met het hier
besproken plan vereenigen.
Onder overlegging van de stukken geven wij Uwe
Vergadering in overweging
a. te besluiten tot verbouwing en uitbreiding, over
eenkomstig het hierbij overgelegde plan. van de school
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 19 Januari 1932.
7
voor uitgebreid lager onderwijs (gemeenteschool no. 4)
aan den Wissesdwinger en ten behoeve daarvan een
bedrag van, in ronde som, 65.000.— beschikbaar te
stellen
b. te bepalen, dat de sub a genoemde som uit lee
ning zal worden gevonden en in 20 jaren, te beginnen
in 1933, zal worden afgelost.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Vromen: Mijnheer de Voorzitter. Ik heb de
stukken dienaangaande met genoegen bestudeerd en ik
heb ook wel den indruk gekregen, dat verbetering van
deze school dringend noodzakelijk is. Maar ik wil toch
niet verhelen, dat het bedrag, dat daarvoor noodig is,
mij buitengewoon hoog voorkomt, zonder dat ik in
tusschen in staat ben aan te geven, op welke wijze,
ook met een absoluut afdoende verbetering, met een
lager bedrag zou kunnen worden volstaan. Maar voor
het bouwen van 4 nieuwe leslokalen inclusief een gym
nastieklokaal. waarbij men in dit geval niet het geld
voor den grond noodig heeft, vind ik een bedrag van
65.000. een bedrag, waarvoor men heden ten dage
minstens twee kapitale villa's bouwt, buitengewoon
hoog. Ik ben niet deskundig genoeg, om aan te geven,
waar hier de overdrijving in het bedrag schuilt, maar
ik heb via den Secretaris aan den wethouder gevraagd,
die niet aanwezig was, toen ik de stukken bestudeerde,
om een lesrooster van de school bij de stukken te willen
leggen, teneinde daaruit een conclusie te kunnen trekken
of ook sommige lokalen voor een tweeledig doel kunnen
worden gebruikt en of het niet mogelijk is op die manier
een besparing te verkrijgen. Hier zijn afzonderlijke
lokalen ontworpen voor teekenen en voor natuurkunde
en ook afzonderlijke lokalen voor zang en voor hand
werken. Nu is het, zonder dat men den lesrooster kent,
niet mogelijk, te beoordeelen of misschien ook een van
die lokalen kan worden gebruikt voor een tweeledig
doel en of misschien ook door den bouw van twee
groote lokalen, b.v. een voor teekenen en zang en een
voor handwerken en natuurkunde, met minder zou
kunnen worden volstaan. Ik zou daaromtrent nog graag
nadere inlichtingen willen hebben, aangezien aan dat
verzoek van mij, om den lesrooster bij de stukken te
leggen, niet is voldaan. Hij lag gister althans nog niet
bij de stukken
De heer Muller: Zaterdag wel.
De Voorzitter: Ik wil even opmerken, (ik wist van
de heele kwestie niets af), dat, naar ik hoor van den
Secretaris, direct na het verzoek van den heer Vromen
de lesrooster bij de stukken is gelegd.
De heer Vromen: Ik heb er opzettelijk naar gezocht,
maar ik heb hém niet gevonden. Dan heb ik zeker
slecht gezocht.
Dan is er nog een vraag bij mij gerezen. Het teeken
lokaal is hier ontworpen aan den achterkant van de
school, bijna pal op het Zuiden, n.l. op het Zuid-Zuid-
Oosten. Voorzoover ik mij wel eens heb geïnterresseerd
voor scholenbouw, meende ik, dat het beter was dat
een teekenlokaal meer op het Noorden ligt en ik zou
daarom willen vragen of hier bijzondere redenen aan
wezig waren om dit lokaal hier op het Zuiden te
projecteeren.
De neer De Boer (wethouder): Mijnheer de Voor
zitter. De heer Vromen heeft de opmerking gemaakt,
dat het bedrag voor dezen schoolbouw hem wel wat
duur voorkomt voor 4 lokalen. Maar de bedoeling is
niet dat er 4 lokalen worden gebouwd, maar 5 met een
gymnastieklokaal. Het is de bedoeling om van het
tegenwoordige gymnastieklokaal, dat veel te klein is,
4 leslokalen te maken en daarvoor moet er heel wat
aan gedaan worden. Die lokaliteit wordt daartoe in de
lengte middendoor gedeeld en dan komen er 2 lokalen
beneden en 2 boven. Bovendien moet er een gangmuur
verplaatst worden ik heb de teekening op het oogen-
blik niet bij mij, maar ik weet het wel ongeveer uit het
hoofd en dan zal door het verplaatsen van nog een
muur nog een lokaal worden gemaakt, dat bestemd
wordt voor de zangklassen.
Bovendien heeft de heer Vromen gezegd, dat het
teekenlokaal op het Zuid-Oosten, geloof ik, geprojec
teerd is. Dat is niet waar, het komt op het Zuidwesten,
maar dat is geen bezwaar
De heer Vromen: Bijna pal op het Zuiden.
De heer De Boer (wethouder) Het teekenlokaal
komt op den Zuidwesthoek van de school; aan dien kant
is het Oosten en daar, naar den Prinsentuin toe, is het
Westen en daar is het Zuiden. Dus het teekenlokaal is
aan den Zuidwestkant geprojecteerd, maar dat behoeft
geen bezwaar te zijn, want het is mogelijk het nog te
verwisselen met het zanglokaal, dat komt op den
Noordwestkant. Het is de bedoeling om dit beneden en
zooveel mogelijk buiten het centrum van de school te
brengen, maar het zou ook kunnen het op de plaats
van het teekenlokaal te brengen en dan het teekenlokaal
in de plaats van het zanglokaal aan den Noordwest
kant. Daar zal geen bezwaar tegen zijn.
Wat de kosten betreft, deze zaak is opgezet en de
begrooting is opgemaakt door Gemeentewerken. Nu
geloof ik niet, dat men uit ervaring kan spreken, als
men beweert, dat de zaken door Gemeentewerken te
royaal of te luxueus worden aangepakt. Het is
wel gebleken, dat dit niet het geval is; verbouw en
nieuwbouw heeft altijd op een sobere wijze plaats. Wel
licht is echter de begrooting niet aan den schralen kant
opgezet, want het is altijd lastig als het later tegenvalt.
Het is ook bekend, dat de begrootingen van Gemeente
werken zoo zijn, dat de bouw daarvan klaar kan komen,
maar ik kan wel de verzekering geven, dat hier van
geen overdaad sprake is. Met wat hier is uitgetrokken,
meent men wel dezen verbouw klaar te kunnen krijgen
en blijkt bij aanbesteding dat het benoodigde bedrag
minder wordt, dan is dat een meevaller. Het is den
laatsten tijd herhaaldelijk gebleken, ook bij school 17
en ook bij de school voor Buitengewoon Lager Onder
wijs, waarbij het werk ook onder de begrootingssom is
aangenomen, dat de aannemingssom lager was dan de
begrootingssom en het is niet onwaarschijnlijk, dat dit
ook hier weer het geval zal zijn. De berekening, die in
het voorstel is opgenomen, is dus begroot door Gemeen
tewerken.
Men moet ook niet vergeten, dat ook aan de nabij
gelegen bewaarschool iets gedaan moet worden. Daar
zijn op het oogenblik de privaten in de gang aange
bracht, maar het is de bedoeling, dat daar aparte pri
vaten voor jongens en meisjes zullen komen. Verder
moet de speeltuin van de bewaarschool gewijzigd wor
den; deze wordt door den bouw van het gymnastiek
lokaal kleiner en er zal nu ook een speelterrein moeten
worden aangelegd aan de Zuidwestzijde van het ge
bouw. Ook de kosten, die daaraan worden besteed, zijn
in deze begrooting opgenomen. Het een met het ander
is hier dus uitvoerig bij stilgestaan en dat heeft ten
slotte geleid tot dit bedrag.
Ik geloof, mijnheer de Voorzitter, dat ik hiermee de
opmerkingen van den heer Vromen heb beantwoord.
Ik kan dus op het oogenblik niet zeggen of dit bedrag
juist is of niet juist; ik heb wel het vertrouwen, dat het
wel juist zal zijn, maar ik kan niet de toezegging doen
dat deze verbouwing wel voor minder dan het ge
raamde bedrag klaar zou kunnen komen.
De beraadslagingen worden gesloten.
Met algemeene stemmen wordt besloten overeen
komstig het voorstel van Burgemeester en Wethouders.
