2
3
bedreigd, aan de andere kant geeft de verhoging van
de pachtprijs hem ook nog een knauw. De schrijver
dringt er dan ook op aan, om, waar z.i. pachtprijsver
hoging geen verplichting is, haar niet toe te passen.
Op grond van deze overwegingen zijn wij dan ook, al
dus spr., van mening, dat aan de pachter het land op
nieuw moet worden verpacht tegen de prijs, welke hij
daarvoor voorheen ook betaalde.
De hear Hartstra stelt it fansels tige op priis, dat
de hear Rutkens de lytse boerestan yn biskerming
nimt, mar tagelyk wol hy der op wize, dat itjinge de
hear Egas bidoeld hat, hjir net fan tapassing is. De
deskundige fan de gemeentelannen hat him net tsjin
de pachtpriisforheging forset en ek de hear Van Dijk
net. Spr. c.s. sjogge dus net yn, dat hja der tsjin wêze
moatte.
De Voorzitter zal bij afwezigheid van wethouder Van
der Schaaf even op de opmerkingen van de heer Rut
kens antwoorden. In de eerste plaats is hij het volko
men eens met hetgeen de heer Hartstra zopas heeft
gezegd, n.l. dat de deskundige van de gemeente-la nde-
rijen tot de pachtprijs van f 350,per jaar heeft ge
adviseerd, geheel in overeenstemming met de normen
van de Grondkamer, en bovendien gaat, zoals de heer
Hartstra ook heeft opgemerkt, de adspirant-pachter
volkomen accoord met de voorgestelde prijs. Er is voor
de raad dus geen enkele reden om, in afwijking van de
toestemming van de pachter zelf, tot een lager bedrag
te besluiten.
De heer Rutkens is toch niet geheel bevredigd. De
heer Van Dijk heeft genoegen genomen met de door
B. en W. voorgestelde pachtprijs. Dat kan juist zijn,
maar het kan B. en W. ook niet onbekend zijn, dat
grond, geschikt om daarop de producten te verbouwen,
die de heer Van Dijk gewend is te verbouwen en waar
op zijn bedrijf is gebaseerd, niet altijd voor het grijpen
ligt. Er is zelfs groot gebrek aan. En uit dien hoofde
moet de heer Van Dijk ook min of meer noodgedwon
gen genoegen nemen met de voorgestelde pachtprijs,
wil hij niet de kans lopen, niet weer voor de pacht in
aanmerking te komen.
Wij zijn, aldus spr., van mening, dat men, waar
pachtprijsverhoging nu eenmaal niet wettelijk ver
plicht is, er niet toe over mag gaan om de kleine land
bouwers opnieuw te belasten, omdat, zoals wij in eerste
instantie ook reeds hebben aangevoerd, vooral het be
staan van deze mensen op dit ogenblik ernstig wordt
bedreigd.
Wij zijn daarom van mening, dat wij tegen dit voor
stel moeten stemmen.
De Voorzitter kan in tweede instantie antwoorden,
dat van een gedwongen zijn van de heer Van Dijk om
met de voorgestelde prijs van f 350,genoegen te ne
men aan B. en W. niet het minste is gebleken en daar
mee is de grondslag van het gehele betoog van de heer
Rutkens weggevallen.
Spr. constateert, dat de raad geen stemming ver
langt en dat het voorstel dus is aangenomen.
De heer Rutkens: Met aantekening, dat wij tegen zijn.
De Voorzitter: Die aantekening zal in de notulen
worden opgenomen.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W., met aantekening, dat de heer Rutkens
tegen is.
Punten 11 en 12 (bijl. nos. 32 en 33).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Punt 13 (bijl. no. 31).
De heer Ras wil beginnen met zich accoord te ver
klaren met dit voorstel. Het betreft hier een veilig
heidsmaatregel, die niet anders dan zeer gunstig kan
werken. Toch meent hij, dat het goed is hier nog enige
opmerkingen te maken, in de eerste plaats deze: De
veiligheidsmaatregel wordt beperkt tot de huurmachi-
nes en spr. vraagt zich af, of dit juist is. Er hebben
zich in het afgelopen jaar drie dodelijke ongevallen
voorgedaan, waarvan twee veroorzaakt werden door
het zetten van een wasteil op de stroomkabel. Dat
heeft op zichzelf niets te maken met de huurmachines.
Er zijn meer van deze voorbeelden aan te halen, zoals
een natte hand aan het stopcontact of aan de stekker
naar de isoleertransformator.
Een tweede punt is, dat de wasmachines ook wor
den geleverd door andere dan erkende installateurs, bijv.
rijwielhandelaren. Dat speelt ook een rol in deze
kwestie.
Een derde punt is het volgende. Naar spr. dezer da- I
gen werd medegedeeld, werd een huurkoopmachine ge
leverd, zonder gelijktijdige aanleg van een stopcontact
met randaarding. Als gevolg daarvan kon de optre-
dende kortsluiting niet worden weggewerkt en knap
ten alle zekeringen, waaronder de hoofdzekering. (Naar
spr. werd medegedeeld, is hierbij ook, omdat het de
hoofdzekering betrof, het P.E.B. betrokken.) Pas na
dit voorval is het stopcontact met randaarding aan
gelegd.
Dit zijn problemen, welke, naar spr. c.s. menen, hier
nog de aandacht vragen, omdat zij met deze kwestie
samenhangen en zeer belangrijk zijn.
Wij zouden, aldus de heer Rutkens, evenals de heer
Ras, willen beginnen met te verklaren, dat er ook van I
onze zijde geen enkel bezwaar tegen bestaat, om, in
dien de ontwikkeling het nodig maakt, bepaalde maat- I
regelen te treffen, die tot doel hebben een zo groot mo
gelijke veiligheid te waarborgen. Aan de andere kant
echter willen wij toch ook wijzen op hetgeen door de I
heer Ras naar voren is gebracht en waaraan wij nog
enkele dingen zouden kunnen toevoegen. Het is n.l. zo,
dat niet alleen huurmachines worden verkocht door
niet-erkende installateurs; bovendien kan het over het
algemeen ook veelvuldig voorkomen, dat een groep van
mensen besluit om voor gezamenlijk gebruik een was-
machine te kopen en spr. is van mening, dat de be
zwaren, die de verhuurinrichtingen maken tegen het i
feit, dat op deze machines niet de voorgestelde veilig
heidsmaatregel behoeft te worden toegepast, zeer ze
ker ook dienen te worden overwogen. Overigens is het
ook nog niet alt(jd zeker, dat, wanneer iemand een
wasmachine gekocht heeft, hij deze altijd uitsluitend
zelf gebruikt. En het kan ook nog voorkomen, dat men
de machine tegen een bepaalde vergoeding gaat ver
huren; daarop is geen controle mogelijk.
Buitendien zijn wij, aldus spr., van mening, dat men
ook oog moet hebben voor de moeilijkheden, waarvoor
de verhuurinrichtingen komen te staan, indien de ge
meenteraad het voorstel van B. en W. aanvaardt. Dat
betekent dan, dat zij er toe zullen moeten overgaan
om isoleertransformatoren op haar wasmachines te
plaatsen en dit punt wordt voornamelijk door haar be
licht. Daarom zouden wij B. en W. willen vragen, of
het mogelijk is, dat van de zijde van de gemeente ook
op bepaalde wijze tegemoetgekomen kan worden in de
financiële moeilijkheden, waarin vele van deze kleine
verhuurinrichtingen zullen komen te verkeren. Indien
de raad tot dit besluit mocht komen, denken wij bijv.
aan het verstrekken van een renteloos crediet voor het
aanschaffen van de isoleertransformatoren.
Wij brengen dit naar voren, omdat ook wij van me
ning zijn, dat, indien maatregelen nodig zijn, deze niet
de kleine verhuurinrichtingen in het nauw mogen drij
ven; vele exploitanten zouden misschien niet tot het
uitoefenen van dit bedrijf zijn gekomen, als ze te voren
geweten hadden, dat daaraan dergelijke bezwarende
voorschriften zouden zijn verbonden. De ontwikkeling
brengt nu eenmaal met zich mede, dat deze maatregel
zal moeten worden getroffen, maar wij zijn, zo zegt
spr., van mening, dat hij niet alleen van toepassing
kan en mag zijn op de wasmachines van de verhuur
inrichtingen, maar dat toch ook zeer zeker de parti
culiere sector hierin betrokken dient te worden.
De heer Tiekstra (weth.) gelooft, dat de raad toch
ook wel overtuigd is van de noodzakelijkheid om die
veiligheidsmaatregelen te treffen, die in verband met
de verhuur van wasmachines getroffen moeten worden,
ook al, omdat het gemeentebestuur in dezen verant
woordelijk is. De afnemer heeft het recht te weten, dat
hij de stroom, door het gemeentelijk electriciteitsbedrijf
geleverd, op een veilige en een doelmatige wijze moet
kunnen gebruiken. Dit is een primaire eis, die men
moet stellen. Nu komt men met de onderscheiding
tussen eigen- en huurmachines. Het is ongetwijfeld
juist, dat de toepassing van isoleertransformatoren de
grootst mogelijke veiligheid schept, maar het is on
juist om de huurmachines en de eigen machines op één
lijn te stellen. Bij de plaatsing van eigen machines is
toch wel het allermeest de erkende installateur betrok
ken. De gehele installatie moet voldoen aan de eisen,
die daaraan moeten worden gesteld, maar een huur-
machine, die in de winkel op een bepaald ogenblik aan
de te stellen eisen voldoet, kan, zodra zij in een huis
houding staat, daaraan wel niet meer voldoen. Dat is
een essentieel verschil tussen een eigen- en een huur-
machine. De gebruikster echter van de huurmachine
rekent er op, dat de machine wél aan de eisen voldoet.
Het is daarom vanzelfsprekend, dat t.a.v. de huurma
chines groter waarborgen voor de veiligheid aanwezig
moeten zijn, al was het alleen al, omdat, zoals in de
raadsbrief staat, deze machines meer aan slijtage on
derhevig zijn dan eigen machines, doordat ze veelvul
dig getransporteerd worden en bovendien niet behan
deld worden door deskundigen.
Spr. heeft de heer Ras zoeven al gezegd, dat isoleer
transformatoren een maximum aan veiligheid opleve
ren; dat impliceert dus stilzwijgend, dat een randge-
aard stopcontact een mindere mate van veiligheid op
levert, maar dat wordt volledig gecompenseerd door
het feit, dat de plaatsing van de eigen machines door
erkende installateurs geschiedt. Als de installatie in
haar geheel aan de veiligheidseisen voldoet, dan is het
risico dus aanmerkelijk minder. Wanneer een wegge
bruiker niet op de juiste wijze aan het verkeer deel
neemt en daardoor ongelukken krijgt, kan men het weg
dek en de politie niet de schuld geven. Ook de stroom-
verbruikster heeft te weten, dat ze op verantwoorde
wijze van de energie gebruik moet maken. Spr. heeft
de overtuiging, dat men niet altijd weet, hoe gevaar
lijk eiectrische stroom is. Men raakt in de huishouding-
al te zeer vertrouwd hiermee. In sommige gezinnen
wordt nota bene tijdens het douchen een electrisch
kacheltje gebruikt; men is zich dus niet voortdurend
bewust van het feit, dat eiectrische stroom gevaar op
levert. De gebruiker dient dus zorgvuldigheid te be
trachten, opdat er geen risico kan ontstaan.
Spr. meent het grootste deel van de opmerkingen
van de heer Ras hiermee te hebben beantwoord.
Thans komt hij tot beantwoording van het betoog
van de communistische fractie. Voor het grootste deel
was dit van ongeveer dezelfde inhoud als dat van de
heer Ras, alleen heeft de heer Rutkens nog gesproken
over een soort machine, die spr. niet kan thuisbrengen,
n.l. een huurmachine, die gekocht wordt. Spr. kent al
leen huurmachines of machines, die gekocht worden.
Misschien echter bedoelt de heer Rutkens machines in
huurkoop. Dan heeft hij ook nog gezegd, dat er ver
schillende verhuurinrichtingen zouden zijn, die tot aan
schaffing van isoleertransformatoren moeten overgaan.
Spr. antwoordt hem, dat alle verhuurinrichtingen
zich dit offer zullen moeten getroosten om der wille
van de veiligheid van de gebruikers. Als iedere ge
bruiker weet, dat het gebruik van huurmachines, niet
voorzien van isoleertransformatoren, levensgevaar met
zich meebengt, dan zal het debiet van verhuurinrich
tingen, die niet de thans voorgestelde veiligheidsmaat
regel treffen, aanmerkelijk ingeperkt worden. Spr. ge
looft, dat het een eis van zorgvuldigheid is, dat de ver
huurinrichtingen tot deze aanschaf overgaan.
De heer Rutkens vraagt tegemoetkoming voor deze,
aan het economisch verkeer deelnemende eenmansbe
drijfjes. In de raadsbrief is ook sprake van tegemoet
koming. Daarbij wordt gesteld, dat getracht zal wor
den de isoleertransformatoren collectief in te kopen.
Dit geeft kans op een lage prijs. Spr. gelooft niet, dat
de gemeente hiervoor moet optreden als credietinstel-
ling. Er bestaan voor een doel als dit wel andere cre-
dietinstellingen.
Spr. meent het hierbij te moeten laten.
De heer Ras zegt, dat de wethouder en hij het roe
rend eens zijn. Spr. heeft in zijn eerste betoog gesteld,
dat de veiligheid vooropgaat. De wethouder voegde
daar nog aan toe, dat men in deze tijd met de gewel
dige opgang van de techniek, vooral ook op electrisch
gebied, vertrouwd is geraakt met de electriciteit. Juist
op grond daarvan heeft spr. enkele punten genoemd,
die B. en W. er toe zouden kunnen brengen, deze kwestie
nog eens apart onder het oog te zien. Spr. blijft n.l. van
mening en niet alleen t.a.v. wasmachines, maar ook
van andere machines dat de gemeente hier pre
ventieve maatregelen moet treffen. Hij stelt de par
tijen: de verhuurinrichtingen en de particulieren, op
één lijn en de wethouder splitst ze. Maar men kan het
er over eens zijn, dat zij voor een heel groot deel sa
men opgaan. Het gevaar voor beide groepen is, dat
nog altijd tussen het stopcontact en de isoleertransfor
mator 1,5 of 2 m stroomdraad zit. Men weet, dat het
in de regel dames zijn, die met deze machines omgaan
en dat dezen heel vlot met de natte hand de stekker
uit het stopcontact halen. Een dame heeft spr. zelf
medegedeeld, dat zij door deze handelwijze een flinke
klap heeft gekregen. Spr.'s fractievoorzitter veronder
stelt, dat het spr.'s eigen vrouw was. Het zij hem ech
ter vergund, hier geen namen te noemen!
De heer Rutkens hoorde, dat het de wethouder niet
geheel duidelijk was, welke machines hij zojuist be
doelde. Hij meende, dat spr. machines in huurkoop be
doelde, maar dat is niet het geval. Hij had het oog op
die machines, die door een groepje mensen voor ge
zamenlijke rekening gekocht worden om die ook ge
zamenlijk te gebruiken. In de fractie van de P.v.d.A.
werd het woord coöperatie genoemd en inderdaad zou
men hier kunnen spreken van een kleine coöperatie.
Ook bij deze groepen van mensen zullen de machines
wel niet altijd door een erkende installateur geplaatst
worden en ze worden door de mensen zelf heen en weer
gedragen. A. brengt hem naar B, B naar C en C naar
D. Wij kunnen, aldus spr., het bezwaar van de ver
huurinrichtingen, dat de voorgestelde veiligheidsmaat
regel alleen op haar toegepast wordt, delen. Het gevaar
toch, dat men t.a.v. de verhuurinrichtingen aanwezig
acht, geldt ook zeer zeker voor groepen, als door spr.
als voorbeeld aangehaald.
In de tweede plaats wil spr. opmerken, dat dege
nen, die dagelijks met eiectrische apparaten werken,
kunnen dat ook getuigen randgeaarde stekkers wel
iswaar iets grotere veiligheid geven, maar geen 100%
veiligheid, gezien bijv. enkel en alleen het feit, dat
voornamelijk in de metaalindustrie nogal veel onge
lukken met dodelijke afloop plaats hebben, als gevolg
van het gebruik van bijv. de eiectrische handboor
machine. Ook de heer Ras heeft reeds aangetoond, dat
de randgeaarde stekker geen volledige veiligheid geeft.
In de tweede plaats(Stemmen: In de derde
plaats!). Spr. had nooit gedacht, dat hij zo'n aandach
tig gehoor had. (Vrolijkheid.)
In de derde plaats zou spr. het volgende willen op
merken. De wethouder heeft gezegd, dat de verhuur
inrichtingen op bepaalde manier zullen worden tege
moetgekomen. Aangeboden wordt om de isoleertransfor
matoren voor gezamenlijke rekening te kopen, waarbij
dan het G.E.B. als bemiddelaar wil optreden. Dit kan
men inderdaad een tegemoetkoming noemen, maar
daartegenover is het feit niet weg te cijferen, dat deze
isoleertransformatoren de verhuurinrichtingen toch nog
altijd een dusdanig bedrag zullen moeten kosten, dat
het moeilijk door haar op te brengen is. De wethouder
zeide, dat deze inrichtingen meestal éénmansbedrijven
zijn; juist daarom zal het voor vele van haar niet direct
mogelijk zijn om te voldoen aan het besluit, dat de
raad waarschijnlijk zal nemen. Nu kan men zeggen:
dat risico brengt het particulier initiatief nu eenmaal
mee, maar als de gemeente niet een renteloos crediet
verstrekt en zulke bedrijfjes, zoals de wethouder heeft
gezegd, elders crediet moeten zien te krijgen, betekent
dit, dat de isoleertransformatoren uiteindelijk voor de
kopers nog duurder zullen zijn, omdat zij voor dat cre
diet ook nog rente moeten betalen. Spr. zou willen, dat
B. en W. de toezegging konden doen, dat zij, indien de
noodzaak daarvoor aanwezig is en de verhuurinrich
tingen er om verzoeken, aan de financiële bezwaren
van deze inrichtingen zullen tegemoetkomen door het
verstrekken van een renteloos crediet.
