96
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 1 Juni 1938.
Als die wijziging werkelijk noodzakelijk is, brenge
men haar zoo spoedig mogelijk aan, omdat leegstaan
van woningen schadelijk is.
De heer De Boer (weth.) zegt, dat kortgeleden al
enkele panden aan Berlikumermarkt en Ossekop voor
een jaar zijn verhuurd. Betreffende de straatverbreeding
ter plaatse zullen tijdig, voor het jaar om is, plannen
bij den Raad aanhangig worden gemaakt.
Met alg. stemmen wordt besloten overeenkomstig
het voorstel van B. en W.
Punt 7 (bijl. no. 76).
De heer Buiël zegt, dat in art. 1 van de overeenkomst
wordt genoemd de categorie aan de gemeente toebe-
hoorende en door haar beheerde diensten en bedrijven.
Verstaat men daar eigenlijk alles onder? Het Stads-
verzorgingshuis b.v. hoort dat onder Soc. Zaken En
hoort de politie er ook onder
De Voorzitter: De politie wordt gerekend tot den
algemeenen dienst der gemeente; het Stadsverzorgings-
huis onder Maatsch. Hulpbetoon.
De heer Buiël vindt, dat een en ander niet duidelijk
uitkomt en het is misschien beter zulks te verduidelijken.
Als het op uitbetalen zou aankomen, twijfelt men mis
schien het uit te betalen of niet.
De Voorzitter: Men moet beginnen met de menschen
te vertrouwen.
De heer Buiël: Dat komt wel eens verkeerd uit. Het
Stadsverzorgingshuis behoort bij Maatsch. Hulpbetoon,
maar daar staat het niet bij. Het Hoofd van den Lucht
beschermingsdienst zou eigenlijk bij de categorie, ge
noemd in art. 2, behooren, en hoe is het met het Nieuwe
Stads Weeshuis?
De Voorzitter: Het is niet noodig het Stadsverzor
gingshuis er apart bij op te nemen.
In art. 2 worden de niet gemeentelijke diensten ge
noemd. Het Nieuwe Stads Weeshuis is als gemeentelijk
te beschouwen.
De heer Buiël vindt het bedrag, waarvoor verzekerd
is, vrij laag. Het is het minimum volgens het reglement.
De Voorzitter: Het bedrag is berekend volgens het
reglement der F.O.G. en steunt op het inwonertal.
Leeuwarden is verzekerd tot 43.000.per fraude
geval, wat hoog genoeg is; wil men tot een hooger
bedrag verzekeren, dan moet er meer premie worden
betaald.
De heer Buiël: Het risico waarvoor de gemeente tot
nu toe was verzekerd, was hooger dan 43.000.
Spr. laat het aan B. en W. over, doch geeft in over
weging artt. 1 en 2 zuiver te redigeeren en voorts acht
hij het verzekerde bedrag feitelijk te laag.
Met alg. stemmen wordt besloten overeenkomstig
het voorstel van B. en W.
Punten 8 en 8a (bijl. nos. 68 en 79). Met alg. stemmen
wordt besloten overeenkomstig de voor
stellen van B. en W.
Punt 9 (bijl. no. 69).
De heer Turksma loopt niet warm voor gemeentelijke
woningexploitatie, gezien de vele verliezen, welke de
gemeente daardoor de laatste jaren heeft geleden. Spr.
heeft inlichtingen gevraagd bij Gem.werken, welke hem
zijn verstrekt, behalve een lijst van de woningaanvra-
gen, die hij had gevraagd om de aanvragen op het
oogenblik te vergelijken met die van de overgelegde
lijst van 22 Januari. Op de vraag, waarom het zoo lang
duurde voor hij dat lijstje kreeg, werd hem geantwoord,
dat de wethouder in de vergadering wel zou antwoorden
en hij vooraf geen inlichtingen daaromtrent kon krijgen.
Spr. is belangstellend naar het antwoord.
Spr. vindt de exploitatie zeer nauw opgezet; tegen
vallers zouden weer verlies beteekenen.
Het is de bedoeling woningen voor de minst gesitu
eerden te bouwen, maar dan is de huur te hoog. Aan
woningen in een huurprijs van plm. 3.is meer
behoefte. Natuurlijk kunnen particulieren deze niet
bouwen, omdat zij met andere factoren hebben te reke
nen, o.a. met een hoogeren rentestandaard. Zij zouden
6 erfpacht moeten betalen, terwijl de gemeente met
3J/2 rekent. De opmerkingen tegenover de particu
liere bouwers zijn dan ook niet houdbaar. In Huizum
bouwen particulieren wel huizen a 3.50. Voorts is
niets gerekend voor leegstaan, wat een particulier wel
moet doen. Als de gemeente verlies heeft, zijn de par
ticulieren evenwel goed genoeg het in den vorm van
belastingen weer op te brengen
De Adm. van het Won.bedrijf wijst er op, dat eigen
lijk 375 woningen onbewoonbaar moesten worden ver
klaard, maar voor de menschen, die daaruit komen, zijn
deze huizen te duur; men moet echter voor hen zooveel
mogelijk betere woningen trachten te krijgen. (De heer
Van der Meulen: Opschuiving.)
Deze woningen zouden speciaal zijn voor hen, die
te duur wonen, maar wie beoordeelt dat en hoe wordt
daarop controle uitgeoefend In de practijk zullen zich
verrassingen voordoen en ook bij een opschuivings
systeem moet de controle intensief zijn. Als er veel
vraag naar dergelijke woningen is zooals thans mede
veroorzaakt door de stopzetting van straataanleg
is het niet moeilijk de geschiktste menschen te kiezen,
maar hoe, als de vraag minder wordt
Goedkoope woningen is de bedoeling, maar voor een
gezin met 14.tot 18.inkomen zijn ze te duur
en deze menschen zouden met een huurtoeslagbon te
helpen zijn.
Is de grondwaarde ad 6.— per m2 berekend naar
de erfpachtswaarde en kan de weth. van Fin. verze
keren. dat voor 50 jaar een leening tegen 3x/i te
krijgen is Bestaat geen zekerheid daarover, dan komt
de exploitatierekening op losse schroeven. Spr. erkent
de sociale taak der gemeente t.a.v. de volkshuisvesting,
maar schenkt ook aandacht aan het gemeentebelang en
meent, dat, als men geen nauwkeurige berekening
maakt waarin het risico voor de gemeente is verwerkt,
de Raad niet geheel verantwoord is.
De heer Van der Schoot gelooft, dat particulieren
dezen bouw zouden kunnen uitvoeren, als men hun de
concessies verleende, welke de gemeente zichzelf toe
staat. De bedoeling is te voorzien in den toestand, dat
velen een te duur huis bewonen. Voor deze woningen
is een huur van gemiddeld 3.85 genoemd, maar hoe
varieeren de huren Spr. gelooft, dat er meer behoefte
is aan woningen in den prijs van 3.en vraagt of
deze woningen niet goedkooper kunnen worden door
ze op het achterterrein te bouwen en het voorterrein
anders in erfpacht uit te geven, of daar duurdere wo
ningen te bouwen.
Als de bouw meevalt, worden de huren dan verlaagd?
De heer Posthuma verheugt er zich over, dat er
nieuwe arbeiderswoningen komen, waaraan ernstig be
hoefte is. De woningen komen aan een hoofdweg, zegt
de heer Van der Schoot. Ook dergelijke woningen
mogen wel aan een behoorlijke straat komen, al is het
hier bovendien geen hoofdweg.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 1 Juni 1938.
97
In de sectievergadering heeft spr. wederom bespro
ken, dat de gemeente zoo n hooge erfpacht heft6
kan men eigenlijk geen behoorlijke rente meer noemen.
Spr. dringt ernstig op verlaging aan.
In dit voorstel wordt voor den grond berekend de
verkoopprijs, welke particulieren ook zouden moeten
betalen, doch de rente is berekend naar 3]/i Zou
men bij deze woningen ook 6 rekenen, gelijk van
de erfpachters wordt gevraagd, dan zou 10.50 per
woning per jaar meer moeten worden geheven. Hieruit
blijkt, hoeveel te veel wordt gevraagd van de erfpach
ters en hier wordt gedemonstreerd, welke slechte ver
houdingen men krijgt, als de erfpacht van 6 blijft
gehandhaafd.
De heer Praamsma zegt, dat bij voorstellen als dit
zeker ter sprake komt de vraag: particulier of gemeente.
Spr. gelooft niet, dat deze vraag in het algemeen gesteld
moet worden; ieder geval behoort afzonderlijk te wor
den beoordeeld. De heer Turksma zegge niet altijd, de
woningen hebben de gemeente veel geld gekost. Ook
particulieren, die in den duren tijd vrijwillig hebben ge
bouwd, hebben daarop nu veel verloren, terwijl de
gemeente indertijd gedwongen was woningen te bou
wen, omdat particulieren daarin wel wilden, maar niet
konden voorzien. Anderzijds geve men niet steeds af
op het particuliere bedrijf.
Spr. wijst er op, dat in Rotterdam bij 2 particuliere
ondernemingen de bouw van 1000 arbeiderswoningen
in een vergevorderd stadium van voorbereiding is. De
reden, dat zulks in Amsterdam niet kan slagen, is, dat
de gemiddelde grondprijs in Amsterdam 45.per m2
is en in Rotterdam o.a. door een andere politiek t.a.v.
straataanleg, enz., 18.-. Het ligt er dus niet altijd
aan, dat particulieren door winstbejag geen arbeiders
woningen kunnen bouwen, maar het moet hun mogelijk
worden gemaakt, door den grondprijs, enz.
Dit voorstel heeft twee aantrekkelijke kanten het
bevordert de volkshuisvesting en bovendien beteekent
het werkverruiming, wat zeer op prijs moet worden
gesteld.
Al heeft spr. dit voorstel met sympathie ontvangen,
toch heeft hij enkele bedenkingen. Hij meende, dat de
bedoeling van den heer Muller was goedkoope wonin
gen te bouwen in den prijs van 3. Dit voorstel
omvat echter woningen, aesthetisch welverzorgd, maar
waarvan de huur, ondanks niet hoogen grondprijs, lage
rente en niets is gerekend voor huurverlies, feitelijk
4.wordt.
Spr. meent, dat er behoefte bestaat aan goedkoope
arbeiderswoningen in den prijs van 3. al zal men
die niet met 4 slaapkamers kunnen bouwen. Weliswaar
zijn de voorgestelde woningen alleszins voor flinke
arbeidersgezinnen geschikt, maar men kan ze niet rang
schikken onder goedkoope woningen.
Spr. wijst er op, dat de Raad kortgeleden vergunning
tot straataanleg heeft stopgezet, omdat er zooveel wo
ningen leegstonden. In de begrooting 1937 schatte men
bij de diverse gemeentewoningen 15 tot 40 huurder-
ving. Hoe is het dan mogelijk, dat reeds begin 1938
eenigen tijd plannen tot den bouw van deze niet goed
koope woningen in voorbereiding waren Alleen al de
woningstichting Patrimonium had op 1 Mei jl. 3 wo
ningen in den prijs van 3.50 a 3.70 nog onverhuurd,
waarvan men zou denken, dat ze zouden kunnen wor
den verhuurd. Maar zoo bijzonder vlug gaat dat niet.
Spr. meent, dat aan de cijfers van de aanvragen niet
de meeste waarde moet worden toegekend, immers, het
grootste deel van de aanvragers bezit een woning, maar
wil graag veranderen. Aanvragen van verhuiszuchtigen
krijgt men steeds, ook de woningvereenigingen. Spr.
had liever als basis gehad een woning- en gezinstelling,
zooals het vorige jaar in Haarlem is geweest met behulp
van werklooze intellectueelen en waarvoor het Rijk
subsidie geeft. Dan krijgt men concrete cijfers omtrent
de woningmarkt en een goed overzicht hoeveel èn
welke woningen er noodig zijn. Aan de hand van de
cijfers van Haarlem zegt spr., dat men uiterst voor
zichtig zij uit de verstrekte cijfers conclusies te
trekken, en dat de overgelegde cijfers aanvechtbaar zijn,
blijkt wel uit het feit, dat de Adm. van het Won.bedrijf
zegt, dat op 12 Mei jl. 100 woningen tekort zouden zijn;
allen wonen echter nog, alleen kan men vragen hoe.
Laat men, naast een plan voor werkelijk goedkoope
woningen, overleggen een lijst van onbewoonbaar ver
klaarde woningen, welke op hetzelfde moment worden
afgebroken. Dit is de eenige manier om de volkshuis
vesting te verbeteren. Waarom worden de zijstraten
niet verder dan dit bouwblok doorgetrokken en daar
voor benut, en geen aansluiting gezocht met de sraten
aan het Vliet Ligt het ook in de bedoeling de oude
oliefabriek af te breken en daar een doorbraak te
maken Een en ander ware met elkaar te vereenigen
in een grooter plan.
Van deze woningen vreest spr. een sterke concur
rentie voor de duurdere gemeentewoningen. Kunnen
B. en W. den Raad waarborgen, dat deze woningen
niet worden gegeven aan hen, die zich uit zucht naar
nieuw voor deze woningen aanmelden, doch dat juist
zij, die er het meest behoefte aan hebben, voor ver
betering in aanmerking komen.
Voorts vraagt spr., of B. en W. bekend is, dat de
laatste jaren diverse armlastigen uit de provincie zich
hier hebben gevestigd, die de woningmarkt natuurlijk
ongunstig hebben beinvloed. Hoe groot is dat percen
tage Die menschen weten zich voor een tijd op alle
mogelijke manieren te behelpen, doch binnenkort zullen
zij toch een woning moeten hebben. Leeuwarden wordt
zoo een asyl voor dergelijke menschen, ten laste van
Maatsch. Hulpbetoon.
De heer Muller heeft sinds jaar en dag op arbeiders
woningbouw aangedrongen. Voor den volkswoning
bouw moest het particuliere initiatief eigenlijk worden
uitgeschakeld, omdat de volkswoning geen winstobject
kan en mag zijn. De heer Turksma, die zegt, dat de
gemeente zooveel verlies heeft geleden door de ge
meentewoningen. moet er bij vertellen, dat zij in een
tijd, dat niemand kon bouwen, woningen moest bouwen.
De schade daarvan heeft men te aanvaarden, maar
zulks pleit niet tegen woningbouw door de gemeen
schap.
De erfpacht heeft met dit voorstel niet te maken. Het
zou dwaas zijn als de gemeente zichzelf grond in erf
pacht zou geven. De gemeente geeft immers grond in
erfpacht omdat de gemeenschap er te allen tijde zeg
genschap over heeft. Dit terrein is en blijft echter eigen
dom van de gemeente.
Het is voorts niet de rente, die particuliere woningen
zoo duur maakt. Was deze bijv. 2 dan zou de huur
misschien slechts 20 ct. per week lager worden, maar
een particuliere bouwer moet winst maken en dat kan
bij deze woningen niet. Daarom kan alleen de gemeen
schap ze bouwen.
Ook is gesproken over goedkoopere woningen, maar
de thans te bouwen woningen bevatten al slechts het
noodzakelijkste een kamer, keuken en 3 slaapkamers,
enkele 4, en een hokje voor berging daarvoor moet
reeds 3.85 huur worden gevraagd. Wil men nog goed
kooper woningen bouwen, waar veel voor te zeggen
was, dan kunnen ze zoo niet worden, of men zou bij
de huurbon terecht komen. Als de middenstanders
hooren, dat de heer Turksma den arbeiders een huur-
toeslag wil geven, zullen hun de haren ten berge rijzen
Door deze woningen komt er een gezonde opschui
ving. Zoo zullen bijv. menschen uit de Landbuurt en
Bleekerstraat naar deze woningen gaan, terwijl die
huizen beschikbaar komen voor de krotbewoners. Als
men binnenkort ingaat op het denkbeeld van den In
specteur voor het Woningtoezicht om 350 krotten on-
