44
Met de veronderstelling van de heer K. de Jong, dat
de in uitzicht gestelde bouw van een z.g. vleugelschool
nog niet in het stadium is, dat hierover inlichtingen
kunnen worden gegeven, heeft hij in de roos geschoten.
Het onderzoek is nog gaande.
Volgno. 436. Subsidiën in het belang van het bijzonder
voorbereidend lager onderwijs
f 97.510,—.
De heer K. de Jong wil hieromtrent een korte verkla
ring afleggen. Vanmorgen is t.a.v. het subsidie voor het
bijzonder kleuteronderwijs al uitgesproken, dat de meer
derheid van de raad gevoelt voor een zekere tempori
satie. Van spr.'s zijde wordt een algehele gelijkstelling
van gemeentelijk en bijzonder kleuteronderwijs voor
gestaan. Hij c.s. zouden graag gezien hebben, dat het
gemeentebestuur iets verder zou zijn gegaan, maar zij
zouden willen volstaan met deze verklaring.
Volgno. 436 wordt onveranderd vastgesteld.
Paragraaf 13. Middelbaar onderwijs.
Op de fraech fan de hear Van der Meer oer it fak
bibelkennis en kultuerskiednis fan it Kristendom op de
middelbere skoallen andere it kolleezje: ,,De belang
stelling hiervoor is ons tot heden nog niet gebleken".
It is spr. bikend, dat de ünderwiisminsken, dy't hjir
dan foaral by bitrutsen binne, forklearre hawwe, dat
dy bilangstelling wol bistiet. Spr. forwachtet, dat de
wethalder fan Underwiis of it kolleezje dêr mei koarten
wol ris fan.hearre sil.
As it mooglik is spr. wol de saek hielendal net for-
searje soe it him c.s. wolkom wêze, as byg. yn it
kursusjier 1955'56 dy fakken op it roaster kamen.
De hear J. K. Dijkstra (weth.) mient, dat de hear
Van der Meer tige goed op 'e hichte is, hwant tusken
it eagenblik, dat B. en W. it andert skreauwen en it
momint, dat de rie nou yn dizze waerme seale sit, is
der in brief ynkommen fan ien fan de direkteuren fan
de skoallen dêr't it hjir om giet. Oer de ynhald fan dat
brief is op dit stuit net folie oars to sizzen as dat it
kolleezje in halding oannimt fan öfwachtsjen.
De brief hat lykwols tige it omtinken fan it kolleezje.
Volgno. 494. Openbare Vermakelijkheden
f 8.520,—.
De hear Santema seit, dat hy, lyk as de rie bikend
wêze kin, yn Febrewaris daelks nei de 11-stêdden-tocht
skriftlik fragen oan it kolleezje steld hat oer it flagjen
op 'e Aldehou. Nei spr. syn bitinken hie it better west
yn pleats fan de trijekleur de Fryske flagge yn top to
setten. It andert fan B. en W. wie, da hja twa soarten
fan flagjen ünderskiede en wol it lyts-flagjen en it
great-flagjen. Great-flagjen wol sizze, dat de trije
kleur yn top stiet. Oer dat andert hat spr. nei dy tiid
noch wol ris prakkesearre en hy is ta it einbislüt kom
men, dat dizze saek nei syn miening dochs net goed
sjoen is, yn elts gefal net goed trochtocht is. Spr. wol
forklearje, dat in flagge net allinnich is, lyk as Winkler
Prins seit, „een stuk doek, meestal van een speciale
stof, het z.g. vlaggedoek, en van gevarieerd model,
kleur en tekening, als regel gevoerd aan een vlagge-
stok of -lijn en dienst doend als symbool", dat op-
hongen wurdt, mar dat de flagge foar de Friezen alteast
in folie djippere sin hat. It kin bikend wêze, dat oer de
kwesje fan de Fryske flagge sa foar en nei nochal ris
it ien en oar publisearre is. Spr. neamt byg. de resinte
artikels fan Lambooij, dy't oer Fryske wapens en flag-
gen noch al hwat skreaun hat. En fierders neamt hy de
publikaesjes fan Mr. Gerbenzon yn it orgaen fan de
Fryske Akademy, „It Beaken". Men sjocht, dat de
Fryske flagge, dy't hjoed-de-dei offisjeel oannommen
wurdt as flagge fan it Fryske folk, sünt 1891 al offi
sjeel troch de Steaten fan Fryslan oannommen is en
dat Fryslan ien fan de earste provinsjes west hat, dy't
in eigen flagge oantügden en dy fêststelle koenen op
hiel aide histoaryske grounen. En as men by manifes-
taesjes lyk as de ll-stêdden-dei, dy't yn Ljouwert syn
hichtepunt hat, en de dagen fan it Frysk Rundféstam-
boek, dy't hjir yn Septimber halden binne, manifes-
taesjes sa suver Frysk fan oarsprong, sjocht, dat it s.n.
great-flagjen tapast wurdt, mei de steatsflagge yn top,
moat spr. dêr wol earnstich tsjin op komme. Hy wol
hjir forklearje, dat hy de Fryske flagge sjocht as in
symboal fan it Fryske folk. Wol men hjir op bipaelde
dagen oan de frjemden sjen litte, dat men hjir in al-
gemiene Nederlanske manifestaesje haldt, dan is dat
goed, mar by manifestaesjes lyk as dy halden binne yn
Febrewaris en Septimber moat de Fryske flagge yn
top stean. It Frysk Rundféstamboek hie op de Wilhel-
minabaen by syn flaggeparade mids forskate oare na-
sionale flaggen de Fryske flagge oan 'e topmêst en dat
achtet spr. folie better as it flagjen fan de gemeente
op de Aldehou.
Spr. moast dizze opmerking efkes meitsje. Hy wol
de Fryske flagge net los sjen fan it Fryske folk en de
gemeente Ljouwert net los fan Fryslan.
De heer Kutkens sluit zich t.a.v. het punt, dat de heer
Santema aan de orde heeft gesteld, bij deze aan. Hij
meent, dat diens wens, om bij speciaal Friese aangele
genheden de Friese vlag in top te hijsen, zeer redelijk is.
Volgno. 500. Onderhoud van monumenten van geschie
denis en kunst f 2.965,
De heer Rutkens zegt, dat enkele leden bij deze post
de vraag hebben gesteld, of bij B. en W. plannen be
staan het oorlogsmonument niet in de Prinsentuin te
plaatsen. Deze plannen bestaan niet, luidt het antwoord.
Buiten deze raad spreekt men in het algemeen zijn
ontstemming uit over het feit, dat het besluit is geno
men het verzetsmonument in de Prinsentuin te plaatsen
en spr. wil zich hierbij aansluiten, omdat hij de Prinsen
tuin absoluut ongeschikt acht voor het plaatsen van
een dergelijk monument. Hierbij moet immers in de
eerste plaats gedacht worden aan de verzetsidee en
pas daarna komt de culturele waarde van het monu
ment naar voren. Wij moeten ons daarom, aldus spr.,
afvragen, of de Prinsentuin als verzetscentrum kan
gelden. Dit is niet het geval. Er worden geregeld con
certen gegeven en er is hier dus meer sprake van een
cultureel centrum. De plaatsing van het monument in
deze tuin is daarom niet juist. Spr. prefereert een om
geving, die het verzetsmonument wat meer in de alge
mene belangstelling plaatst. Hij denkt aan het gras
perk in de Arendstuin. Daar is een zeer grote ruimte
beschikbaar en wellicht is het mogelijk daar het ver
zetsmonument neer te zetten. Spr. brengt dit slechts
als een suggestie naar voren en hij wil dit denkbeeld
gaarne inruilen voor een ander en beter.
Volgno. 504. Subsidies, contributies, lidmaatschappen
en bijdragen aan verenigingen, instellin
gen enz. f 93.020,
De heer Kamstra herinnert er aan, dat in de sectie
bevreemding is uitgesproken over hetgeen door B. en
W. in de aanbiedingsbrief is gezegd naar aanleiding van
het verzoek om subsidie van de Katholieke Openbare
Uitleenbibliotheek. B. en W. zeggen daar, d^t, zodra de
stichting aan de door het rijk gestelde subsidievoor
waarden voldoet, ter zake stappen zullen worden on
dernomen. Maar het is juist de gemeente Leeuwarden,
waarop men wacht om aan de gestelde voorwaarden
te kunnen voldoen; dit blijkt uit de uitspraak van de
heer Zwiers.
Door het college is in de mem.v.a. gezegd, dat deze
aangelegenheid in overweging is en dat binnen afzien
bare tijd een prae-advies aan de raad zal worden uit
gebracht. Het is daarom nu niet de tijd hierover een
discussie te voeren. Spr. zou echter B. en W. willen vra
gen, met dit prae-advies spoed te betrachten.
De hear Van der Schaaf (weth.) seit, dat de hear
Santema derfoar pleite hat, dat op spesifyk Fryske
dagen dagen fan manifestaesjes fan Fryske sport,
Fryske ekonomy ensfh. de Fryske flagge yn top
stean moat.
Men kin dy kwesje fan twa kanten binaderje. Men
kin sizze: Dizze dagen binne sa wichtich, dat wy der
foar it great-flagjen tapasse wolle. En hwannear't men
dat stanpunt ynnimt, komt men derta de steatsflagge,
de ryksflagge, boppe-oan to setten. Great-flagjen wol
ÉLj&A. I
Y
sizze, dat de ryksflagge yn top stiet en oare flaggen
deromhinne. Om reden fan protokol it is hwat in
swier wurd, mar lit my, sa seit spr., ek ris swiere wur-
den brüke kin dat ek net oars. Men kin biswierlik de
Fryske flagge yn top sette en dêründer, in rang leger,
de Nederlanske flagge. Miskien wurdt dit stanpunt troch
de hear Santema net ynnommen, mar spr. leaut dochs,
dat de gemeente as oerheitslichem net oars kin as dêr-
oan fêsthalde. In oare mooglikheit is, dat men op sokke
dagen de Fryske flagge yn top set, mar dan moat men
it idé fan great-flagjen los litte en allinnich de Fryske
flagge yn top sette en oare flaggen bihalven de ryks
flagge deründer. (De hear Santema: Akkoart.) Dat
is in oplossing, dy't spr. persoanlik under eagen sjen
wol, mar hy hat der biswier tsjin om de Fryske flagge
boppe de Nederlanske to setten.
B. en W. sille, as de gelegenheit har wer foardocht,
dizze kwesje wol wer bisjen en dan sjocht de stêd de
risseltaten wol.
De heer Rutkens heeft zich bij de heer Santema aan
gesloten en spr. mag dus constateren: geen afwijking
van betekenis.
Wat betreft het plaatsen van het monument al of niet
in de Prinsentuin, daaromtrent ligt er een uitspraak van
de raad, niet van de raad in deze samenstelling, maar
in de vorige. En op de laatste vergadering van het
Comité Oorlogsmonument (er wordt hier doorgaans niet
van een verzets-, maar van een oorlogsmonument ge
sproken) is dit punt nog eens aan de orde gesteld en
de daar aanwezige leden waren unaniem van mening, op
gronden, die ook bij de beraadslagingen in de raad de
doorslag hadden gegeven, dat plaatsing in de Prinsen
tuin toch aanbeveling en voorkeur verdient. Het is dus
niet te verwachten, dat B. en W. in deze omstandig
heden, nadat de raad en het comité een uitspraak heb
ben gedaan, met een voorstel komen om dit monument
elders te doen plaatsen. Dat de heer Rutkens het daar
niet mee eens is, is iets wat men op de koop toe moet
nemen, zoals vandaag al meermalen moest gebeuren;
dat maakt niet zo'n diepe indruk meer op B. en W.
Dat de mensen buiten de raad het ook zo zouden voelen
als de heer Rutkens, is iets, waar spr. minstens één
vraagteken bij zet. Hij weet wel, dat af en toe in de
krant wel eens een stukje opduikt, waarin betoogd
wordt, dat een plaats buiten de Prinsentuin beter is
en men kan daar enige waarde aan hechten maar er
zijn ook massa's mensen, die een plaats in de Prinsen
tuin op prijs stellen. Spr. zal de argumenten, die vóór
plaatsing in de Prinsentuin hebben gegolden, niet her
halen; dat zou te veel tijd vragen en ook overbodig zijn.
Hij meent hiermede te kunnen volstaan.
De heer J. K. Dijkstra (weth.) antwoordt de heer
Kamstra, die heeft aangedrongen op enige spoed bij het
uitbrengen van prae-advies omtrent de door hem aan
gesneden kwestie, dat het niet in de bedoeling van het
college ligt, om de zaak, die hem interesseert, op de
lange baan te schuiven.
Volgno.'s 494, 500 en 504 worden onveranderd vast
gesteld.
Hoofdstuk IX.
De heer Beeksma herinnert aan de vragen, in de
secties gesteld t.a.v. het eventueel te stichten tehuis
voor bejaarden. Daarop hebben B. en W. in de mem.v.a.
wel zeer summier geantwoord. En daar spr. deze zaak
vrij belangrijk vindt, zou hij er graag een paar opmer
kingen over willen maken. Als hij c.s. de dringende
noodzaak van een spoedige bouw bepleiten, dan is dat,
omdat er in Leeuwarden een achterstand dreigt te ko
men in de huisvesting van de z.g. bejaarden. In Leeu
warden wonen op dit ogenblik ruim 7500 personen bo
ven de 65 jaar. Van dezen zijn pl.m. 900 d.i. ongeveer
11% ondergebracht in de verschillende inrichtingen.
Dat is niet veel, maar nog altijd meer dan in welke
Friese gemeente ook. Toch is dat te weinig, ook als het
nu in voorbereiding zijnde plan eens verwezenlijkt mocht
worden. Het vraagstuk van de huisvesting der bejaar
den is thans om verschillende redenen actueel.
De eerste is, dat de gehele huisvesting tegenwoordig
ia een nieuw licht wordt gezien, n.l. als een sociale
werkzaamheid, die er op gericht moet zijn, iedere groep
van de bevolking een omgeving te verschaffen, waarin
het gezin de levensruimte kan vinden, die het voor zijn
levensuitingen en ontwikkeling behoeft.
De tweede is, dat meer en meer wordt ingezien, dat
de woningvoorraad passend moet zijn voor de gehele
bevolking, dus geen woningen van gemiddelde grootte,
maar grote woningen voor het grote en kleine woningen
voor het kleine gezin en speciale woningen voor de bij
zondere vormen van huishoudingen, waartoe ook de
groep der bejaarden behoort.
De derde is de relatief snelle toeneming van het aan
tal bejaarden. De geleidelijke veroudering der bevol
king en de verlaging van de leeftijd waarop sommige
groepen van arbeid worden vrijgesteld, hebben geleid
tot een aanzienlijke uitbreiding van het aantal perso
nen, die behoefte hebben aan een gespecialiseerde huis
vesting.
De vierde is, dat langzamerhand radicaal is gebroken
met de opvatting, dat de zorg voor de bejaarden een
vorm van armenzorg zou zijn en dat het inzicht is ge
rijpt, dat de zorg voor de huisvesting van deze groep
er van moet uitgaan, dat men hier te doen heeft met
een deel van de bevolking, dat op grond van zijn leef
tijd behoefte heeft aan een bijzondere vorm van huis
vesting.
De vijfde is, dat buiten de armenzorg nog betrekke
lijk weinig voor de huisvesting van deze bevolkings
groep is gedaan, zodat er op dit gebied een grote ach
terstand is ontstaan.
En de zesde is, dat er in het kader van de maatrege
len tot opheffing van het thans bestaande grote woning
tekort een belangrijke plaats moet worden ingeruimd
aan de stichting van behuizingen voor bejaarden, omdat
daarmede een belangrijke groep kan worden geholpen,
die anders een beroep op de normale woningmarkt zou
moeten doen.
Aldus zijn de stellingen, neergelegd in het advies van
Prof. Van Beusekom aan de Ned. Ver. v. Maatsch.
werk.
Met deze door hem opgesomde redenen kan spr. zich
zeer wel verenigen, omdat hier heel in 't kort, zeer juist
is aangegeven, welke koers moet worden gevaren om
tot een oplossing te komen van het probleem van de
huisvesting der bejaarden.
Spr. begint met de laatst door hem aangeduide reden,
die hij van zeer groot belang acht, n.l. dat bejaarden nu
vaak nog alleen of tezamen een grote woning bewonen,
die practisch door hen niet meer bewoond kan worden,
omdat het onderhoud hun te zwaar wordt, terwijl hulp
bijna niet meer is te krijgen; daar tegenover staat, dat
jonge grotere gezinnen zich moeten behelpen met veel
te kleine woningen.
In Leeuwarden b.v. wonen 700 alleenstaanden in een
gezinswoningen, van wie nog velen in vrij grote.
En waar de woningnood hier ter stede nog zeer groot
is, kan ook de bouw van tehuizen voor bejaarden mede
helpen de woningellende te verzachten.
Het is daarom, dat wij in dezen op spoed aandringen.
Het is ons zeer wel bekend, dat het niet gemakkelijk
is en dat er veel werk verzet moet worden om het zo
ver te krijgen, dat men met de bouw kan beginnen; bo
vendien is men bij Gemeentewerken zwaar belast. Hoe
lang het soms kan duren bewijst weer het geval in St.
Nicolaasga. Het schetsplan voor de bouw van het be
jaardencentrum daar is al twee jaar in spr.'s bezit, maar
eerst de vorige week is het in de raad van Doniawerstal
aangenomen. Juist echter het feit, dat er zo'n lange
weg moet worden afgelegd, geeft de moed op spoed
aan te dringen, niet alleen bij het plan, dat onderhan
den is, maar ook bij eventuele verdere plannen, want
men kan met dit ene niet volstaan in Leeuwarden, waar
het percentage oudere mensen ook nog boven het ge
middelde ligt.
In verband hiermede zou het misschien wenselijk zijn
nu reeds gegadigden in de gelegenheid te stellen zich
voor opname op te geven, om op deze manier de behoefte
te peilen. Vast staat wel, dat alle 7500 zich niet zullen
melden en dit zal niet nodig zijn ook, omdat er in onze
gemeente ook nog een groot aantal kleine woningen is,
dat met overleg en wat goede wil zeer wel geschikt te
maken is voor de huisvesting van genoemde groep van
mensen. Ook de duplex- en de kleine verdiepingswonin-
