66
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 19 Mei 1937.
en W. hebben toen toegezegd deze zaak onder oogen
te zullen zien.
Spr. sluit zich bij mevr. Buisman aan. Men verandere
die instructie, dan voorkomt men moeilijkheden.
Het betreft hier geen toelage of vergoeding, maar
een wedde-verhooging en spr. c.s. zijn steeds tegen inci-
denteele loonsverhoogingen geweest, enkele uitzonde
ringen daargelaten, en het is de vraag, of het hier zoo n
uitzondering betreft. Had dit bovendien niet eerst in
het G.O. moeten worden besproken en waarom is dit
niet gebeurd
De heer De Boer (weth.) zegt, dat de taak van dezen
concierge den laatsten tijd grooter is geworden, o.a.
door de uitbreiding van den geneeskundigen dienst
hij heeft toezicht op het schoonhouden dezer loka
len en doordat het kantoor van den Gemeenteont
vanger in het gebouw is ondergebracht. Bovendien
maakt hij de lichtdrukken voor Gemeentewerken, dat
eenigszins technisch werk is en stookt hij de centrale
verwarming. Zijn taak is dus belangrijker dan die van
een gewonen concierge. Mevrouw Buisman vindt het
tegenwoordige salaris blijkbaar voldoende, maar B. en
W. achten deze verhooging alleszins gemotiveerd.
Tot nu toe zijn de salarissen en belooningen van
concierges en schoonmaaksters niet in het G.O. be
handeld en voor een uitzondering was hier geen aan
leiding. Wil de Raad echter hierin op den duur ver
andering brengen, dan zullen B. en W. daartegen waar
schijnlijk geen bezwaar hebben.
Mevrouw Buisman Blok Wijbrandi heeft niet ge
sproken over het al of niet voldoende zijn van het
salaris. Haar bezwaar is, dat het salaris wordt ver
hoogd, omdat deze concierge meer werkzaamheden
krijgt. De centrale verwarming zal er trouwens bij zijn
aanstelling wel geweest zijn, evenals het maken van de
lichtdrukken. Juist bij de functie van concierge krijgt
men, met iedere vermeerdering of vermindering van
werk rekening houdende, eigenaardige consequenties.
Een concierge van een school kan men, bij stijging van
het aantal leerlingen, toch bezwaarlijk salarisverhooging
geven. Spr. heeft meermalen op den eigenaardigen post
van het openen en sluiten der deuren voor extra-lessen
gewezen, en men moet op dien weg niet voortgaan.
Spr. blijft tegen dezen post.
De heer Wiersma beaamt hetgeen mevrouw Buisman
heeft gezegd.
Was het spr. eerder opgevallen, dat het salaris van
een concierge niet in het G.O. komt, dan had hij reeds
gezegd, dat hij dit niet juist acht. Nu alle salarissen
van het gemeentepersoneel eerst het G.O. passeeren,
is er reden om met den tot nu toe gevolgden regel te
breken.
De verhooging als zoodanig heeft spr. niet bestreden.
Hij zag alleen deze kwestie gaarne via het G.O. nog
eens in den Raad. Gebeurt dit niet, dan is hij geneigd
tegen te stemmen.
De heer De Boer (weth.) zegt, dat bij de scholen
de belooning van den concierge per lokaal wordt
berekend.
De heer Turksma: Hoe is het bij het Stadhuis
geregeld
De heer De Boer (weth.): Ook het salaris van dien
concierge zal nader moeten worden bezien. Volgens
hetzelfde principe, dat t.a.v. de concierges der scholen
wordt gehuldigd, stellen B. en W. thans deze salaris
verhooging voor.
Misschien zal in het vervolg het salaris van een con
cierge in het G.O. kunnen worden behandeld, thans
bestaat daartoe geen aanleiding.
Volgno. 191 Gem.werken wordt met 16 tegen 11
stemmen, die van de heeren Feitsma, Terpstra, Wiersma,
Van der Schoot, Praamsma, Algera, mevr. Buisman
Blok Wijbrandi, de heeren Buiël, Turksma, Hellema en
mevr. BusscherSjerp, aangenomen.
Mevrouw Van DijkSmit zegt, dat nu de betegeling
van het schoolplein is aangehouden, ook de betreffende
volgnummers van de begrootingswijzigingen vervallen.
De Voorzitter: Die worden automatisch aangehouden.
Met alg. stemmen wordt besloten overeenkomstig het
voorstel van B. en W., met uitzondering van de volg
nummers betreffende de betegeling van het bij de
gemeentescholen nos. 1 en 5 in de Schoolstraat gelegen
terrein.
Punt 8 (bijl. no. 59). Met alg. stemmen wordt besloten
overeenkomstig het voorstel van B. en W.
Punt 9 (bijl. no. 64).
De heer De Bruin merkt op, dat deze zaak, waarin
volgens het College de Raad niet behoefde te worden
gekend, hier aan de orde komt door een adres van den
Ned. Bond van Personeel in Overheidsdienst, vragende
de cokesbezorging in eigen beheer te houden, waarbij
belangen van het personeel der Gasfabriek zijn betrok
ken; daar deze bond diens belangen heeft te behartigen,
ligt inhoud en motiveering van het adres niet buiten
de bevoegdheid van adressanten. Dat dezen daarbij nog
enkele andere opmerkingen maken, kan men niet kwa
lijk nemen.
Spr. gelooft niet, dat B. en W. in dit geval de be
langen van het personeel ten volle behartigen. Als spr.,
die behoort tot de minderheid in de Lichtcommissie, het
cokesbezorgen in eigen beheer wil houden, dan is dit.
afgezien van het principe, om de belangen van het per
soneel te dienen. Bij aanbesteding zal het tot nu toe met
de cokesbezorging belaste personeel in ontstane vaca
tures worden tewerkgesteld, waardoor men echter
anderen de gelegenheid ontneemt op behoorlijke
arbeidsvoorwaarden een levenspositie te krijgen, wat
in dezen tijd te betreuren is.
Met een bezorgloon van 5J/2 ct. per H.L.. waarin
ook nog ondernemerswinst moet zijn, kan geen behoor
lijk loon worden gegeven, wil niet een afjakker- en uit
buitingssysteem het gevolg zijn, wat de Raad niet in
de hand mag werken. De ondernemer zal in zoo kort
mogelijken tijd zooveel mogelijk willen bezorgen en een
dergelijk systeem is niet in het belang van een goede
bezorging, waarop het publiek recht heeft, omdat het
er voor betaalt. B. en W. handhaven den door het
publiek te betalen bezorgprijs op 10 ct., maar zou het
bezorgen voortaan voor ct. per H.L. worden aan
besteed, dan mag ook niet meer dan noodig is van de
afnemers worden geheven; B. en W. mogen het be
zorgen niet als winstobject beschouwen.
Spr. gelooft niet, dat het gemeentepersoneel in het
algemeen den prikkel van tariefwerk noodig heeft om
tot volle arbeidsprestatie te komen. De cokesbezorging
moet in eigen beheer blijven maar tegen vast loon. Hij
stelt, mede namens den heer IJtsma, voor
„Motie.
Ondergeteekenden verzoeken B. en W. het be
zorgen van de cokes van de Gasfabriek te doen ge
schieden in eigen beheer. Moet daartoe het personeel
van de Gasfabriek tijdelijk worden aangevuld, dan
geschiedt dit met inachtneming van de geldende
arbeidscontractloonen.
De heer Turksma zegt, dat de heer De Bruin, even
als de adressanten, sterk met vermoedens werkt. Spr.
gelooft echter niet, dat bezorging door particulieren
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 19 Mei 1937.
67
slechter zal zijn, dan in eigen beheer, omdat over het
bezorgen van brandstof door de handelaren toch ook
niet wordt geklaagd. Niemand mag op een dergelijke
wijze insinueeren.
Dat men van afjakkersysteem spreekt t.a.v. het par
ticuliere bedrijf is men gewend, maar hetgeen in Over
heidsdienst gebeurt, ontaardt dikwijls in het tegenover
gestelde
Het is een onjuiste veronderstelling, dat in de
ct. bezorgloon nog ondernemerswinst moet zitten. Een
ondernemer kan dit werk wel zonder winst willen uit
voeren om zijn bedrijf gaande te houden. Daardoor
houdt hij misschien eenige menschen aan het werk, die
hij anders moest ontslaan.
Als de heer De Bruin zegt, dat het publiek nu ook
minder moet betalen, vergeet hij, dat bij de 5x/i ct- no9
de kosten van het opscheppen en zeven der cokes
komen.
Het tot nu toe gevolgde systeem van tariefwerk
verandert eigenlijk niet; de aanbesteding heeft alleen
niet plaats binnen, maar buiten het hek der Gasfabriek.
Het algemeen belang wordt gediend door de Over
heidsinstellingen niet te ver uit te breiden, en nu hier
een bezuiniging wordt verkregen, welke niet tot schade
van de betrokkenen is er wordt niemand ontslagen
moet de Raad con amore met het voorstel van B. en W.
meegaan. (De heer Muller: Ten koste van de arbei
ders). Deze bezuiniging komt misschien later den ar
beiders ten goede bijv. in een gunstiger tarifeering.
Waar de cokesbezorging al jaren te duur is geweest,
juicht spr. dit voorstel toe.
De heer Van der Geest meent, dat adressanten met
hun adres juist handelen. Overigens verwachte men
niet, dat deze organisatie zich het terrein harer be
voegdheid zal laten voorschrijven van werkgeverszijde.
Moet hier weer een stuk gemeenschapsbedrijf afge
broken worden Het motief, dat het particuliere bedrijf
economischer werkt, is absurd; dagelijks ziet men dat
dit hopeloos faalt. Een goed beheerd gemeenschaps
bedrijf kan economischer werken. Is dit met de Gas
fabriek niet mogelijk, dan wordt zij niet goed beheerd.
Het versleten zijn van een auto is toch geen aan
leiding om een gemeenschapsbedrijf uit te schakelen
Als b.v. bij de Reiniging een auto is versleten, laat men
het vuil toch niet door particulieren ophalen
Als er groote kosten met den bezorgauto zijn ge
moeid, kan een particulier voor 5% ct. per H.L. het
bezorgen niet uitvoeren bij een behoorlijk loon van het
personeel. Hier ligt het principiëele puntde onder
nemer zal personeel nemen voor weinig loon. Wanneer
men voor ct. per H.L. de voorwaarde stelt, dat de
ondernemer deugdelijk materiaal en onberispelijk per- j
soneel moet hebben, laat men dan tevens voorschrijven
tegen onberispelijke loonen
Bij bezorging door particulieren zullen de afnemers
klachten hebben. De bezorgers van de fabriek weten,
hoe zij het dezen naar den zin kunnen maken, wat het
personeel van een ondernemer niet weet. Bovendien
heeft bij particulieren steeds verwisseling van personeel
plaats, waarover in de voorwaarden niet wordt ge
sproken. Ook omtrent schadevergoeding bij het bezor
gen is geen bepaling opgenomen.
Daar het uitmeten en inpakken van de cokes aan
de Gasfabriek wordt gedaan en ook de zakken aan de
iabriek behooren, zal de bezuiniging alleen op het be
zorgen, en miniem, zijn, omdat nu de postaanschaffen
van zakken zeker zal verdubbelen.
Als een ondernemer 5J^ ct. per H.L. ontvangt, be
talen de afnemers dan ook een lageren bezorgprijs dan
10 ct. Anders konden de ondernemers wel eens tegen
de afnemers zeggen laten wij de cokes voor jullie van
de fabriek halen voor 7J/2 ct. Blijft de bezorgprijs op
10 ct., dan verkrijgt de gemeente voordeel, niet door
bezuiniging, maar door uitbuiting van het personeel en
van de afnemers.
De heer Van der Schoot vraagt, wat de Ned. Bond
van Personeel in Overheidsdienst eigenlijk met deze
zaak te maken heeft. Spr. ziet in het voorstel van B
en W. niets bijzonders.
Dat de heer De Bruin zegt, dat dit werk door par
ticulieren slecht zal worden uitgevoerd en de arbeiders
zullen worden uitgebuit, toont, dat hij in deze materie
niet thuis is. Hij bewijze ditZij, die hier worden ver
oordeeld, hebben hun prestaties nog niet kunnen too-
nen. Spr. meent, dat werk door particulieren goed kan
worden uitgevoerd, met goede loonen. Zijn dan allen,
die voor 5J/£ ct. hebben ingeschreven, dwazen, en men
schen die hun personeel uitbuiten
Dat de nieuwe bezorgers minder goed zullen voldoen,
omdat zij de klanten niet kennen, snijdt geen hout. Zij
leeren spoedig hoe dezen het gewend zijn en ook de
arbeiders van de Gasfabriek zullen wel eens klachten
hebben gehad.
De heer Muller, die meent dat deze maatregel ten
koste van de arbeiders gaat, vergeet, dat dit werk tot
nu toe ook is aanbesteed en dat thans andere arbeiders
werk krijgen.
Bovendien vergete men de te verkrijgen bezuiniging
niet. Men kan dezen maatregel betreuren, hij is in het
belang der gemeente.
De heer Wiersma behoort tot de meerderheid in de
Lichtcommissie en hij c.s. zijn voor het voorstel van
B. en W.
Een personeelsorganisatie heeft zich niet uitsluitend
op het standpunt te stellen, dat de positie harer leden
in den tegenwoordigen tijd niet achteruit mag gaan
er is een tijd geweest, dat ook de werknemers een stap
terug moesten en zulks soms met volle overtuiging
deden. Ook het personeelsbelang moet in het licht van
het algemeen belang worden gezien.
Spr. onderschrijft niet, dat B. en W. de belangen van
het personeel in dezen niet behartigen. Behoudens den
kindertoeslag, hebben zij tot nu toe steeds die belangen
behoorlijk gediend.
Wat betreft: eigen beheer of uitvoering door par
ticulieren, sluit spr. zich bij den heer Turksma aan. Of
bij uitvoering door particulieren een afjakkersysteem
ontstaat en geen behoorlijke loonen worden verdiend,
kan eerst in de toekomst blijken. Indien 80000 H.L.
wordt vervoerd, zoodat per jaar ongeveer 3000.—
wordt bespaard, dan had over de 15 jaren, dat de cokes
in eigen beheer is bezorgd, 40.000.kunnen
worden bespaard. Spr. had graag een verklaring van
den wethouder, dat aanbesteding 3000.— voordeel
per jaar beteekent.
De werkloosheid, waarvan de heer De Bruin sprak,
heeft niets met deze zaak te maken; men neemt het werk
niet weg, doch draagt het anderen op.
De heer De Bruin gelooft niet, dat het Overheids
personeel een prikkel noodig heeft om tot volle werk
prestatie te komen. Spr. wil wel eens weten hoeveel
cokes wordt vervoerd bij aangenomen werk en hoeveel
tegen gewoon dagloon.
Er is nu gebleken, dat particulieren dit werk belang
rijk goedkooper kunnen verrichten; dat de wethouder
en de Directeur van de fabriek hebben beweerd, dat
bezorging tegen dagloon nog meer zou kosten dan in
tariefwerk, wijst in een bedenkelijke richting.
De gemeenschapsidee van den heer Van der Geest
schijnt zich te concentreeren op Overheidsbedrijven en
-personeel, volgens spr. een te eng standpunt. Hij ziet
de gemeenschap breeder en wil niet, dat enkelen onder
bijzondere gunstige maatschappelijke omstandigheden
leven, als blijkt, dat dit te duur wordt voor het
algemeen.
De heer Balk wil de belangen van het gemeenteper
soneel niet uit het oog verliezen, maar deze toch aan
het algemeen belang ondergeschikt maken.
Het particuliere bedrijf is voldoende geoutilleerd om
