34
De hear J. K. Dijkstra (weth.) hat notearre, dat de
hear Van der Meer sei, dat hy der wis fan is, dat
Dimter en Swol in oar antwurd jown hawwe soenen
as Ljouwert dien hat. Dat is lang net ünmooglik. It
kin bést wêze, dat de omstannichheden, de sitewaesje
dêrre oars hinne lizze as hjir foar Ljouwert en foar
Fryslan it gefal is. Hwant it is hjir sa, dat men mei
meiwurking fan it provinsiael bistjür in kommisje ad
hoc ynsteld hat, dy aensen oan it wurk sil. Dat is spr.
yn oare kwaliteit bikend. Eltsenien hat nammers yn 'e
krante léze kinnen, dat yn 'e Steaten in ütstel oan 'e
oarder komt om f 10.000,üt to lüken foar in aksje
op dit terrein. En wittende, dat de provinsje dwaende
is en al tige skrept hat om in kommisje gearstald
to kryen, dêr't de „fine fleur" (dat is gjin Frysk, mar
Jimme bigripe it wol) fan Fryslan sit yn hawwe sil
(Laitsjen) spr. foarsjocht, dat der yn it forslach
stean sil: „Der wurdt lake" soe it üt taktysk bi-
tinken wei net goed wêze, dat Ljouwert de skyn op
him nimme sil, in aksje fiere to wollen, dy't miskien
wol net oer alle boegen gelyk oprinne soe mei de aksje,
dy't de provinsje ütstelt oan to gean.
Yn haedsaek üt taktysk bitinken dus hawwe B. en W.
har antwurd hwat oan 'e foarsichtige kant halden. Mar
as dér de konklüzje ütlutsen wurde soe, dat Ljouwert
in al to passive halding oannimme soe, dan wiist it
kolleezje dy mei faesje fan 'e han. Dat is üt noch yn
de bidoeling fan dit antwurd net.
De hear Van der Meer is tige bliid mei it antwurd
fan de wethalder, dat it it kolleezje net like folie is, hoe't
it rinne sil, mar it antwurd yn de mem.f.a. wie spr.
to slop. Spr. hat mei bilangstelling fan de wurden fan
de wethalder kennis nommen. De ien moat de oar net
yn 'e tsjillen ride, mar de gemeente moat wol goed
op 'e slach passé.
De hear Santema twivelet oer it algemien net oan 'e
wurden, dy't hjir üt namme fan it kolleezje utere wur
de, mar hy mei dochs noch wol efkes de fraech stelle:
Stel ris foar, dat men noch in bytsje oars tinke soe
as de tinkwize is, dy't de kommisje opdroegen is. As
spr. it goed hat, is de kommisje net opdroegen om
it posityf to sizzen hjir in universiteit to stiftsjen,
mar de mooglikheit to ündersiikjen, hoe't it heger
ünderwiis hjir bifoardere wurde kin. Nou wol spr.
persoanlik wol sizze, dat hy dy doelstelling fan 'e kom
misje net ünderskriuwt. Hy soe dizze saek greater en
wider sjen wolle, krekt sa as it ek bart yn Swol en yn
Dimter, hwer't hja posityf oansteane op in universiteit.
Dér is nammers wol hwat foar to sizzen. Wy hjir yn
Fryslan, sa seit spr., hawwe noch altiten it oantinken
en minoftomear de tradysje fan de Frjentsjerter uni
versiteit en dat is net allinnich mar in gedachte, mar
in realiteit. Hwant de ündergroun fan de Provinsiale
Bibleteek fan Fryslan, ien fan de prachtichste bible-
teken fan Nederlan, is de universiteitsbibleteek fan
Frjentsjer. Dat apparaet stiet it heger ünderwiis ta bi-
skikking. En dat is eat hwat de oare stedden, dy't ek
op in universiteit oansteane, net sizze kinne. Men hat
yn Zutphen wol de Librije, mar dat is lang net in bi
bleteek as de Provinsiale Bibleteek fan Fryslan. Dy hat,
sa kin spr. meidiele, op it eagenblik in 200.000 wurken,
dy't noch wol net sa great is as dy fan 'e oare uni-
versiteitsbibleteken yn Nederl&n, mar yn elts gefal in
„fond", dat foar it oprjochtsjen fan in eventuele hege-
skoalle fan üntsachlik great nut wêze kinne soe. As
men dizze saek sè. sjocht of allinnich neffens de doel
stelling fan de kommisje, makket wol forskil. Yn dit
gefal is it miskien ek wol goed, dat B. en W. har tinzen
ris gean litte oer de fraech: Hoe sil it wêze, as de doel
stelling, dy't spr. hjir nou yn 'e rie nei foaren brocht
hat en dy't oars is as dy fan 'e kommisje, forwêzent-
like wurdt?
De hear J. K. Dijkstra (weth.) is it mei de hear
Santema iens, dat de doelstelling fan de provinsiale
kommisje om it foarsichtich to sizzen de alge-
miene kant neist is. Dêrom liket it spr. de baes ta,
dat der fan gemeentewegen tige om tocht wurdt hwat
de kommisje ütheeft, dat har konklüzjes acht slein
wurde en dat neigien wurdt hokker inisiativen fan de
kant fan de gemeente nommen wurde kinne. As blykt.
dat Ljouwert faeks positiver tinkt as de kommisje seis,
dan moat it gemeentebistjür him derop bitinke hwat
der dien wurde kin. Mei it each op dit objekt kin it
spr. dat wol hy de hear Santema wol sizze muoije,
dat it gau septimber is!
Volgno. 542. Subsidies, contributies, lidmaatschappen
en bijdragen aan verenigingen, instellingen, enz.
f 187.885,—.
De heer W. M. de Jong brengt de plannen ter sprake
van de Openbare Leeszaal en Bibliotheek tot vestiging
van een filiaal in Huizum. Het college deelt in de
mem.v.a. mede, dat het bereid is bij de raad met een
voorstel te komen tot garandering van een obligatie
lening. Dit voorstel zien spr. c.s. met belangstelling te
gemoet. Hij heeft er behoefte aan en dat doet aan zijn
belangstelling en sympathie voor de openbare leeszaal
niets af te zeggen, dat hij voor zich de neiging heeft
om beide punten: de subsidiepolitiek en deze garantie,
min of meer met elkaar in verband te brengen. Spr.
wil het niet al te scherp stellen, maar ook bij de open
bare leeszaal mogen de financiële moeilijkheden, waar
mee de gemeente de laatste tijd te kampen heeft, niet
uit het oog worden verloren. Hij wil hier nog de op
merking aan vastknopen, dat hij het betreffende voor
stel straks met enige welwillende kritiek zal bekijken,
maar zijn beslissing zal toch door bovengenoemde over
wegingen worden beïnvloed. Daar zijn b.v. de Kruis
verenigingen, waarvoor nog steeds geen regeling is
getroffen. Daargelaten de problemen, die zich hierbij
voordoen, kan spr. zich toch niet helemaal aan de in
druk ontworstelen, dat ten opzichte van de leeszaal
met de prioriteit niet voor 100 rekening wordt ge
houden. Spr. wenst de leeszaal alle goeds, maar hij
wil dit punt toch in het kader van de gehele materie
van de subsidiepolitiek bekijken, al betreft het slechts
een garantie.
De Voorzitter kan namens het college met een zeer
kort antwoord aan de heer De Jong volstaan. Deze heeft
zich zijn standpunt i.z. het te verwachten voorstel van
B. en W. aan de raad omtrent het leeszaalfiliaal voorbe
houden. Het spreekt vanzelf, dat de gehele raad in dit
opzicht vooralsnog niet is gebonden. Het staat de raads
leden volkomen vrij, straks deze zaak op haar mérites
te beoordelen.
Volgno. 542 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgno. 572. Centraal autobusstation f 31.485,
De heer Pols herinnert er aan, dat er in de secties
nog een keer gepleit is voor schuilgelegenheden voor
autobuspassagiers.
Spr. gelooft, dat het antwoord van het college de
situatie niet helemaal juist weergeeft.
De heer Van der Schaaf (weth.) zegt, dat het over
leg, dat heeft plaats gevonden, niet tot overeenstem
ming heeft geleid. Wenst de heer Pols, dat het geheel
uit de doeken wordt gedaan? (De heer Pols: Neen.)
Dat dacht spr. wel. De kwestie is deze. Er is een zake
lijk verschil. Nu de heer Pols er over begint, zal spr.
er wel even iets van zeggen.
Er is een bijdrage toegezegd door de autobusonder
nemers voor abri's en toen kwam de wenselijkheid naar
voren van een abri van dubbele grootte. De autobus
ondernemers moesten toen volgens B. en W. een dub
bele bijdrage geven, maar dat ontkenden dezen. Daar
is de zaak op blijven steken. Als de wind een beetje
anders was geweest, zou het echter nog wel gelukt
zijn; doordat de bui van de bestedingsbeperking op
kwam, is men met deze zaak blijven steken.
Volgno. 572 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgno. 101. Staangelden bij kermis en andere gele
genheden f 62.500,
De heer K. de Jong c.s. hebben in de secties reeds
opgemerkt, dat zij tegenstanders zijn van de kermis
vermakelijkheden. Dat is geen onbekend standpunt.
35
Elke keer, dat er begrotingszitting is, wordt dit door
hen medegedeeld en wel om principiële redenen. Ook
is er bij gezegd, dat spr. c.s. de kermis op zondag niet
zouden willen opengesteld zien. Zij hebben de gedach
te, dat een verbod voor de zondag van bijkomstige
aard is. In ieder geval past dit vermaak waartegen
zij toch al bezwaren hebben heel erg slecht op zondag.
Zij zouden een voorstel willen indienen om de kermis
op zondag te sluiten. Spr. gelooft, dat de overheid in
dit geval wel een positieve taak heeft. Een voorstel
om de kermis geheel te verbieden, zou in deze raad
geen meerderheid behalen. Spr. vleit zich echter met
de hoop, dat die voor dit voorstel wel is te vinden,
daar velen, hoewel niet in principe tegen kermis, vaak
wel in hun diepste gevoelens gekrenkt worden, doordat
op zondag kermis gehouden wordt.
De heer Spiekhout verklaart, dat hij het met dit
voorstel van de heer De Jong eens is. Zou hij dit stand
punt uitvoerig gaan toelichten, dan zou er echter
waarschijnlijk wel een accentverschil te voorschijn
komen. Spr. heeft beslist wèl oog voor de grote ge
varen, die er liggen in een te diep overheidsingrijpen
in zaken van principiële aard als deze. Er moeten bepaald
niet te veel verboden op dit terrein komen. Het blijft
altijd moeilijk om een juist compromis te vinden. Voor
spr. geeft t.a.v. het door de heer De Jong ingediende
voorstel toch wel de doorslag, dat de overheid hier niet
alleen op de openbare weg iets toelaat, maar door het
in gebruik afstaan van de openbare weg min of meer
de kermis bevordert. Voorts spreekt hier het hinder-
element (zo zou spr. het willen noemen) een woord
mee. Door sommige verboden kan men soms, in be
paalde opzichten, de vrijheid dienen. Met een beroep op
het bevorderen van de vrijheid wordt toch ook, als het
gaat om het houden van processies hoewel deze din
gen niet vergelijkbaar zijn het verbod verdedigd.
Een van de kenmerken, een van de wezenlijke bestand
delen van de democratie is, dat ze oog heeft voor min
derheden. Dus is er heel vaak een compromis nodig.
Het aantal betrokkenen gaat hierbij dat kan niet
anders een rol spelen, als men op een bepaald
moment een bepaalde beslissing heeft te nemen. Nu
is spr. van mening, dat bij kermis op zondag een groter
aantal mensen gehinderd of beter gezegd misschien:
geërgerd wordt dan op andere dagen van de week.
Een groot aantal mensen heeft niet principieel bezwaar
tegen de kermis spr. heeft dat ook niet maar
hebben er, evenals spr., ook niet veel waardering voor.
En dezen zullen toch op zondag meer dan in de week
er door gehinderd of geërgerd worden. Spr. gaat dus
van de zeer zakelijke overweging uit, dat het aantal
betrokkenen een rol speelt en hij zou het er dus mee
eens kunnen zijn, dat in Leeuwarden de kermis op
zondag verboden zou worden.
De heer Tiekstra (weth.) zal een poging doen om in
dezen iets te zeggen wat op wijsheid zou kunnen ge
lijken, zij het dan, dat hij zich niet in een principiële
discussie over de kermis zal begeven.
De raad heeft verschillende malen, wat de kermis als
zodanig betreft, het standpunt ingenomen men kan
het er mee eens zijn of niet dat deze niet diende te
worden afgeschaft, zij het dan ook, dat velen daarbij
van mening waren, dat de kermis als instituut uit de
tijd raakt. Aan de andere kant geeft de omvang der
kermis de laatste jaren toch wel aan, dat reëel de be
hoefte aan deze vorm van ontspanning aanwezig is.
Bovendien heeft een aantal mensen door de inrichtin
gen, waarmee ze op de kermis verschijnen de kermis
is niet alleen een lawaai-instituut, maar toch ook een
economisch instituut een reden van bestaan. Daar
om zou men dus ook van mening kunnen zijn, dat de
kermis niet moet verdwijnen. Dit heeft spr. vorig jaar
ook reeds gezegd. Zou men nu de kermis op zondag
sluiten - d.w.z. na 16 uur gesloten houden dan
betekent dit in feite, dat dus een zeer belangrijk aantal
uren aan de exploitatie van de kermis wordt onttrok
ken, met het gevolg, dat de aantrekkelijkheid van de
Leeuwarder kermis aanzienlijk zal verminderen. Dit
betekent, dat de kermis niet geleidelijk aan gaat af
sterven, maar dat haar de luchtpijp wordt afgesnoerd.
Dan komt spr. tot het hinder-element. De kermis
gaat pas om vier uur open.
De Voorzitter stelt voor, hier de besprekingen te on
derbreken voor het houden van een korte koffiepauze.
Na heropening der vergadering is het woord weer
aan de heer Tiekstra (weth.). Deze zal de draad weer
gaan opnemen, maar gaat aan de bespreking van het
principe, ook t.a.v. kermis op zondag, voorbij, omdat
deze discussie hem nu eenmaal niet ligt.
Een andere vraag betreft de kermis als zodanig.
Wanneer de zondagmiddag van de kermis zou worden
afgenomen, zou dit een nogal belangrijke aderlating
voor haar betekenen.
Een stad van de grootte als die van Leeuwarden
kent nu eenmaal allerhande vormen van vermaak en
daarin heeft men de jaarlijkse kermis zeer beslist mede
te rekenen. Men kan er ook op Koninginnedag dan
georganiseerd door de Vereniging Oranje-Nationaal
mee worden geconfronteerd. Het hangt niet af van de
tijd, niet van de naam, maar van het inzicht, hoe men
tegenover dit vermaak staat. Het is een overgeleverde
instelling, die men t.a.v. de kermis heeft.
Wat het hinder-element betreft, er zijn allerhande
vormen van hinder, maar die hebben niet te maken
met de Zondagswet. Hierop kan de Voorzitter overigens
beter antwoorden. Men heeft slechts rekening te houden
met het hinder-element in de zin van de wet en de
kermis op zondagnamiddag valt daar niet onder. Spr.
wil er op attenderen, dat het voorstel van de heer K. de
Jong, gegeven het feit, dat de kermisverpachtingen
reeds hebben moeten plaats vinden, daardoor al niet
aanvaardbaar is. De kermisexploitanten hebben uiter
aard op de hun toen bekende voorwaarden ingeschreven.
Spr. moet in verband met alles wat hij heeft gezegd
zeer beslist aanneming van dit voorstel, dat z.i. van
weinig wezenlijke betekenis is, ontraden.
De Voorzitter zou, voordat er verder iets gezegd
wordt, even lecture van het voorstel, dat hij op schrift
heeft gekregen, willen doen.
Het voorstel kan dus nu deel uitmaken van de be
raadslagingen, waarbij spr. van zijn kant even wil
herhalen wat zopas door de wethouder is gezegd, n.l.,
dat de verpachtingen voor de kermis voor deze zomer
al hebben plaats gevonden en wel op basis van de be
staande toestand, dat is dus met inbegrip van de zon
dagsuren.
De heer K. de Jong was het uiteraard niet bekend,
dat de verpachtingen dit jaar al hadden plaats gehad.
En men moet correct blijven. Spr. zou zijn voorstel
aldus willen amenderen, dat het geldt voor het volgen
de jaar.
Wat de wethouder zeide van de kleine kermis, ge
organiseerd door de Vereniging Oranje-Nationaal, zou
spr. niet allemaal in de discussie willen brengen.
Het komt spr. c.s. voor, dat de overheid de zondag
als dag des Heren heeft te eerbiedigen. Dat is hun
uitgangspunt geweest. Spr. gelooft, dat men, al zou
men er anders over kunnen denken, toch wel begrip
daarvoor zou kunnen opbrengen. Men zal toch dege
nen, voor wie de zondag een bepaalde strekking en
wijding heeft, deze alszodanig wel gunnen. Spr. c.s.
zouden begrip voor hun standpunt willen vragen, even
goed als zij van hun kant begrip hebben voor diegenen,
die kermis willen vieren en wie zij door de week daar
toe dus gelegenheid zouden willen geven, daarvan te
profiteren.
De heer Kamstra noemt het voorstel van principiële
betekenis en zou willen opmerken, dat hij c.s. als ka
tholieken voorstanders van de zondagsheiliging zijn.
Het standpunt van de katholieken verschilt echter met
dat van de prot. christelijken in deze zin, dat zij menen,
dat er ook gepaste recreatie op zondag toelaatbaar is.
Nu is het altijd maar de vraag, hoe men over de kermis
denkt. Is dat gepaste recreatie, ja of neen? Dat hangt
ook wel van het persoonlijke standpunt af. Hoe spr.
