36
37
Par. 13 en 14, Middelbaar en Hoger onderwijs.
De hear Van der Meer soe efkes oanslute wolle by
beide fragen üt it seksjeforslach, mar eigentlik binne
it hjir gjin fragen en dat is krekt syn biswier tsjin it
seksjeforslach. Hy wol yn it midden litte, hoe't hy him
presiis ütdrukt hat hy wit it net krekt mear mar
hy mient, dat hy frege hat: wol it kolleezje ris ünder-
siikje, oft it mooglik is, hjir in jounlyceum to krijen
En syn twadde fraech wie, oft it kolleezje ündersiikje
wol, oft it mooglik is de lessen to jaen, dy't spr. neamd
hat; nou foldocht it antwurd him net hielendal.
Spr. bigjint by it jounlyceum. ,,De behoefte hieraan
is tot op heden niet gebleken". Spr. hat frege: „Wol it
kolleezje ündersiikjeDat is dus mear aktyf. Hy
is op it idé kommen oan de han fan it twadde rapport
fan de Commissie voor de productieve werkgelegenheid.
Dat seit op bis. 8 oer saken op ünderwiisgebiet: „Wij
denken aan de lagere Daltonschool, aan de Dalton-
H.B.S., het lyceum, het avondlyceum en een gemeente
lijke kweekschool voor kleuteronderwijzeressen". Spr.
syn spesiale oandacht is fallen op it jounlyceum, omdat
yn Ljouwert en omkriten forskate jongelju, dy't oer-
deis hwat fortsjinje moatte, jouns op dizze manear in
middelbere oplieding krije kinne. Spr. soe graech wolle,
dat der noch ris in ündersiik nei ynsteld waerd. De hear
Stobbe hat riet by de gearstalling fan it rapport west,
alhoewol't hy yn de kommisje sit, mar miskien is it
de hear Pols, dy't der ek yn sit, mooglik, om it kol
leezje to sizzen, hoe't men yn de kommisje dêroer tinkt:
oft san jounlyceum winsklik is of net. It liket spr. yn
alle gefallen mei it each op de sintrumfunksje fan de
stêd gaedlik ta, der oandacht oan to jaen. Der binne
oare stedden, dy't op alle moogiike gebiet Ljouwert
neiby en miskien foarby komme. Spr. tinkt allinnich
mar oan Dokkum en Boalsert.
It twadde punt bitreft it jaen fan Bibelünderrjocht
yn de leechste twa klassen fan middelbere skoallen en
it gymnasium en kultuerskiednis fan it Kristendom
yn de hegere klassen. Spr. soe wolle, dat it kolleezje
dit neijer ündersocht en net öfwachtet, oft der ek bliken
fan bilangstelling komme. Men soe seis freegje kinne:
hwannear binne dy bliken fan bilangstelling great ge-
nöch om dy saek neijer to bisjen? Dizze ünderwiis-
ynstellingen binne fan de gemeente en men soe dus
sizze kinne: de gemeente jowt it ünderwiis, dat hja
nedich of winsklik achtet. It sprekt fansels as in boek,
dat men gjin ünderwiis jowt, as de learkrêften der
net foar fiele; dan nimt men gjin ynitiatyf om bipaelde
lessen to jaen. Mar dizze learkrêften hoege net bipaeld
üt ünderwiisrounten to wêzen, dy kinne likegoed fan
in oare kant komme. Yn dit forban soe spr. de oan
dacht freegje wolle foar it haedartikel yn de Ljouwerter
krante fan 19 Septimber. Dêryn wurdt it gefal fan
Haerlim bisprutsen. Dér is dizze saek regele, sa as spr.
it graech hawwe wolle soe. Men moat dus goed bigripe,
dat it de bidoeling is om de learlingen feitenkennis üt
de Bibel by to bringen en net om fragelearen of exegese
to jaen, om harren yn elts gefal ek de Nederlanske
kultuer better bigripe to litten er ek wol de büten-
lanske, hwant ünderskate kunstuteringen yn de musyk,
de skilderkunst en oare byldzjende kunsten kin men
net bigripe sünder mei bipaelde feiten en forhalen üt
de Bibel op de hichte to wêzen. De ynfloed fan it Kris
tendom op de skiednis en foaral op de kultuerskiednis
is wol sa, dat immen, dy't in bihoarlike üntwikkeling
hat, dêrfan witte moat.
Spr. wol beide fragen noch ris tige yn it omtinken
fan B. en W. bringe en freegje, oft hja op de gewoane
wei in ündersiik ynstelle wolle.
De heer Pols kan naar aanleiding van de opmerking
van de heer Van der Meer over het rapport van de
Commissie voor de productieve werkgelegenheid mee
delen, dat deze commissie Leeuwarden heeft vergeleken
met andere steden van dezelfde grootte en daarbij is
gebleken, dat wat daar soms is, hier ontbreekt en om
gekeerd, dat Leeuwarden sommige onderwijsinrich
tingen heeft, die andere steden niet hebben. De com
missie heeft alleen de aandacht willen vestigen op be
paalde inrichtingen van onderwijs, die elders, in soort
gelijke steden, voorkomen en in Leeuwarden ook heel
nuttig zouden kunnen zijn, om daarmede de autoriteiten
een zekere hint te geven, deze zaak eens te bekijken
en te onderzoeken, of dergelijke inrichtingen hier even
tueel zouden kunnen of moeten worden ingesteld.
Indien mogelijk, zou het voor de stad van groot be
lang kunnen zijn.
De heer Beeksma is ook van mening, dat het ten
zeerste gewenst is, dat de jongelui in de jaren van
1420 jaar enig inzicht wordt bijgebracht in de geeste
lijke stromingen, die de mensen beroeren, in de eerste
plaats in ons land. De heer Van der Meer sprak over
het Christendom en de cultuurgeschiedenis daa rvan.
Spr. meent, dat, wanneer onderricht wordt gegeven over
de geestelijke stromingen, daar het Humanisme ook
bijhoort. Mocht het dus komen tot lesgeven in cultuur
geschiedenis e.d., dan kan men zich naar zijn mening
niet bepalen tot Bijbelkennis en geschiedenis van het
Christendom, maar dan zal men daaronder ook het
Humanisme moeten begrijpen. Indien onder de leraren
geen krachten zijn, die dat kunnen, zijn er wel andere
mensen, die daartoe wel in staat zijn en zouden kunnen
worden ingeschakeld.
De hear J. K. Dijkstra (weth.) seit, dat de hear Van
der Meer der op oanstiet, dat it gemeentebistjür fan
Ljouwert in aktivere halding oannimme sil oangeande
de kwesje fan it jounlyceum en fan de fakken, dy't hy
tafoegje wol oan it middelber ünderwiis. Spr. ha.t nou
ryklik 22 jier yn Ljouwert wenne en altyd tige bilang
stelling hawn foar alles hwat gearhinget mei ünderwiis,
mei stüdzje, mei opliedingen en hwat dêrby heart en
yn al dy tiid is yn gjin inkelde rounte, dêr't hy yn for-
keard hat, earder de oandacht féstige wurden op it
manko, dat der yn Ljouwert gjin jounlyceum is. Dat,
as it al bard is, dan hat hy altyd büten dy rounten west.
En dat moat great tafal west hawwe. Spr. is wol wend
om to hearen. Dat yn Ljouwert wol forskaet is fan
ünderwiisynrjochtingen, blykt hjir wol üt, dat der is it
ynstitüt fan de leargongen fan de Fryske Akademy,
dy't oare provinsjes Ljouwert forgunne. Dêrop geane
mear as 130 minsken, dy't leare foar talen, skiednis,
ensfh. Men kin gjin fak neame, of men kin der yn op-
laet wurde. Ljouwert hat foar jongelju, dy't jouns leare
wolle, de 5-jierrige kursus fan de Middelbare Handels
avondschool en foar dy jongelju, dy't net safier gean
wolle, de 3-jierrige kursus fan de Middelbare Han
delsavondschool en fierders is der it Instituut voor Ar
beidersontwikkeling.
De hear Van der Meer hat ek de plakken Dokkum
en Boalsert der by neamd. Spr. leaut, dat hy dêrmei
sizze woe, dat dy Ljouwert, de Fryske haedstêd, yn
forskate opsichten foarüt binne. Dat kin wêze, mar spr.
leaut, dat Ljouwert op it stik fan ünderwiis in fikse
reed yn it foar leit. Spr. ken Dokkum moai goed. Hy
hat in great part fan syn libben dêr trochbrocht. Hy
gunt Dokkum wol hwat goeds, maar Ljouwert soe hiel
hwat oer jaen kinne, oan't Dokkum like folie en like
goed ünderwiis hat as Ljouwert. En as men yn it reed
like neitinkt, is de namme Boalsert sahwat as in
mythe, dy't, goed bisjoen, mear bylket as dat it yn wier-
heit is. Sadré as spr. bliken docht, dat hjir de jongerein,
dy't studearje wol, de gelegenheid dêrta net hawwe soe
en dan holpen wurde koe mei in jounlyceum, wol hy
graech it kolleezje sa fier bringe, dat it meigiet om ta
oprjochting to kommen, mar lyk as spr. sein hat, oan't
distiid ta hat it gjin bliken dien, dat der forlet, lit stean
fan driuwend forlet, fan wêze soe.
Hwat kennis fan de Bibel en fan it humanisme oan-
giet, spr. leaut net to oerdriuwen, as hy mient, dat dy
beide fakken yn de normale lessen sil it dan net al
to systematysk wêze wol oan bar komme. Spr. kin
him net foarstelle, dat men neat oan Bibelkennis dwaen
sil, as men byg. de stikken fan Vondel en folie oare
stikken üt de literatuer mei de klas bihannelet. Dat-
selde jildt ek foar it humanisme. Sil dat net by litera
tuer yn nominaesje komme, dan grif wol by skiednis.
Dat nimt net wei, dat it stiet ek yn de mem. f. a.
sadré it blike mocht, dat hjir de nedige bilangstelling
bistiet by de lesjowers (de rektor, de direkteur of
direktrise of ien of mear leararen) of alderkommisje
(oannommen, dat dy der wêze sil), B. en W. graech ré
binne om de saek fan alle kanten to bisjen en har foar-
ljochtsje to littenhja sille net bigjinne mei né to sizzen
of oan de skouders to lüken. Mar B. en W. fiele der net
foar, insidenteel, op in stuit, in brief ütgean to litten
oan skoallen mei de opdracht om daelks of mei yngong
fan in neijer to bipalen datum dizze ünderwerpen as
fak op it lesroaster to setten. Der moat forlet wêze, de
bihoefte fan de bern oan in bipaelde ynrjochting fan
ünderwiis moat blike. De lesjowers moatte spr.
twivelet der net oan, dat hja dat ynsjoch hawwe
as hja yn it roaster in manko üntdekke, har ta B. en W.
rjochtsje en dan sille hja by B. en W. grif in iepen
ear fine.
De hear Van der Meer hat Dokkum en Boalsert
neamd, net sasear om de sitewaesje op ünderwiisgebiet,
mar mear om de aktiviteit, dy't dy stedden, foar safier
men dat hjir yn Ljouwert sjen kin, opbringe. En as hja
op ien gebiet aktyf binne, sille hja it sünder twivel op
oar gebiet ek wêze. Spr. is yn elts gefal bliid, dat B. en
W. har oandacht op dit ünderwerp halde sille. Hwat dy
lessen oan de middelbere skoallen oangiet, neffens it
kranteforslach, dat spr. earder sitearre, is de site
waesje yn Haerlim sa, dat it sa maklik net giet om dy
fakken by oare lessen goed genöch to ünderrjochtsjen.
Yn Haerlim it it seis sa, dat in jonge dümny syn amt
dellein hat en folslein learaer oan middelbere skoallen
wurden is. Dat bitsjuttet in folslein amt as learaer.
Spr. leaut, dat it net sa hiel maklik óf to dwaen is. Hy
is yn elts gefal bliid, dat de wethalder sei, dat ek hjir-
oan de nedige oandacht jown wurde sil. Allinnich wach-
tet hy de bilangstelling óf en dat blykt ek üt it andert
yn de mem. f. a. Hy hat nou al sein, dat dy komme
moat fan de learkrêften en safolle is spr. dus wizer
wurden.
De heer W. C. Dijkstra zegt, dat het college t.a.v. een
avondlyceum moeilijk gebrek aan activiteit kan worden
verweten. Spr. moge bij wijze van aanvulling op het
geen de wethouder heeft gezegd hier in het midden
brengen, dat hij in de periode, dat hij het genoegen had
wethouder te zijn het was in 1947 een opdracht
van het college heeft uitgevoerd om de belangstelling
voor een dergelijk avondlyceum eens te peilen onder
de bevolking. De daarbij opgedane ervaring echter was
van dien aard, dat van de plannen ten enenmale moest
worden afgezien. Nadat hieromtrent besprekingen wa
ren gevoerd met leerkrachten uit het middelbaar on
derwijs, oproepen geplaatst en vergaderingen gehouden,
meldden zich 5 belangstellenden aan, van wie 4 nadere
inlichtingen vroegen, alvorens zich als leerling te mel
den. En toen die 4 hoorden, dat ze zich voor de gehele
duur van de cursus moesten verbinden, verklaarden ze,
dat ze die energie over vrij lange tijd het is ook een
zware opgave niet konden opbrengen. Zo zat men
ten slotte met het povere resultaat van 1 leerling. Dat
was in 1947 en als het vandaag de dag veel gunstiger
ligt, zou het spr. zeer verwonderen.
Hij heeft dit te berde willen brengen, omdat hij niet
zou willen, dat de indruk gewekt wordt, dat hieraan
geen aandacht was geschonken.
De heer J. K. Dijkstra (weth.) had hetzelfde willen
opmerken, aangezien zijn rechterbuurman hem dezelfde
informatie gaf die de heer W. C. Dijkstra zo welwillend
was te verstrekken.
De Voorzitter doet mededeling van het bericht van
de heer F. T. Dijkstra, dat hij wegens ziekte verhinderd
is om deze vergadering bij te wonen, een bericht, dat
in de loop van de dag is binnengekomen. Voorts heeft
de heer Dijkstra spr. gevraagd om aan de raad voor te
lezen de verklaring, die hij t.a.v. de begroting 1954 had
willen afleggen. Spr. meent, dat dit wel zo ongebruike
lijk is, dat hij tot zijn spijt de raad deze verklaring zal
moeten onthouden.
De gemeentebegroting 1954 wordt overeenkomstig
het voorstel van B. en W. vastgesteld.
Punten 3 en 4 (bijl. nos. 214 en 203).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Hierna sluit de Voorzitter de vergadering.
