Provincie FRIESLAND.
26
naar de letter of liever in dit geval zuiver volgens de
afbeelding. Federalistisch denken moet tenslotte niet
halt houden bij de landsgrenzen. Dit vinden allen in
Friesland, de colleges van B. en W. voorop, een waar
heid als een koe, waar men graag Den Haag eens
mee om de oren zou willen slaan, wanneer de rege
ring in haar centralistische ijver dit soms wil ver
geten
Natuurlijk is spr. er zeer wel van overtuigd, dat
deze bordenkwestie tot de „kleine dingen" van de
bestuurstaak behoort, maar deze kleine dingen kun
nen toeli wel belangrijk zijn. Terecht zei de Commis
saris der Koningin: „Friesland stelt prijs op zijn
eigen taal". Moge Priesland's hoofdstad bij dit ge
tuigen niet achterblijven, maar weldoordacht en wel
overwogen. vertromvende op de loyaliteit van de
„rest van Nederland", krachtig' en openhartig voor
eigen belangen en cultuur opkomen, al is het dan
slechts met een tweetalig verkeersbord.
De heer Pols heeft met bijzonder veel genoegen de
toezegging gelezen, dat de overwegkwestie in verdere
studie zal worden genomen. Hij spreekt de wens uit,
dat spoed zal worden betracht en wil graag in her
innering brengen, dat op de hoek van Raadhuisstraat
en Schrans een vrij moeilijke verkeerssituatie is ont
staan; vooral nu Huizum zich meer uitbreidt aan
die kant, ziet men daar 's avonds een druk rijwiel-
verkeer, dat op een gegeven moment in de grote ver
keersstroom moet worden opgenomen. Het is een zeer
gevaarlijke hoek. Spr. had graag, dat dit punt bij die
studie wordt betrokken.
De hear Santema soe, mei alle wurdearring foar
hwat mefrou Vondeling oer de nammebuorden sein
hat, der noch wol graech in wurdtsje oer sizze wolle.
Spr. lest yn it rapport fan de kom mis je fan rap
porteurs: „Zeer vele leden vroegen naar de beslissing
van B. en W. inzake het verzoek van de „Ried" om
de toegangswegen tot de gemeente van borden in
twee talen te voorzien, welk verzoek ter afdoening
in handen van het college werd gesteld." En dan
komt dêrop dat kalde, nofteren antwurd: „Wij heb
ben gemeend hierop afwijzend te moeten beschikken."
Doe't dit adres fan de Fryske bi weging lijir oau
de oarder steld wie, die it al daelks bliken, dat dizze
saek ha ld hie by hast alle fraksjes. As spr. him net
for sint, hawwe alle fraksjes hjir in tige gunstich
prae-advys by jown om troch to jaen oan B. en W.
Nou komt dit antwurd. It muoit him, dat dit jown is.
Hy kin him hast net l'oarstelle, dat it kolleezje yn syn
gehiel dit prae-advys utbrocht hat. Hat der dan net
ien by west, dy sein hat: „Ja, mar sa kin it dochs
einliken net. Dit is dochs eat, dat sunder mis wol
foar ynwilliging fetber is."
Spr. c.s. hawwe ünderwilens op dit stik fan saken
wol wer in pear foarbylden fan oare gemeenten krige.
Hy hie wollen, dat Ljouwert de foarstap nommen
hie, lyk as yn in liiele bulte oare saken. Spitigernöch
is dat destiids net bard. De riedsleden kinne net in
ütstel dwaen. De wet lit soks net ta. Wol kinne hja
in moasje yntsjinje; seis persoanen wolle dat 11011
dwaen; de Foarsitter sil liar nammen aenseus wol
neanie wolle. Dy moasje is fan dizze yiihald„De
rie forsiket B. en W. oan de tagongswegen fan de
gemeente spr. bliuwt yn dizzen by de formulear-
ring fan de kommisje fan rapporteurs twatalige
nammebuorden, yn de Nederlanske en Fryske tael,
oan to bringen."
Spr. soe graech dizze moasje oan it kolleezje troch-
jaen wolle.
De Voorzitter deelt mede deze motie ter tafel te
hebben gekregen, ondertekend door de heren Van lei-
Meer, Santema en A. Witteveen, mevrouw Mr. Von
deling-Van 't Hof en de heren Mr. Van dér Veen en
Beu ving.
De hear A. Witteveen soe der by de rie op oanst nu
wolle om dizze moasje oan to nimmen. Men moa i!
goed bigripe: dit is gjin folkloristyske aerdichh il,
hoewol it üt dat eaclipunt ek o sa goed is de twa
nammen oan to bringen, hwant der wurdt op b Ik-
loristysk gebiet al fierstentofolle bidoarn. Spr. wiist
op de pleatsiiamme „Okkingha State" dêr't de 10-
derne tinkwize, dy't alles oersljochtsje wol, „Bols-
wardervaart 163" fan makke hat.
It giet hjir 0111 de erkenning fan it demokratyske
rjoeht fan it Fryske folksdiel. Hjir is al sein, dat
twa-tredde fan it Fryske folk „Ljouwert" seit. Lit
men mar yn de eigen rie bliuwe. In lytse 30 rieds
leden sprekt fan „Ljouwert". Moat men nou sa leecli
011 jinsels delsjen, dat men jin skamniet 0111 de eigen
namme üt to sprekken yn de eigen tael? Dat giet
spr. fierstentofier. De gemeente moat hjir in rojale
balding oannimme. Hja moat rojael ynskikke Inval
hjir frege wurdt. It is in stik alderserf. Lit it ge-
ineentebistjür der 0111 tinke, dat dit slachte it oei-
krige hat fan de foaralden en it goed en geef oerdi age
moat oan de slachten, dy't nei lis komme.
De heer Beuving zegt, dat ook zijn fractie het 1 dit
erkent voor het Friese volk op te komen voor de be
vordering der Friese cultuur en het behoud van wat
historische waarde heeft. Slechts als het Friese chau
vinisme zou worden aangekweekt en getracht zou
worden dit voor andere doeleinden te benutten, zou
men de communistische partij tegen zich vinden
De Voorzitter zal namens het college enkele ivoor-
den over deze kwestie zeggen. B. en W. hebben, toeu
ze in een vorige vergadering aan de orde kwam, de
raad medegedeeld, dat ze naar hun opvatting krach
tens de wet ter competentie van het gemeentbestuur
was. Toeu hebben B. en W. verschillende van dezelfde
klanken gehoord, die thans ook tot hen kwamen. Zij
hebben toen de raad gezegd, speciaal in antwoord
op de woorden van de heer Van der Schaaf, dat zij
de gemaakte opmerkingen tot punten van overweging'
zou maken. Dat is inderdaad het geval geweest, maar
zij hebben gemeend toch niet anders te moeten be
slissen dan zij hebben gedaan. De borden, genoemd
in art. 8, 2e lid, van het Wegenverkeersreglement,
zijn geen borden met enkel de aanduiding van de
plaats, maar met de aanduiding van de bebouwde
kom van een bepaalde plaats. Zij hebben als zodanig'
een strikt juridische betekenis. Het zijn aanduidin
gen van bevoegdheid: wie bevoegdheid heeft 0111 een
bepaalde maatregel over een weggedeelte te nemen.
Dat maakt verschil t.a.v. bepaalde verkeersgedi gin
gen van het publiek. Die aanduiding van de plaats,
tevens aanduiding van de bebouwde kom, wordt dan, I
zo zegt art. 8, 2e lid, door het gemeentebestuur op
kosten van de gemeente op een door de minister te
bepalen en door de Staatscourant bekend te maken
wijze aangebracht. Men is hier op het gebied van het
ze 11 bestuur, waar het gemeentebestuur zonder meer
de wet heeft uit te voeren. E11 de raad heeft zich in
een vorige vergadering er terecht van onthouden een
besluit te nemen.
Het college heeft deze aangelegenheid dus opnieuw
overwogen en is tot de conclusie gekomen, dat de wet
telijke voorschriften geen ruimte laten 0111 aan de
geuite wens tegemoet te komen. De minister beeft
bepaald, dat de aanduiding van de bebouwde kom
moet plaats hebben door middel van een bord, waar
van het model op een bijlage hij de Wegenwet en het
Wegenverkeersreglement is aangegeven. Dit model
Iaat geen ruimte 0111 te handelen in de zin, zoals door
verschillende raadsleden is bepleit. De situatie is dus
deze, dat men bezwaar kan hebben tegen deze wette
lijke regeling, maar die ligt er nu eenmaal en bet
gemeentebestuur heeft haar uit te voeren. Wil men
het anders, dan zal eerst de genoemde bijlage ver
anderd moeten worden. Door de minister is in de
Tweede Kamer uitdrukkelijk verklaard, dat naar zijn
mening tweetalige plaatsnaamborden niet mogelijk
zijn. Het gemeentebestuur ziet zich in de situatie
gesteld, dat het 111 o e t doen, zoals het heeft gedaan.
Nog een enkel woord over de motie. Wanneer deze
zaak, als zaak van zelfbestuur, niet onderworpen is
aan beslissingen van de raad, dan is het ook niet mo
gelijk, dat de raad op andere wijze invloed uitoefent.
Het betreft hier een kwestie, die alleen ter competen
tie van B. en W. is en dan moet de raad niet met een
motie het college willen dwingen. Wèl ka.11 de raad
verlangens te kennen geven, maar hij kan geen be
slissingen treffen, waaraan B. en W. zijn gebonden
en die lien in een bepaalde richting sturen. De raad
kan natuurlijk de motie aannemen, maar spr. hoopt,
dat ze wordt ingetrokken; dat is veel beter. Hij ver
klaart namens het gemeentebestuur, dat het niet in
staat is aan de uit de motie blijkende wensen te vol
doen. Spr. geelt de raad in overweging geen moties
aan te nemen, die buiten zijn bevoegdheid liggen. Het
zou nodeloos zijn. B. en W. behoeven er geen rekening-
mee te bonden. Dit alles ligt zo zeer op het terrein
van de wet, dat de zaak in dit stadium voor het col
lege afgedaan is.
De hear Santema wol in twadde ynstausje dochs
noch wol graech inkeldc opmerkingen meitsje. Hy
freget himsels óf: liwcr bilannet men yn fredesnam-
me, as men dit paed opgiet? Men hat hjir namment-
1 ik yn Fryslan seis de foarbylden fan oare gemeen
ten, hwer't ek diskusje yn 'e rie west hat, mar Invert
in bislüt fallen is, 0111 de oantsjutting yn twa talen
oan to bringen. Hjir wurdt alles mei de wet, dy't dit
abslüt net forbiedt, mar deaslein. De Foarsitter bat
miskien wol yn de „Kampioen", de krante fan de
A.N.W.B., in ynstausje, dy't troch hiel Nederlan bi-
kend is, wol it artikel, heechstwierskynlik fan de
juridyske meiwurker, lezen, hweryn 0 sa'11 gunstich
advys jown is, nammentlik, dat Fryslan syn eigen
weg gean moat. Dêroni forwünderet spr. der him slim
oer üt de mule fan de Foarsitter to hearen, dat dizze
saek ti'och de bipalingen fan de Wegenwet en it
Wegenforkearsreglemint ünmooglik makke wurde
soe. As dat wier is, dan krijt men sa stadichjeswei de
yndruk, dat men as rie abslüt ünmounich is. Spr. kin
net oannimme, dat de wetjower dat wol; dat soe in
oanfluiting wêze fan alle demokrasy.
Spr. forsiket him ta to stean yn alle getallen noch
ien fraech to stellen. As it om de juridyske ynterpre-
taesje net giet de nammebuorden yn twa talen oan
to bringen, is it dan mooglik it yn ien tael, de
Fryske, to dwaen? As dat kin, soe spr. de yntsjinne
moasje yn dy sin wizigje wolle.
Sa't it 11011 stiet, prakkesearret hy der oer, de moasje
yn to lüken.
Mevr. Vondeling-Van 't Hof kan het college in
dezen slechts waarderen waar het streeft naar de per-
lepte uitvoering van de wet, maar h.i. is er in som
mige opzichten ook wel eens een tweeledige uitleg-
van een verordening mogelijk en wanneer men zich
vooral niet wil stoten, dan zou dit perfectionisme
leiden tot de noodzaak om naar werkversehaffings-
mogelykheden voor onze rechterlijke macht 0111 te
zien, want wanneer men alles zo zou uitvoeren, dat
27
er helemaal niet aan te tornen was, dan had deze
instantie niets meer te doen.
De heer Van der Schaaf heeft zich de vorige keer
reeds uitgesproken in gelijke zin als de meeste spre
kers thans hebben gedaan en in tegenovergestelde
zin als de Voorzitter hedenmiddag.
Spr. betreurt de beslissing van het college. Hij wil
toegeven, dat dit punt bestuursrechtelijk misschien
een beetje moeilijk ligt. Hij kent de juridische kwali
teiten van de Voorzitter en als deze zegt, dat iets niet
kan, dan geeft hem dat een gerechtigd vermoeden,
dat liet waar is. Hij meent echter, dat men over dit
punt toch wel enigszins duberen kan. Hij is dan ook
niet geneigd om zich bij deze beslissing neer te leg
gen. Bij dergelijke dingen kan men een ruime of een
enge interpretatie toepassen en de keuze daartussen
wordt natuurlijk bepaald door allerhande achterlig
gende opvattingen en beschouwingen en 1111 leeft in
cleze raad in zeer sterke mate dat zal de Voorzitter
gebleken zijn de begeerte 0111 de naamsaaiiduidin-
gen toch ook in de Friese taal aan tebrengen. Nu had
spr. zo graag gezien, dat het college in dezen een iets
ruimere opvatting had gehuldigd en dus tot de twee
talige naamborden was overgegaan, een ruime op
vatting, die nog niet bepaald verwerpelijk is, waar
van men althans nog" niet door een rechterlijk college
heeft zien uitgemaakt, dat ze onjuist is. E11 wanneer
men nooit iets doet, dat misschien de grenzen van de
wet eens wat uitzet, dan zit men met een steenachtige
wetgeving, die het leven meer kwaad kan doen dan
goed, hoezeer ook het belang van een bepaalde wet
geving moet worden erkend. De wetgeving wordt 1111
eenmaal op een bepaald moment gemaakt en dan ziet
men herhaaldelijk, dat de practijk daarin een zekere
beboette weet in te passen. Het lijkt spr., dat B. en W.
toch maar eens hadden moeten proberen tweetalige
naamborden te plaatsen en maar eens hadden moeten
zien wat daar van kwam. Er is onlangs een studie
commissie ingesteld door de Minister van Binnen
landse Zaken. Spr. meent, dat de Voorzitter van deze
raad deel uitmaakt van deze commissie. Zij heeft tot
taak te onderzoeken welke aangelegenheden (spr.
moet uit zijn hoofd citeren) in het rechtsverkeer bij
voorrang aan de orde gesteld zouden kunnen worden.
Eii nu zou een motie, door de gemeenteraad aangeno
men, voor het lid van de commissie Mr. v. d. Meulen
misschien een gerede aanleiding kunnen zijn liet
daarin tot uiting gebrachte in de commissie aan de
orde te stellen. I11 elk geval weèt men dan, dat deze
aangelegenheid zeer sterk de aandacht en belangstel
ling van deze raad heeft getrokken en nog trekt.
Als die motie 1111 eens wordt aangenomen, dan is
het natuurlijk wel een beetje vervelend voor de raad,
dat B. eu' W. haar naast zich neerleggen, maar als
men eens de geschiedenis nagaat van bijv. de grootste
politieke partij in deze raad, dan ziet men, dat deze
in het verleden meermalen voor een motie heeft ge
stemd, waarvan zij wel wist, dat aan het daarin ver
vatte waarschijnlijk geen uitvoering zou worden ge
geven. Dat is op zichzelf niet verwerpelijk. Men
brengt daarmede tot uitdrukking, dat er een bepaald
verlangen leeft en als er enige malen op gehamerd is,
ziet men het in de practijk wel gebeuren, dat er toch
eindelijk een weg voor wordt gevonden. Wanneer
deze motie dan straks misschien in stemming zal
komen spr. weet niet, of de voorstellers haar in
trekken dan wel handhaven is het niet zinloos en
z.i. ook niet fout om voor te stemmen; men geeft
daarmede uitdrukking aan het in deze raad sterk
levende verlangen om de aanduidingen, als bedoeld,
ook in de Friese taal aan te brengen.
