2 Verslag van de handelingen van de gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 21 November 1951.
de wurkgelegenheit en de bisteansmooglikheit nimme
dêr net ta. Utwreiding fan de kultuergroun is net mear
mooglik; de opbringst sil net folie mear opfierd wurde
kinne. De mechanisaesje nimt ek by de greidboeren ta
en it is nou al sa fier, dat der foar alle minsken yn it
doarp gjin wurkgelegenheit mear is. Dit blykt hjirüt,
dat forskate Wurdummers yn 'e stêd of op oare plakken
wurk siikje of forhüzje nei oare lannen. It tal winkels
en bidriuwen lit, lyk as it E.T.I.F. seit, net folie utwrei
ding ta. Hoe lytser it forskeel yn wenninghier tusken stêd
en plattelan wurdt en dêr is net oan to üntkommen
hoe mear fan dyjingen, dy't yn e stêd wurk hawwe,
probearje sille dêrre in wente to finen.
Foar yndustryfestiging is gjin kans, hwant dêrfoar
leit it doarp üngeskikt. Utwreiding fan it bisteande
büterfabryk sil om dizze reden ek net mooglik wêze.
It ien en oar sil nei spr. syn miening meibringe, dat der
allinnich wenningen nedich binne foar de öfkarden yn
it plak. It tal dêrfan wurdt troch it E.T.I.F. skat op
17. In diel dêrfan sil wer op itselde plak boud wurde
kinne en inkelde op bisteande iepen terreinen yn it
doarp. Foar de oerbliuwende sil plak foun wurde kinne
oan de bisteande strjitten, byg. oan de Stasjonswei. Oan
de südkant, oan't de komgrins, yn it ütwreidingsplan
neamd, ta, soenen 6 wenten komme kinne, oan de süd
kant fan de Swichummerdyk 4, safier as de wenten oan
'e noardkant steane. As it nedich wêze mocht, soenen
der 3 wenten op it lan fan Bakker stean kinne en 3
dêrtsjinoer; yn totael 16. De hear Bakker hat biswieren
ynbrocht, mar hwannear südlik fan de tsjerke op it
lan fan de tsjerkepleats boud wurde sil, komme der noch
greatere biswieren fan dy kant en boppedat leit it lan
sa leech; it sil minstens l1/^ m ophege wurde moatte.
Der sille twa brêgen boud en inkelde kilometers strjitte
oanlein wurde moatte. Dit bringt in ünnedich gebrük
fan kultuergroun mei. By de stikken is gjin raming fan
kosten fan it bouryp meitsjen fan dizze groun. Mar ek
as men oannimt, dat foar de dêr to bouwen wenningen
net heid hoecht to wurden hwerfan spr. c.s. ek noch
net wis binne skatte hja de meardere kosten op
2.000,-a 3.000,per wenning. En soks noch wol,
wylst oeral probearre wurdt om de boukosten omleech
to bringen. Yn de parse wienen de foarige wike artikels
to lézen, hweryn sprutsen waerd oer bisparringen fan
25,per wenning. Yn forban mei dy bisparring op 'e
boukosten kin de fraech opkomme, oft it miskien net tiid
wurdt om de gemeentlike bouforordening ünder de loupe
to nimmen.
Spr. komt nou op it ütwreidingsplan werom. It komt
him net forantwurde foar, oan it ütstel, sa as dat hjir
op it eagenblik leit, syn stim to jaen. It plan mei op
papier en ,,üt 'e loft sjoen" en miskien om bipaelde rede
nen syn bikoaring hawwe, it weacht lang net op tsjin
de hege kosten. En der moat noch öfwachte wurde, oft
it ea nedich wêze sil.
Spr. soe yn oerweging jaen wolle, de mooglikheit
iepen to litten om wenningen to bouwen op de plakken,
dy't hy neamd hat en dy't binnen de rounte fan it üt
wreidingsplan lizze.
De heer Van der Vegte vindt het bij de stukken over
gelegde plan heel mooi, veel mooier dan het oude de
groepering rondom de kerk is veel beter maar hij
is het met de heer Visser eens, dat voor dit project
grote stukken cultuurgrond nodig zijn. Hij heeft een
kleine schatting gemaakt, volgens welke met dit plan,
met straten enz. zeker een half millioen gulden gemoeid
zal zijn. Voor de uitvoering van een uitbreidingsplan
ten behoeve van 80 woningen, een school en een kleiner
schooltje vindt spr. dat nogal wat. Bovendien kan hij
de geprojecteerde open bebouwing niet geheel goed
keuren. Hij vindt, dat daardoor het karakter van het
Friese dorp grotendeels verdwijnt. Hij zou willen wijzen
op het dorp Scharnegoutum bij Sneek, dat naar het
noorden is uitgebreid, waardoor het karakter ook ge-
geheel verloren is gegaan. Het is een tuindorpje, zoals
men die bij grote steden ook wel eens bouwt.
Hoewel spr. mèt de heer Visser van mening is, dat
het plan nog wel niet direct uitgevoerd zal worden,
wilde hij zijn opmerkingen toch graag even plaatsen.
De heer Geerts (weth.) zegt, dat het plan voor Wir-
dum een verbetering bedoelt te zijn van de tegenwoor
dige toestand. Er is zo langzamerhand langs de Stations
weg een lintbebouwing ontstaan, die vroeger misschien
zin had; toen had het station ook meer zin en wilde men
de toegangsweg bij het station hebben. Spr. gelooft niet,
dat het nodig is, in het algemeen een betoog op te zetten
tegen de nadelen van de lintbebouwing. Hij meent, dat
dit het bestrijden van een reeds overwonnen standpunt
zou zijn. Misschien is het voor enkele inwoners wel
prettig de kans te krijgen om bij het dorp op de ruimte
te wonen, maar het is in het geheel niet toelaatbaar.
Het plan is zo opgezet, dat het dorp een natuurlijke
begrenzing krijgt, d.w.z., dat het omgeven zal zijn door
water. De heer Visser zegt: jullie maken nu wel een
uitbreidingsplan, maar er komt toch geen bevolkings
toename; het is dus haast niet eens nodig. Spr. zou er
op willen wijzen, dat de aandrang niet van B. en W. is
uitgegaan; er zijn vragen van Wirdumers in de raad
geweest: waar blijft het uitbreidingsplan?
Het dorp zal een komvorm krijgen, zodat zoveel
mogelijk het karakter van het oude Friese dorp be
houden blijft. Wanneer de heer V.d. Vegte zegt, dat
de open bebouwing, als in het plan aangegeven, niet
past in het Friese dorp, dan geeft spr. toe, dat er oude
dorpen zijn hij denkt aan Wanswerd die dit
open karakter zeker niet hebben. Hij gelooft echter
niet, dat men ter wille van het oude karakter een dorp
moet maken, dat op een stad begint te gelijken. Open
bebouwing lijkt hem zeker wenselijk voor Wirdum. n
de stad wil men al een tuintje en ruimte om het huis
hebben; zoveel te meer zal men dit op een dorp wensen.
Inderdaad zal ophoging geld kosten, maar voorlop g
is er nog wel plaats aan de Swichumerdijk om te
bouwen. De eerste jaren zullen er dus nog geen terreinen
opgehoogd behoeven te worden. T.z.t. zal dit inderdaad
nodig wezen, maar de kosten, daaraan verbonden, zullen
goed besteed zijn. Het dorp zal weer een behoorlijk ka
rakter krijgen.
B. en W. hebben geen berekening gemaakt, zoals ie
heer Visser veronderstelt. Spr. meent, dat dit uitbrei
dingsplan voor 30 of 40 jaar geldt. Ophoging zal pas in
het laatst van die termijn nodig zijn; eerst zullen de ge
schiktste plaatsen voor bouw uitgezocht worden. M n
kan moeilijk nu al een berekening maken wat eventuele
ophogingskosten over 20 of 30 jaar zullen bedragen.
Spr. meent, dat het plan, zoals het thans voor le
raad ligt, heel wel aanvaardbaar is.
De hear Visser seit, dat der al in ütwreidingspl an
wie, doe't Wurdum noch by Ljouwerteradiel hearde It
wie ek bikend, dat der oan in nij ütwreidingsplan er-
beide waerd; dêr is net nei frege, omdat men sa fc le
mooglik bouwe woe, mar omdat men wol ris witte w e,
hwer't men oan ta wie. As men om forbettering fan it
sportfjild frege, waerd der sein: dat kin net, hwant
der hinget in ütwreidingsplan yn 'e loft. Dit joech it
gefoel, dat dizze forbettering öfskoud waerd op it et
klear wêzen fan it ütwreidingsplan.
En nou hawwe spr. c.s. fan 'e gelegenheit gebrïk
makke om har biswieren der tsjin yn to bringen.
De hear Hartstra mient, dat it fan üntankberens
tsjügje soe, as men as Wurdummers net in lyts wurdt e
fan tank spriek oan dyjingen, dy't foar dit ütwreidings
plan soarge hawwe. Spr. is it net hielendal iens mei e
hear Visser, dat de hierder fan it lan oan 'e oare kant
fan de dyk greatere biswieren hawwe soe as der op
syn lan boud waerd as de hear Bakker nou. Tafallich is
Verslag van de handelingen van de gemeenteraad van Leeuwarden v.an Woensdag 21 November 1951. 3
spr. dy hierder. Hy hat mear lan yn gebrük as de hear
Bakker, mar syn biswieren binne net sa great as dy
sines.
Spr. wol fierders freegje, hwat der mei de pleats op
'e hoek, dy't in great forkearsobstakel is, barre sil. Dy
is net neamd yn it „sanearringsplan".
Om to bisluten soe spr. dizze technyske fraech oan
B. en W. stelle wolle: Hwannear tinkt men mei it sport
terrein to bigjinnen?
By de hear Santema is yn 'e rin fan de diskusje de
fraech opkommen: hwat is eigentlik yn dizzen de kon-
sekwinsje? As men huzen krijt oan de Swichummerdyk,
üntstiet hjir dan, lyk as yn safolle oare doarpen, net
lintbibouwing? Moat men om dy reden dit punt eigent-
lik net fan de agenda öffiere?
Wy steane, sa seit spr., der allegearre op oan, dat it
karakter fan it Fryske doarp bihalden bliuwe moat.
Men sit fansels al mei de erfenis fan de léste jierren
en it is in hiele toer, dy üngedien to meitsjen. Dêrom soe
spr. der yn elts gefal net foar fiele oan de Swichummer
dyk noch ris wer in stik as fjouwer huzen to setten.
Spr. tinkt folie mear oan in ütwreiding oan 'e süd-
I kant.
De heer Geerts (weth.) zegt, dat dit uitbreidingsplan
her naar voren is gekomen, omdat voor het sportterrein
een plaats gezocht moest worden; de D.U.W. was n.l.
niet bereid te subsidiëren, als het sportterrein niet in
het uitbreidingsplan geprojecteerd was. Verder hebben
B en W. met het sportterrein geen enkel plan. Er is
destijds van de vereniging ..Doarpsbilang in elk geval
van een groep ingezetenen van Wirdum, een verzoek
binnengekomen om een sportterrein te mogen aan
leggen. Spr. meent, dat deze mensen nog wel met dit
werk zullen doorgaan. Zij kunnen nu ook doorgaan,
I o dat thans de plaats in het uitbreidingsplan is aan
gegeven.
Spr. geeft de heer Santema toe, dat men, als weer
huizen aan de Swichumerdijk worden gezet, toch weer
J een soort lintbebouwing krijgt, maar men blijft hier niet
me doorgaan. Zodra het onderhavige stuk grond vol
gebouwd is (met 4 a 6 huizen), zal men een andere
plaats voor woningbouw moeten zoeken.
.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
F: riten 8, 9, 10, 11, 12, en 13 (bijl. nos. 201, 192, 193,
195, 196 en 197).
h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Punt 14 (bijl. no. 194).
De hear Santema hat dit ütstel oandachtich lézen; hy
is ier B. en W. tige tankber foar. En foaral de moti-
vearring, hweryn hja fortelle, hoe'n great plak de
skoalle ynnimt yn de doarpen, stiet him tige oan. Hy
soe hjir lykwols hiel graech oan tafoegje wolle, dat men,
foaral hwat Himpens bitreft, de skoalle ek ünderhalde
moat om him yn Stan to halden.
Men sit fierders yn Himpens noch altiten mei it pro-
i bleem, dat it skoallehaed net yn it formidden fan it
doarp wennet. Hy hoecht dêr yn dizze rie net mear oer
to praten; hy hat it al faker dien, hwant it weacht him
yndied swier.
Nou't B. en W. mei it ütstel komme, dizze skoalle,
lyk as de hjir neamde oare, dy't mear learlingen hawwe,
yn stan to halden, soe spr. der op oanstean wolle, dat
der yn Himpens ek in folledige skoalle komt. Hy bi-
doelt, dat it haed dêr op den dür ek ris komme moat to
wenjen. Hy wit, dat soks op inkelde dingen fêstsit, mar
hy hat gjin sin dêr nou wer oer to praten. As der boud
wurde sil yn Himpens, lit men dan yn it alderearste
plak tinke oan in wente foar it haed fan de skoalle; as
it haed yn it doarp wennet, is de ban tusken skoalle
en haed folie steviger as op't heden. It skoallehaed is
net in amtner, dy't nei de skoalle giet om ünderwiis to
jaen, mar in riedsman fan de hiele bifolking. Graech
soe spr. noch ris de suggesty jaen wolle om yn dizze
bihoefte to forsjen.
B. en W. hawwe in tige prachtige oplossing foun foar
it bihald fan de skoalle; litte hja noch in lyts stapke
fierder gean, opdat ek de troch spr. neamde kwesje yn
oarder komt.
De hear J. K, Dijkstra (weth.) seit, dat it it kolleezje
wakker oanstiet, dat de hear Santema syn tank foar
dit ütstel en ek foar de motivearring ütsprutsen hat.
Hy hat der oan tafoege, dat it him gaedlik liket ris to
ündersiikjen, hwat oan de skoalle to Himpens opknapt
wurde kin. Spr. kin hwat dat oangiet fortelle, dat hy
foar de tarissing fan dit ütstel noch ris nei Himpens
ta west hat, biselskippe fan in amtner fan Gemeente-
wurken. Hy hat er mei him oer praten, oft mei net al
to greate kosten de skoalle wer „biwenber" to meitsjen
is.
In oare kwesje is, dat de boppemaster yn Himpens
syn wurk hat, mar yn Huzum wennet. It liket spr. net
it geskikte momint ta, om dêr folie fan to sizzen. Hy
is it wol mei de hear Santema iens, dat de ban tusken
master en skoalle steviger wêze koe as yn Hempens it
gefal is. Mar dizze saek hat nou ienris syn foarskiednis
en dêr kin dit gemeentebistjür him net los fan meitsje.
Oft der op 'en dür yn forsjoen wurdt, hinget öf fan de
fraech, oft it fuortbistean fan de Himpenser skoalle for-
sekere wêze sil. It sil lykwols foar in noch greater part
öfhingje fan de tafallichheit (dy't B. en W. net yn hannen
hawwe), dat der ris in nij haed komt, dy't net tsjin it
gemeentebistjür sizze kin, dat hy troch in ünthjit, dat
him yndertiid dien is, net yn Himpens hoecht to wenjen.
Dan pas kin de gemeente dy saek yn oarder meitsje.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
Punten 15 en 16 (bijl. nos. 202 en 203).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Punt 17.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
Hierna sluit de Voorzitter de vergadering.
