72 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Maandag 28 Maart 1938.
Voortzetting der vergadering op Woensdag 30 Maart 1938.
als anderen opkomen voor de werkloozen, schippers e.d.
De maatschappij toch bestaat uit verschillende groepen
en het belang van de winkeliers is ook een maatschap
pelijk belang.
Met alle appreciatie voor de kennis van den Voor
zitter, meent spr. toch, dat deze, toen hij zeide, dat de
winkeliers niet van het speciale tarief gebruik maakten,
terwijl zij zulks zouden kunnen, blijk gaf niet op de
hoogte te zijn, want het speciaal-tarief loopt van een
bepaalde hoeveelheid af, waar verschillende winkeliers
niet aan toe komen. (De Voorzitter: U hebt wel ge
hoord hoe nonchalant ze hierin zijn.) Spr. is overtuigd,
dat, als de winkeliersorganisaties meer van zich hadden
laten hooren, zij in een betere positie zouden zijn ge
weest dan thans. Spr. handhaaft zijn voorstel, omdat
dan de kleine verbruikers boven 500 kWu een lager
tarief krijgen. Het hier bestaande onderscheid tusschen
hen, die door een speciaal tarief een zeer lagen prijs
betalen en de groote tusschengroep, die driemaal den
kostprijs betaalt, heeft spr. aanleiding gegeven te trach
ten deze onbillijkheid op te heffen.
Den heer De Bruin verbaast het, dat de heer Turksma
dit voorstel zoo rauwelings doet.
Er is hier dezer dagen betoogd, in verband met de
algemeene landspolitiek, dat ook de constructieve wel-
vaartspolitiek ons er niet zou hebben gebracht en men
heeft daarbij vergelijkingen getroffen met andere lan
den, doch vergat daarbij naar de Noordelijke landen te
zien. De bezuinigings- en aanpassingspolitiek in ons
land, de laatste jaren gevoerd, heeft ons ook niet uit
de misère geholpen. Een constructieve welvaartspolitiek
had de koopkracht der massa veel verbeterd, waarbij
dus de middenstand zeer veel belang had gehad.
Al gaat het den middenstand niet rooskleurig, toch
bevreemdt spr. het voorstel-Turksma. Blijkens de over
gelegde grafieken is het aantal winkeliers, wier verbruik
uitgaat boven 500 kWu, afgenomen over enkel-, dubbel
en piektarief, 429, voor wie de heer Turksma een lans
breekt. Doch daarnaast zijn er nog 598 winkeliers, die
minder dan 500 kWu afnemen, over wie het voorstel
niet spreekt. Spr. heeft nog nooit begrepen, waar nu
eigenlijk het begrip middenstand begint en eindigt. Be
doelt de heer Turksma, dat men bij een gebruik van
500 kWu tot den middenstand behoort en bij minder
gebruik niet
Spr. sluit zich bij den heer IJtsma aan, dat een lid van
de Lichtcomm. niet plompverloren zoo n voorstel in den
Raad moet brengen.
Het voorstel brengt een vermindering van inkomsten
mee van 20.000.-. Te bespreken ware, of dit allen
winkeliers ten goede moet komen, of alleen een kleine
groep. Spr. meent, dat zoo n ingrijpend voorstel eerst
in de Lichtcomm. en dan door B. en W. grondig moet
worden behandeld. Hij geeft den heer Turksma in over
weging het voorstel in te trekken en van zijn recht als
commissielid gebruik te maken door die zaak daar te
bespreken, waar men haar aan alle kanten kan bekijken.
Dan kan de Commissie eventueel met een voorstel
komen.
De heer Algera zegt, dat een vergelijking van de
Scandinavische landen met Nederland mank gaat. In
Zweden b.v. is een groote uitvoer geweest van krijgs-
benoodigdheden. Dat land kan concurreeren, omdat het
salarispeil er veel lager is dan in Nederland. De Ned.
arbeider zou niet graag willen ruilen met den Zweed-
schen. Wat hier reeds lang is gedaan, moet in Zweden
nog worden begonnen; de woningtoestand b.v. is veel
slechter dan hier.
De aanpassingspolitiek brengt ons niet uit de misère,
zegt de heer De Bruin; de constructieve welvaartspoli
tiek doet het zeker niet. De toestand moet internationaal
worden opgelost.
Inderdaad heeft de middenstand veel te lijden van de
geringe koopkracht van het publiek. Spr. wijst er op.
dat de koopkracht op het platteland verbeterd is door
de maatregelen der Regeering.
Men zende een circulaire rond om de stroomgebrui-
kers te wijzen op de diverse tarieven. Wel wordt op
aanvraag iemand beschikbaar gesteld voor inlichtingen,
doch daarnaast acht spr. een circulaire wenschelijk.
Aan de hand daarvan kunnen de gebruikers zelf na
gaan, of zij door verandering van tarief kunnen be
zuinigen.
De heer IJtsma wijst den heer Algera op het lezens
waardige boek van diens partijgenoot P. S. Gerbrandy,
die strijdt voor nieuwe maatschappelijke voorwaarden
en zegt, dat geen enkel land een dorado is. (De heer
Algera: Dat boek is 15 jaar oud.) Spr. vindt 15 jaar
niet zoo lang en z.i. is er veel waardevols uit dit werk
te putten.
In het voorstel-Turksma komt tot uiting de armoede
van een bepaalde groep en wil Rechts nu zeggen, dat
deze menschen het niet zoo slecht hebben? (De heer
Algera: Dat heb ik niet gezegd.)
Als de Regeeringspolitiek zoo goed is, zou de heer
Algera zulks moeten kunnen zeggen. Het is echter on
juist incidenteel met dit voorstel te komen, omdat b.v.
kan blijken, dat 10 voor deze groep te weinig is. Spr.
heeft ook de grafieken bestudeerd en gelooft, dat voor
deze menschen iets gedaan zal moeten worden, maar
waarom zich thans vast te leggen? (De heer Turksma:
Men kan toch een begin maken.)
Spr. acht het beter in de Comm. nauwkeurig onder
oogen te zien, hoe alle groepen het voordeeligst van
electriciteit kunnen worden voorzien en dan de plannen
uit te werken.
De heer Westra (weth.) heeft gisteren, toen hij be
zwaren tegen een bepaalde handelwijze van de midden
standsorganisatie naar voren bracht, niet één bepaalde
organisatie bedoeld, maar ,,de" middenstandsorganisatie
in haar geheel.
Spr. heeft ook niet willen zeggen, dat er geen plaats
in Nederland is, waar de gemiddelde prijs voor win
keliers lager is dan hier, maar dat er geen plaats is waar
een speciaal tarief is, dat den winkeliers voordeelen
biedt boven de tarieven hier. Het is waarschijnlijk, dat
de gemiddelde prijs, welken de winkeliers in Den Haag
betalen, lager is dan hier, omdat de totale afname daar
belangrijk grooter is, o.a. door de trams. Opvallend is
echter, dat spr. uit Rijswijk, dat stroom van Den Haag,
Delft of Rotterdam kan betrekken, inlichtingen zijn
gevraagd over ons piektarief, omdat dat een groot
voordeel gaf boven de tarieven daar. De tarieven hier
zijn dus nog zoo gek niet en de heer Turksma heeft niet
aangetoond, dat de winkeltarieven in andere plaatsen
gunstiger zijn dan hier.
Voorts heeft spr. aangetoond dat, indien de groot
industrie de stroom niet tegen lagen prijs wordt gele
verd, er geen sprake van kan zijn, dat de winkelier
stroom kan betrekken tegen den prijs, welken hij thans
betaalt. Dan moest hij misschien 40 ct. per kWu betalen.
De heer Turksma meent, dat niet moet worden ge
vraagd, waarvoor de stroom wordt gebruikt, maar hij
doet zulks zelf door voor een bepaalde groep een prijs
verlaging voor te stellen. Dat deze groep echter minder
zou betalen is onjuist, omdat de tarieven op een bepaalde
afname zijn gebaseerd. De meeste tarieven zijn geba
seerd op een bepaald vast recht en op een bepaalden
prijs per kWu. Alles wordt in aanmerking genomen,
o.a. hoeveel in spertijd wordt afgenomen, en daarom
zou dit voorstel een geheel verkeerd element in de prijs-
calculatie brengen. Eenige maanden geleden heeft een
kerkelijke instelling verzocht ten behoeve van haar kerk
goedkoopen stroom beschikbaar te stellen, maar ook dat
is niet toegestaan.
Het is voor den middenstand overigens gelukkig, dat
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Maandag 28 Maart 1938. 73
Voortzetting der vergadering op Woensdag 30 Maart 1938.
één uit zijn midden wethouder van het bedrijf is, terwijl
een ander lid van de Lichtcomm. is en laten de winke
liers dan vertrouwen, dat op hun belangen wordt gelet.
Natuurlijk kan spr., als wethouder, niet alleen de be
langen van een bepaalde groep behartigen, maar hij kan
zorgen, dat die belangen niet in het gedrang komen.
Dit is trouwens ook plicht van het gemeentebestuur en
de middenstand behoeft daarvoor zeker niet te vreezen.
Daarvoor wordt in de Lichtcomm. voldoende gewaakt.
Alle winst boven 250.000.moet den gebruikers
ten goede komen, en daarom geeft spr. den heer Turk
sma in overweging nadere voorstellen af te wachten.
In samenwerking met de Lichtcomm. zal worden ge
streefd naar zoo laag mogelijke tarieven voor alle be
volkingsgroepen, dus ook voor den middenstand.
Den heer Algera zegt spr., dat B. en W. zullen over
wegen, hoe het publiek het beste kan worden voorge
licht.
De Voorzitter vindt het voorstel zeer onvolledig. Er
wordt gesproken van winkeliers, die geen speciaal tarief
hebben, maar het is de vraag, of zij niet zoo n tarief
kunnen krijgen. Is voorts de verlaging alleen bedoeld
voor de winkelverlichting, of ook voor het woonhuis
van den winkelier
De heer Turksma betoogt, dat hij dit voorstel niet
rauwelings heeft gedaan. Hij heeft er reeds jaren over
gesproken en de wethouder zeide indertijd, dat het geld
voor een dergelijk voorstel aanwezig was.
Als middenstand beschouwt spr. de handeldrijvenden,
winkeliers, enz. en de kleine zelfstandige nijverheids
lieden, dus de dragers van het ondernemersrisico, die
dat risico zelf aanvaarden en die men niet kan rekenen
tot hen, die tot de arbeidersklasse behooren.
Ook onder betere tijdsomstandigheden dan tegen
woordig is het steeds spr.'s bezwaar geweest, dat zij,
die in de noodzakelijkheid verkeeren méér licht te ge
bruiken, hier onnoodig zwaar worden belast. En daar
wel aan de groote bedrijven voordeel wordt geboden
in den vorm van speciale tarieven, geeft men dezen een
voorsprong om te concurreeren tegen de kleine midden-
standsbedrijven, wat dezen laatsten schade oplevert.
Spr. meent, dat verschillende Raadsleden niet geheel
afkeerig zijn van tariefsverlaging voor de groep, die
tegenwoordig de klappen krijgt. Spr. wil vertrouwen in
hen hebben en in het college, en in de hoop, dat t.z.t.
aan deze materie de volle aandacht zal worden besteed
en aan den middenstand de voordeelen zullen worden
gegeven, welke deze noodig heeft, trekt spr. zijn voor
stel (III) in.
Na vaststelling van de volgnos. van Baten en Lasten,
Kapitaalsinkomsten en -Uitgaven, wordt de begrooting
met alg. stemmen onveranderd vastgesteld.
De ontwerp-begrooting van de GEMEENTEREI-
NIGING wordt, na vaststelling van de volgnos. van
Baten en Lasten, Kapitaalsinkomsten en -Uitgaven, met
alg. stemmen onveranderd vastgesteld.
Aan de orde is de ontwerp-begrooting van het
OPENBAAR SLACHTHUIS.
Gewone dienst.
Lasten.
Volgno. 21. Electriciteitsverbruik f 3.480.
De heer Turksma meent, dat wegens de groote kwan
titeit af te nemen electriciteit, het Slachthuis in aanmer
king komt voor prijsverlaging. Natuurlijk komt, wat de
gemeente aan den eenen kant hiervoor uitgeeft, aan den
anderen kant weer binnen, doch voor een zuivere be-
drijfspolitiek is het noodig, afgezien of het voordeel of
geen voordeel biedt, dezen inkoop zoo zuiver mogelijk
op te zetten, ook voor een juist overzicht van de winst.
De heer Botke (weth.) antwoordt, dat deze kwestie
ook in de Slachthuiscommissie is besproken, die B. en
W. heeft verzocht deze zaak onder oogen te zien. Zij
zullen dit doen.
Volgnos. 2136 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 37. Salarissenf 17.710.50.
De heer Wiersma betoogt, dat op dezen post 25.
is uitgetrokken voor de Raadscommissie. Spr. vermoedt
echter, dat die wel bedoeld zullen zijn voor den ambte
naar, die als administratieve hulp aan de commissie is
toegevoegd. Aangezien ook de Markt- en Havendienst
onder deze commissie ressorteert, zal op die begrooting
ook wel minstens 25.voor dit doel zijn uitgetrokken.
Spr. c.s. gaan niet accoord met de vergoedingen voor
administratieve hulp van de diverse commissies, welke
vergoedingen B. en W. vooralsnog wenschen te hand
haven. Zij meenen, evenals hoogere instanties, dat die
afgeschaft moeten worden en dat de boekhouders van
de verschillende bedrijven ambtshalve als administra
tieve hulp moeten optreden, in wier lijn het meer ligt,
dan in die van ambtenaren van het stadhuis.
De Voorzitter zegt, dat B. en W. hebben toegezegd,
bij aanwijzing van nieuwe bijstandsambtenaren een
andere regeling te zullen treffen. B. en W. hadden
echter bezwaar den ambtenaren de vergoeding, welke
zij jaren lang hebben gehad en waar zij dus geheel op
zijn ingesteld, af te nemen, te meer, waar ook de sala
rissen niet onbelangrijk zijn verlaagd. Als overgangs
maatregel zijn de vergoedingen boven 100.tot
100.teruggebracht.
Volgnos. 3735 worden onveranderd vastgesteld.
Na vaststelling van de volgnos. van de Baten en van
de Kapitaalsinkomsten en -Uitgaven wordt de begroo
ting met alg. stemmen onveranderd vastgesteld.
Te 5.05 uur nam. wordt de vergadering geschorst.
Te 8 uur nam. wordt de vergadering voortgezet.
Afwezig de heeren Molenaar, Van Kollem en Post-
huma.
Aan de orde is de GEMEENTEBEGROOTING,
zooals die bij Nota van wijzigingen is gewijzigd.
Wordt overgegaan tot artikelsgewijze behandeling.
Aan de orde zijn de Uitgaven.
Volgnos. 195—205 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 206. Jaarwedden van de ambtenaren enz. ter
gemeentesecretarie, enzf 78.000
Hierbij is aan de orde het voorstel-Wiersma-Feitsma
(VIII) om dezen post met 200.te verlagen, welk
voorstel wordt ingetrokken.
Volgnos. 206—208 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 209. Druk- en bindwerk f 10.600.
Volgno. 210. Onderhouden en schoonhouden van de
Secretarie, enzf 5.514.
Den heer Bos bevredigt het antwoord in de Mem. van
