7
r>
een andere instantie een toeslag op de huur zullen
krijgen.
Daarnaast meent spr., dat er voldoende liefhebbers
zijn, (ook wel bij het Bureau Huisvesting bekend), die
de volle pensionprijs zullen kunnen en willen betalen.
Dan vraagt hij zich af, of het niet mogelijk is van
gemeentewege aan particulier initiatief medewerking
te verlenen. De gedachte, dat in de plaats van een
bejaardencentrum kleine woningen zouden kunnen wor
den gebouwd, vindt spr. niet praktisch. Het is een
behoorlijke pleister op de wonde, maar de veiligheid
van altijd dat knopje in je kamer of boven je bed en de
gedachte: „Wanneer er iets gebeurt, dan krijg ik hulp",
zijn van zeer grote betekenis. En die hulp kan alleen
worden verleend, wanneer een bepaald centrum aan
wezig is. Spr. wil graag, dat het college in overweging
neemt, om, indien nodig, het particulier initiatief te
steunen.
Bij de aanbiedingsbrief is een urgentielijst gevoegd
voor uitvoering van werken in 1956 en 1957; deze
geeft een duidelijk overzicht van wat er zoal op stapel
staat, werken, die in totaal een bedrag van meer dan
11 miljoen vragen.
Hieruit blijkt, dat er meer tekening komt in de uit
voering van de veemarktplannen, dat er belangrijke
onderhoudswerken, zoals verbetering van walmuren,
tot stand komen, terwijl het dempen van de Keizers
gracht van groot belang is voor het doorgaand ver
keer. Dit zijn alle urgente werken, maar de aandacht
moet ook gevestigd blijven op het in voorraad hebben
van niet urgente werken voor het eventueel opvangen
van werklozen, wanneer de conjunctuur zich wijzigt.
Gelukkig mag men thans spreken van geringe werk
loosheid. September vertoont zelfs het geringste werk
loosheidscijfer van na de oorlog. Maar oktober geeft
een somberder beeld en noteert 12 werklozen op de
1000 inwoners. Dit betreft Friesland. Hoe het met Leeu
warden staat, weet spr. niet.
Het verheugt spr., dat ook aandacht is besteed aan
het feit, dat Leeuwarden niet ligt aan een route, die
in het Europese wegennet wordt opgenomen. Hij krijgt
de indruk, dat het Ministerie van Verkeer en Water
staat weer vreemde adviseurs heeft, ofschoon de mi
nister zelf wel een beetje bekend is in het Noorden.
Spr. heeft met belangstelling vernomen, dat dit
vraagstuk de aandacht heeft van het college en dat
de desbetreffende instanties op hun beurt goede aan
dacht aan die aandacht zullen schenken. Spr. hoopt,
dat wat hier beoogd wordt door de gemeente en andere
instanties, ook door de provincie, verwerkelijkt mag
worden en dat aller actie met succes mag worden be
kroond.
Met enige schroom heeft spr. opgetekend, dat dc
Minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting (hij
meent, dat de naam toen nog zo luidde) in het kader
van het Nationale Plan opdracht heeft gegeven tot
een studie i.z. de ruimtelijke problemen in het Westen
des lands en de te nemen vereiste maatregelen. Er
wordt gezegd, dat de regering reeds beslissingen zal
moeten nemen. Industrieën vestigen zich graag in het
Westen, omdat daar zeehavens in de buurt zijn. Het is
niet de bedoeling van spr. c.s. dit probleem hier nader
te behandelen, maar in het raam van de bestudering
van de mogelijkheid van een krachtige ontwikkeling
van de industrievestiging in „overig Nederland" hebben
zij gedacht aan het plattelandsdeel van de gemeente
Leeuwarden. Zou er in dezen een mogelijkheid bestaan
voor de dorpen in deze gemeente en voor de stad zelf?
Het platteland wordt leeggezogen door de trek naar
de stad. Zou er werkloosheid ontstaan in de dorpen,
dan zullen de inwoners daar liever blijven, als hun daar
werk verschaft kan worden; dan worden ze niet door
gedwongen vertrek bedreigd, zoals thans het geval is.
Tot spr.'s spijt heeft hij daar niet in de sectie over
gesproken en mag dus thans geen antwoord verwach
ten. Hij meent echter dit belangrijke punt onder de
aandacht van het college te moeten brengen.
Verleden jaar heeft spr. over de straatverlichting
gesproken en zal dit nu niet weer doen, omdat hij denkt
aan het antwoord, dat de wethouder hem toen gegeven
heeft. (De heer Tiekstra (weth.)Het was dit jaar.)
Dat weet spr., maar het betrof toch de begroting 1956.
De wethouder heeft toen de verbetering voor Huizum
afhankelijk gesteld van de beslissing i.z. het al of niet
kraken van het aardgas. Spr. staat hier echter niet
alleen voor Huizum, maar voor de gehele gemeente.
Wanneer zal men ook aan verbetering van de ver
lichting der buitenwijken denken
Er zijn nog wel enkele punten, waarover spr. iets
zou willen zeggen, maar hij meent goed te doen, deze
bij de desbetreffende volgnummers te behandelen.
Spr. wil echter niet eindigen, zonder het college dank
te hebben gezegd voor hun beleid. Hij hoopt, dat het
dit beleid in het komende jaar op dezelfde manier en
in vrijheid mag voortzetten en dat het in samenwer
king met de raad en onder Gods onmisbare zegen veel
goed werk voor de samenleving in deze stad zal kunnen
doen.
De hear Van der Meer mient, dat de riedsleden, sa as
hja hjir by inoar binne, tankber binne, dat hja yn
frijheit en frede dizze gearkomste halde meije om de
gemeentelike bigreating to bisprekken. Hwat üs boppe
de holle hinget, witte wy net, sa seit spr. Lit üs hoopje
en bidde, dat de wrald foar in tredde greate kriich
biwarre bliuwe mei en dat it Hongaerske folk üt de
ellinde, hwer't it nou noch yn forkeart, mei gauwens
forlost wurde mei.
De gemeentebigreating dér hat de hear De Jong
al wiidweidich mei sifers oer sprutsen slüt en dat
is op himsels moai, mar as men jin öffreget, hoe't hy
slüt, dan sjocht men, dat soks bart mei oan to nimmen,
dat it ryk ünderskate greate ütjeften wol dekke sil
mei in ekstra ütkearing üt it gemeentefüns. Mar dat
moat men fansels öfwachtsje.
Men kin wol fêststelle, dat de rie o sa'n lyts bytsje
ynfloed hat op 'e kant fan 'e ynkomsten. De opbringst
fan 'e bilêstingen: grounbilêsting, personele bilêsting
de opsinten danen de formaeklikheitsbilêsting bi-
tsjut noch gjin 9 fan alle ynkomsten, as spr. it goed
hat. Wol bringt it elektrisiteitsbidriuw noch hwat baten
yn 'e gemeentekas, mar dat is dochs ek mar in bytsje,
dus folie muzyk sit der net yn. Oan 'e kant fan 'e
ütjeften lykwols fait it jin op, dat alles mar djürder
en djürder wurdt. As spr. as riedslid de gemeentebi
greating bisjocht, dan liket dizze him yn it earste plak
in help-program ta. Men giet nei, hwat needsaeklik en
winsklik achte wurdt en dan spilet natuerlik de kosten-
faktor in greate rol: it iene kin miskien wol en it oare
nèt lije. En it is sa: hwat nedich is, moat mar barre
en fierders moat alles mar sa efficient en sa goedkeap
mooglik ütfierd wurde. Spr. c.s. fortrouwe lykwols, dat
it kolleezje op dit punt op syn iepenst is.
It kolleezje seit yn 'e nota, dy't hjir al earder to
praet kommen is: As wy 770 wenten yn it jier
bouwe, dan binne wy miskien mei 10 jier üt 'e need.
It is to hoopjen, mar it duorret wol lang fansels. En it
is ek sa, dat men, salang der sa'n wenteneed is, net
prate kin fan wolfeart. Hwant as in great part fan 'e
boargers fan in lan net fatsoenlik wenje kin, dan
jowt it net folle, as hja al goed fortsjinje.
Spr. c.s. binne der tige mei ynnommen, dat it kol
leezje oandacht bisteegje sil oan de bilangen fan de
pleatslike oannimmers, mar hja hawwe der ek wol
soarch oer, dat der mar sa'n bytsje bouripe groun is.
Yn forban mei de wenteneed komt spr. ek op it s.n.
„bejaardencentrum". It liket him ta, dat der sa folle
mooglik wenromte komme moat en as der nou hjir
yn 'e stêd sa'n „bejaardencentrum" mei ünderskate
lytse wenten foar twa minsken boud wurdt, dan soe
der miskien yn hiel folle gefallen in flink hüs frij kom
me. Spr. wol der lykwols daelks by sizze en gjin
ien fan de riedsleden sil der oer prakkisearje dat
aide minsken, dy't al jierren yn har hüs wenne hawwe
en dér graech oan 'e ein ta yn bliuwe wolle, net oan-
trune, alteast net twongen wurde moatte om dochs
mar to forfarren. Dat giet net. Mar der is fan 'e moarn
al sein, dat der by in hiel soad minsken wol bilang-
stelling is foar wenromte yn of by sa'n „bejaarden
centrum". It liket spr. wol goed ta, dy bilangstelling
noch ris better to ündersiikjen en dan net allinnich by
minsken, dy't by steat binne de kosten to biteljen. Spr.
is wol wiis mei it rapport oer dit ünderwerp, dat üt-
kommen is. Hy hopet, dat it kolleezje oan it probleem
fan it „bejaardencentrum" syn oandacht jaen sil en mei
syn bést dwaen sil, dat der sokssahwat yn Ljouwert
komt.
As der yn it seksjeforslach stiet: „Een lid stelt de
vraag, of de gemeente met het oog op de voortdurende
stijging der bouwkosten eigenlijk de vogels niet over
het net heeft laten vliegen", dan wol spr. wol sizze,
dat hy dy fraech steld hat. „In andere gemeenten",
aldus dit lid, „zullen de exploitatiekosten van een be
jaardentehuis toch niet zoveel lager zijn dan in Leeu
warden en hoe heeft men daar de financiële moeilijk
heden kunnen ondervangen?" Yn de mem.f.a. jowt it
kolleezje gjin andert op dy fraech. Spr. is der tige
bilangstellend nei ris to witten, hoe't it mei de exploi-
taesje fan sa'n „bejaardencentrum" yn oare gemeenten
giet, hwer't sa'n hüs al ien, twa of mear jierren bistiet.
Hoe't it krekt moat, wit spr. net, mar it stiet by him
fêst, dat der hjir hwat barre moat.
Spr. is it wol iens mei de hear Mani, dat ek de oare
tohuzen, dêr't it kolleezje foarrang oan jaen wol, tige
needsaeklik binne. Spr. wol tajaen, dat dy der miskien
wol earst komme moatte, mar hy bliuwt der by, dat de
bou fan in „bejaardencentrum" net oergean moat. Hy
wol der lykwols by sizze, dat hv it net forantwurde
fynt, dat de gemeente der jierliks f 60.000,- of
f 80.000,of f 100.000,by lizze sil. Hy is eigentlik
fan bitinken, dat sa'n „bejaardencentrum" him seis bi-
drippe moat. Dat der minsken yn komme sille, dy't de
pensionpriis net hielendal bitelje kinne en dy't de ge
meente dochs oars ek stypje moat, dér soe hy gjin
biswier tsjin hawwe.
Spr. leaut, dat it kolleezje him sa wol goed bigrepen
hat. Hy stiet der tige op oan, dat sa'n „bejaardencen
trum" hjir boud wurdt, mar sünder dat it heal en heal
to'n léste fan de gemeente komt.
Spr. wol it hjir by litte. Hy c.s. binne eigentlik fol-
dien oer it bilied fan it kolleezje. Hja winskje B. en W.
ek foar it kommende jier Gods seine ta: dat it mei
moed en krêft de bilangen fan 'e gemeente bifoarderje
mei!
De heer Beeksma zou gaarne een enkele opmerking
willen maken over dat gedeelte van de aanbiedings
brief, dat handelt over de bouw van een bejaardencen
trum op de terreinen van het voormalige Borniapark
en omgeving en waarin B. en W. mededelen, dat zij
tot de conclusie zijn gekomen, dat de bouw ervan voors
hands geen doorgang zal kunnen vinden. Dat deze con
clusie voor de raad een teleurstelling is, spreekt wel
haast voor zich zelf, maar de teleurstelling is zeker
nog veel groter voor diegenen, die de stille hoop hebben
gehad, hier een rustige woongelegenheid te zullen krij
gen of in het pensiongebouw opgenomen te zullen wor
den. Dat die hoop was opgewekt, kwam eendeels door
de publikaties, die hieromtrent waren verschenen, voor
een deel ook door de grote behoefte aan deze bepaalde
huisvesting, waaruit ook is af te leiden de grote be
langstelling, die bij de burgerij voor dit soort plannen
bestaat.
Spr. wil er in dit verband op wijzen, dat een groot
aantal candidaten zich liet inschrijven bij het Huis
vestingsbureau. Men moet dit niet bagatelliseren. Die
gelegenheid is er nu eenmaal. Spr. gelooft, dat men
de inschrijving van deze mensen, die ook in nood ver
keren, au serieux moet nemen. Wanneer een officieel
bureau gelegenheid geeft zich te laten inschrijven, dan
houdt dat in, dat er toch enige waarde aan deze in
schrijvingen moet worden toegekend.
Deze belangstelling bepaalt zich niet tot de belang
hebbenden alleen. Spr. moge hierbij wijzen op de com
missie uit de burgerij, de z.g. commissie-IJtsma (aldus
genaamd, omdat deze oude volksvertegenwoordiger een
der stuwende krachten er van was). Deze commissie
had zich tot taak gesteld te komen tot oprichting van
een bejaardencentrum. Hierin is zij niet geslaagd, on
danks de moeite en de kosten, die de leden persoonlijk
zich hiervoor hebben getroost. Zij smaakten echter wel
het genoegen, dat zij van enkele gemeentebestuurders
de toezegging kregen, dat hun plannen verder zullen
worden uitgewerkt en te zijner tijd zullen worden ver
wezenlijkt, wat voor hen een feitelijke beloning voor
hun werk was.
Ook uit het adres, dat thans aan de raad is gericht,
blijkt die belangstelling en het is, naar spr. meent, niet
zo, dat deze zich zou beperken tot een paar hoofd
ambtenaren, die van deze dingen een hobby maken.
En daarom heeft het spr. verheugd, dat de wethouder
van financiën en volkshuisvesting, die bij het jubileum
van de heer Visser, hoofdingenieur-directeur van de
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid, deze namens de
Friese gemeenten heeft toegesproken en hem heeft
geprezen, o.a. voor het vele werk, dat hij heeft gedaan
voor de huisvesting der bejaarden. Spr. stelt zich voor,
dat dit de heer Visser ongetwijfeld goed zal hebben
gedaan. Hij veronderstelt echter, dat deze jubileum-
dag eerst recht goed was geweest, als de heer Visser
uit dezelfde mond had mogen vernemen, dat de eerste
paal voor het nieuwe bejaardencentrum te Leeuwarden
de grond was ingegaan.
En hiermede komt spr. dan tot het probleem, dat het
gemeentebestuur al enkele jaren bezig houdt en waar
van een gedeeltelijke oplossing dichtbij leek. Immers,
na jaren van voorbereiding, aankoop van gronden,
niet-goedkeuring van Ged. Staten, opzegging van hu
ren, verwijdering van het bloemistenbedrijf Beek enz.
enz., waren de plannen gereed, en stonden op het punt
ingediend te worden. Toen kwam in maart j.l. de mede
deling, dat niet een plan, maar een nota hieromtrent
zou verschijnen. In de verwachting, dat deze nota spoe
dig zou komen, hebben de raadsleden tenminste zo
is het spr. gegaan gezwegen. Het duurde echter tot
begin augustus, alvorens deze nota verscheen. En het
is vooral deze laatste trage gang van zaken, waartegen
spr. ernstig bezwaar heeft en die hij niet kan waar
deren. Immers, om tot de conclusie te komen, dat de
pensionprijs f 2.000,en hoger per jaar en per persoon
zou moeten bedragen, behoefde men toch niet zo lange
tijd te wachten. Dit wist men, had men althans kunnen
weten. Het was algemeen bekend, dat de pensionprijs
zo hoog was. De vraag rijst, of deswege de bouw geen
doorgang zal moeten vinden.
Alvorens op deze vraag in te gaan, zou spr. de aan
dacht van de raad en ook van het college voor het
volgende willen vragen. Wij zijn het er hier, aldus spr.,
over eens, dat er in Leeuwarden grote achterstand is
in de huisvesting der bejaarden, ondanks het feit, dat
het percentage, dat een onderdak heeft, hier ter plaat
se hoger is dan elders. Maar men bedenke daarbij toch
ook, dat een deel van de woninkjes, waarin de oudjes
verkeren, feitelijk het bordje „onbewoonbaar ver
klaard" zouden moeten dragen.
Desondanks is de belangstelling voor deze in
stellingen groot, zo groot, dat er een lange wacht
lijst moest worden aangelegd, wat naar zijn mening
mede voortspruit uit de verzorging, die aan huis
vesting in deze inrichtingen min of meer verbonden
is en waarnaar de oudjes feitelijk gaan uitzien. Want
men wordt met de dag ouder en met de dag komt ook
nader dat ogenblik dat men vooruit wel kan zien
aankomen waarop men zichzelf niet volkomen
meer kan redden en is aangewezen op de zorg en hulp
van anderen, die men in een gewone buurt niet ge
makkelijk meer krijgen kan. De omstandigheden en de
gedachten hebben zich gewijzigd en men komt zeer
zelden meer tegen de hulp, die aan buren wordt ge
boden. Ook t.a.v. de huisvesting bij kinderen e.d. zijn
volkomen andere gedachten ontstaan. Dat gaat ook
niet gemakkelijk meer. De woningen zijn er niet meer
op ingericht. Het leven is anders en de oudjes zijn in
vele gevallen over en te veel. Wat men er vroeger van
heeft gezien, was schande en naar die tijd moet men
niet weer terug.
Bij een enquête, door spr. c.s. zelf ingesteld, bleek,
dat er 150 echtparen waren, die gaarne een kleine
woning wilden betrekken. Bij dezen waren velen, die
er de voorkeur aan gaven, een woning te betrekken in
de nabijheid van een centraal gelegen hoofdgebouw
om daar, in gevallen, waarin dit nodig is, hulp te
kunnen krijgen. Dit gebouw zou dienstbaar kunnen
worden gemaakt aan het gehele centrum en het is
daarom ook niet geheel juist om te spreken over een
tekort ten behoeve van 60 personen.
Spr. zou willen wijzen op wat in Drachten en Bergum
het geval is. In Bergum heeft men een centrum, kleine
woningen en een verzorgingshuis. Daar komt geregeld
de plaatselijke dokter controleren en komen ook de
oudjes uit de kleine woningen om doktersadvies in te
