36 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 27 Februari 1934.
dat geld kost, dan tevens een begrootingswijziging in
dien zin voor te stellen.
Voorts vraagt spr„ gezien het feit dat de begrooting
sluitend is gemaakt door het opnemen van de reserves,
of B. en W. niet vreezen dat van hooger hand zal
worden gezegd, dat het nu geen tijd is om uit de re
serves te putten. Hij meent toch dat de Regeering zeer
onlangs heeft gezegd dat, gezien de bijzondere omstan
digheden en de onzekere toekomst, het niet wenschelijk
is om uit de reserves te putten.
Stopzetting van de storting in het stratenfonds zou
spreker juist achten, indien genoeg geld in het fonds
aanwezig was. Waar dit niet het geval is, hetgeen spr.
met cijfers aantoont, zal het gevolg zijn, dat deze post
van den gewonen dienst naar de toekomst wordt ver
schoven, dat naar zijn oordeel onjuist is.
Naar aanleiding van de woorden in de Mem. v. Antw.
dat, wanneer een voorstel door den Raad is aangenomen,
de Raad ook de volle verantwoordelijkheid draagt,
vraagt spr. hoe het dan is met de tegenstemmers. Hij
is van meening dat niet de geheele verantwoordelijkheid
bij den Raad berust. Zoo wordt de begrooting den Raad
voorgelegd, en al kunnen wijzigingen worden aange
bracht, ze wordt toch vrijwel aangenomen zooals ze
den Raad is aangeboden.
Het antwoord van B. en W., gegeven in no. 12 van
de Mem. v. Antw. is volgens spr. geen antwoord. Lo
gisch is het dat de moreele factor een financiëelen in
slag heeft; moralitiet toch komt dikwijls juist bij de
financiën te pas.
Wat het cyclostyleeren der Raadsstukken betreft, als
het tot gevolg heeft dat de Raadsleden de stukken eerder
krijgen, dan zou spr. het alleen daarom reeds willen
toejuichen.
Ten aanzien van de kwestie van het Deliplein, een
kwestie waar spr. het vorige jaar reeds over gesproken
heeft, vraagt hij of B. en W. er in de toekomst reke
ning mee zullen houden dat geen publiekrechtelijke
bepalingen worden opgenomen in civielrechtelijke con
tracten.
Spr. weet niet of het wel noodig is een post van
6000.ter dekking van den kindertoeslag aan te
wijzen, omdat daartoe uit Onvoorzien zou kunnen wor
den geput. Bovendien, al hebben de 3 voorgestelde
punten ter dekking van dat bedrag zijn instemming wel,
hij wil er toch op wijzen dat het bedrag, dat de Schip-
persschool heeft opgebracht, niet in de begrooting is
verantwoord. Spr. haalt dat alleen maar aan om aan te
toonen dat het zoo gek nog niet is om 6000.— voor
een kindertoeslag beschikbaar te stellen.
Hoewel hij is voor opheffing van de muziekschool,
merkt spr. op dat intrekking van het subsidie niet ge
heel en al winst is, omdat dan ook de cursusgelden
vervallen.
Den gasprijs vindt spr. wel het minst geschikte belas
tingobject en een verhooging, die het uitgesproken
karakter heeft van een belasting, is dan ook niet te
verdedigen. Niettemin is het ondoenlijk voor de Raads
leden om op een andere wijze die 60.000.op het
kleed te tooveren, hoewel spr. deze geste niet kan be
wonderen en hij liever had gezien dat men het uitein
delijk in een belastingverhooging had gevonden; niet
echter in een straatbelasting.
Spr. wijst er nog op dat het aantal R. K. ambtenaren
hier zóó gering is, dat zij zelfs niet in het G. O. zijn
vertegenwoordigd.
Den heer Van der Schoot is verhooging van den gas
prijs zeer onsympathiek. Reeds meerdere malen heeft
hij gewezen op de groote winst, die op het gas wordt
gemaakt en die hij aanvoelt als zeer onbillijk voor de
betrokkenen. Voor het sluitend maken van de begroo
ting kunnen z. i. wel andere posten worden gebruikt
dan deze algemeene belasting, die in het bijzonder de
menschen treft, wien het zeer slecht past. Spr. wijst op
de ƒ500.— voor onderwijs aan het Parkherstellingsoord,
dat wegens het gering aantal leerlingen niet meer ge
rechtvaardigd is, de boventallige onderwijzers, die zou
den kunnen worden afgeschaft, evenals het zwemonder
wijs, dat heel mooi maar in dezen tijd niet meer gerecht
vaardigd is. En waarom wordt het onderzoek inzake
de Hoogere Handelsschool niet ter hand genomen,
voordat men een belasting gaat opleggen, die naar spr.
meening niet noodig is De post voor het geven van
vuurwerk is luxe en wat de bewaarscholen betreft is
dezerzijds reeds dikwijls gewezen op de onbillijkheid dat
een zekere categorie profiteert van iets, dat anderen
meebetalen. Het wordt hoog tijd dat daarop bezuinigd
wordt. Al die zaken dienen eerst aan de orde te komen
in plaats van den gasprijs.
Weegt verder het beduidende bedrag, dat voor de
Comm. voor de Beroepskeuze wordt uitgegeven, op
tegen het belang van die instelling Er zal straks wel
een voorstel komen om dien post af te voeren.
Het is jammer dat door opheffing van de F. O. V.
weer verschillende menschen zullen worden getroffen,
maar die zaak is als een zekere luxe aan te merken en
zij, die daar zooveel voor voelen, moeten dat orkest
dan ook maar in het leven houden; daar heeft de ge
meente niet mee te maken. Daarnaast zou opheffing
van de Muziekschool ook een beduidende bezuiniging
voor de gemeente beteekenen, terwijl daarmee tevens
verschillende muziekonderwijzers gebaat zouden zijn.
Ook de uitgaaf van 1100.voor de kinderbewaar
plaats kan gerust verdwijnen deze instelling is wel
gemakkelijk om de kinderen onder dak te brengen,
maar de ouders gaan zich daardoor aan hun taak ont
trekken.
Wat de kwestie van de publieke aanbestedingen be
treft, heeft spr. de vorige maal genoegen genomen met
de toezegging van weth. De Boer, dat datgene, wat
aanbesteed kan worden, ook zou wórden aanbesteed
en naar aanleiding van een brief van de aannemers
dringt spr. er op aan dat de gemeente in dit opzicht
j aan het werk bij C. A. een voorbeeld neemt en dat het
j college zich aan zijn woord zal houden.
De heer Turksma meent een woord van diepgevoelde
erkentelijkheid niet te mogen onthouden aan B. en W.,
die op voor spr. zoo verblijdende wijze deze begrooting
nog sluitend hebben weten te maken. Men kan Leeu
warden gerust als voorbeeld stellen tegenover andere
gemeenten. Blijkbaar wordt ook door anderen de solidi
teit van de gemeente zeer hoog gesteld, gezien de zoo
voordeelig geplaatste 4 leening.
Degenen, die hebben gezegd dat bezuiniging eerder
had moeten plaats vinden, vergeten dat de crisis meer
en meer om zich heen heeft gegrepen, vooral in Fries
land met zijn groote agrarische industrie en het ver
wondert spr. dat de crisis in Leeuwarden nog niet verder
heeft doorgewerkt. Critiek achteraf is wel heel gemak
kelijk, maar spr. meent dat men hier over het algemeen
beleid zeer tevreden kan zijn.
Ten opzichte van den middenstand, waarop vooral
zware lasten worden gelegd, zal de Raad naar spr.'s
meening straks een regelende taak krijgen in den geest
als door den heer Weima bedoeld.
Bij het spreken over bezuiniging denke men ook aan
de zwaardere eischen, die het verkeer stelt, aan de
stratencomplexen, aan de verfraaiing van de binnen
stad en de offers, die het woningwezen zal vragen.
Het gemeentebelang moet blijven gesteld boven het
partijbelang en allen moeten daarvoor offers brengen.
De loonsverlaging betreurt ook spr.'s fractie, maar zij is
ijzeren noodzaak en in vergelijking met de particuliere
bedrijven heeft het gemeentepersoneel in breede lijnen
nog niet te klagen.
Spr. staat persoonlijk, wat de wethouderssalarissen
betreft, aan de zijde van den heer M. Molenaar.
Verschillende in den aanbiedingsbrief genoemde be
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 27 Februari 1934. 37
zuinigingsobjecten zijn spr. niet sympathiek. Bezuini
ging kan z. i. worden gevonden in inkrimping van
eigen beheer en ook door bekorting der vergaderingen.
..In Beschrankung zeigt sich der Meister."
Aan den eenen kant dienen B. en W. een open oog
te houden voor verbetering en verfraaiing van de stad
ook ten opzichte van een gelijke behandeling van de
verschillende stadsgedeelten.
Het verheugt spr. dat men het marktwezen wil centra-
liseeren; daardoor wordt het economisch en overzich
telijk. Hij wil stipuleeren dat de algemeene ontwrichting
van het marktwezen heeft plaats gevonden sinds de
centrales hun werk hebben verricht.
Spr. hoopt dat de kippenmarkt nu eindelijk een per
manente verblijfplaats zal vinden. Hij heeft ten opzichte
van het abattoir, waar aan de wenschen en verlangens
wordt tegemoet gekomen, geen aanleiding om op de
onderdeden in te gaan, maar wil toch opmerken dat er
ondanks den teruggang op verschillende onderdeelen
een hoogere winst wordt geraamd.
Wat de oplossing voor de vee-auto's betreft, heeft
spr. lang gevraagd Zuster Anna, ziet gij nog niets
komen 7" maar hij gelooft dat er nu toch iets in 't zicht
is.
Spr. betreurt dat de som voor onderhoud van de
veemarkt niet grooter is kunnen worden; hij vertrouwt
dat B. en W. aan deze instelling, die aan den nering
doenden middenstand winsten oplevert, aandacht zullen
blijven schenken en dringt aan op een betere onkruid
verdelging uit hygiënisch oogpunt, omdat de smetstof
zich in het gras vastzet. In het vorig jaar geleek de vee
markt gedeeltelijk wel weiland.
Spr. is tegen een straatbelasting, omdat die niet een
belasting naar draagkracht kan zijn. Deze kan op grond
van den inhoud der contracten op de huurders worden
afgewenteld en mocht dat bij de gemeente de bedoeling
niet zijn, dan ligt daarin een element van deloyale con
currentie met de particuliere woningverhuurders. Bo
vendien drukt deze belasting het meest op den winkel
stand, die toch al zoo zwaar is belast. In het feit, dat
de groote panden en filiaalzaken, b.v. als van C. A. en
V. D. niet veel belasting betalen, vindt men nog een
zekere compensatie in 3e dividend- en tantièmebelasting.
Het speciale tarief voor electrischen stroom, dat het
vorig jaar van 5000 K.W.U. tot 3000 K.W.U. is terug
gebracht, is slechts dienstbaar gemaakt voor een enkele
groote zaak, maar de kleine winkelstand heeft er niets
aan. Spr. geeft in ernstige overweging of deze niet kan
worden betrokken in een tarief met een lager limiet in
den geest als dat voor de grootverbruikers. Vooral in
dezen tijd moet men rekening houden met den midden
stand; aan den eenen kant wordt van rechts-revolution-
nairen kant getracht deze tot de fascistische groepen te
trekken en aan den anderen kant komen de socialisten
zich thans met zoet gekweel bij den middenstand aan
bieden. Men schijnt daar volgens den heer Molenaar
geheel te zijn veranderd, want vroeger kon de midden
stand wel verdwijnen; spr. waarschuwt dan ook: „Als
de vos de passie preekt, boer pas op je ganzen." De
middenstand kan het beste zijn belangen blijven stellen
in handen van degenen, die zich daarmee altijd hebben
bezig gehouden.
In deze tijden van onrust en moeilijk regeerbeleid
moet de Overheid krachtig staan en dient de Gemeente
raad achter haar te staan met daden. Daarom vraagt
spr. of B. en W. ook denken te komen met voorstellen,
zooals in het Rijksambtenarenreglement zijn vastgelegd,
ten opzichte van het verbod van het lidmaatschap van
revolutionnaire politieke partijen.
Het is den Vrijz. Dem. ernst mee te willen werken
aan het hoog houden van het gezag, aan het behoud
van een gezonde democratie en aan medezeggenschap
van de burgers; een beleid, dat de beste waarborgen
biedt voor het dienen van het algemeen belang, waar
aan de Raadsleden ook ten opzichte van de gemeente
hebben mee te werken.
De Voorzitter wijst er op dat de begrooting balan
ceert. Zou het nu niet beter zijn dat degenen, die met
voorstellen denken te komen, daarmee niet wachten tot
bij den betrokken post, maar deze, zooals de heer Balk
heeft gedaan, direct indienen Dan krijgt men een beter
overzicht over het geheel. Laat men eens aannemen dat
de beide voorstellen om een bedrag van 60.000.te
vinden, dus zoowel de gasprijsverhooging als de straat
belasting, worden verworpen, dan mankeert aan de
begrooting precies dat bedrag en dan kan men nadien
wel met allerlei voorstellen komen om verschillende
posten af te voeren, maar bij het begin van de behan
deling heeft men dan daarvan geen overzicht. Den heer
Buiel, die opmerkte dat de 6000..voor kindertoeslag
nog wel uit Onvoorzien zou kunnen worden gehaald,
antwoordt spr. dat dit mogelijk is, hoewel de post ook
lang zoo sterk niet meer is als vroeger, maar dat dit
voorstel dan ook moet worden gedaan. Daarom is het
beter direct met de voorstellen te komen; dan hebben
wij precies een overzicht, waar wij aan toe zijn en
anders komen wij voor vreemde situatie's te staan.
De heer Koopal zal bij deze alg. beschouwingen
hoofdzakelijk spreken ter verdediging van de straat
belasting tegenover een gasprijsverhooging.
Spreker herinnert er aan dat toen het vorige jaar het
belastingvoorstel van wijlen den heer Dijkstra door hem
is teruggewezen, de heer Terpstra hem heeft toege
voegd: een nieuwe burgerlijke partij Spr. wenscht daar
vandaag eens dieper op in te gaan. De heer Terpstra
schijnt zich eenigermate bezorgd te maken over den
gang van zaken in de S. D. A. P.; de eene keer zijn
spreker en de zijnen te revolutionnair, dan weer te
burgerlijk. Hij behoeft zich echter niet ongerust te
maken over de evolutie van spr. en zijn partijgenooten,
want zij zijn wel in staat gebleken de moeilijkheden,
ook in het maatschappelijk leven onder oogen te zien
en de verantwoording voor genomen besluiten behoor
lijk te dragen.
Spr. heeft de zaak, genoemd in punt 39 der M. v. A.
nog eens nader bekeken. Men heeft van de overzijde
ook verklaard dat verzwaring van indirecte belastingen
niet juist is, maar is verhooging van den gasprijs, waar
over de heer Van der Schoot heeft gesproken, dan
geen indirecte heffing Gezien de houding, die de
rechter fractie verleden jaar heeft aangenomen bij de
verlaging van de electriciteitstarieven, bevreemdt het
spr. dat deze fractie voor verhooging van den gasprijs
is en in ieder geval in plaats van een straatbelasting
liever een aantal posten op de begrooting schrapt, die
spr. en zijn fractie aanvoelen als noodzakelijke posten.
Waar de heer Turksma aanvoert dat de middenstand
die gasprijsverhooging op het oogenblik niet zal kunnen
dragen, wijst spr. er op dat deze verhooging niet zal
plaats hebben voor aparte contracten, die juist met
middenstanders zijn afgesloten, zoodat de gewone ver
bruikers allen de 1 cent verhooging moeten opbrengen.
Aannemende dat het muntgas inderdaad ook zal worden
verhoogd, hetgeen spr. niet uit de bedrijfsrekening heeft
kunnen opmaken, dan zal de voorgestelde verhooging
van het gas plus de verhooging van den cokesprijs in
totaal opbrengen 61.944.
Spr. heeft, wat de straatbelasting betreft, een bere
kening opgezet en heeft daarvoor een twaalftal wille
keurige perceelen genomen, met een belastbare op
brengst van 3305.en hij heeft ook zijn licht laten
schijnen over het gebruik van gas en dan blijkt dat
een gemiddeld middenstandsgezin per maand 50 M3.
gas noodig heeft. Als men nagaat dat de meerdere op
brengst van het gas voor 12 gezinnen 72.zal zijn
en men neemt ook 72.als opbrengst van een aantal
opcenten der gebouwde eigendommen naar 3305.
voor een straatbelasting, dan komt spr. tot de conclusie
waar er dan 2.2 aan opcenten zal moeten worden
geheven boven het bedrag, dat nu reeds aan hoofdsom
