die hier een industrie zouden willen vestigen, met de
nodige welwillendheid zal ontvangen. Men moet wel
eens een spierinkje uitgooien om een kabeljauw te
vangen.
Zeer nauw verband houdend met wat spr. zopas
heeft gezegd, is de ontvolking van Leeuwarden. Spr.
meent te weten en daarom heeft hij in de sectie
een desbetreffende vraag gesteld dat vooral jonge
mensen Leeuwarden gaan verlaten en in het bijzonder
diegenen, die een middelbare schoolopleiding hebben
genoten. Deze jonge mensen zien waarschijnlijk hier geen
kans voor een behoorlijke bestaansmogelijkheid, welke
in andere, meer bevoorrechte, delen van het land voor
hen wel aanwezig is.
In een verleden week te Sneek gehouden vergadering,
waar ook Minister Witte aanwezig was, is er op ge
wezen, dat het noordelijk gebied in zijn totaliteit hoe
langer hoe meer begint te lijken op een achtergebleven
gebied van Nederland. Sinds 1945 is zestig procent van
de vaste boerenarbeidersbevolking weggetrokken, ter
wijl dezelfde tendens merkbaar is in de ambachtssector
en de verzorgende middenstand. Er werd op gewezen,
dat zelfs de hoofdstad van de provincie praktisch geen
groei vertoont. Het is niet van belang, dat Friesland
de leverancier is van de beste arbeidskrachten, doch
dat de regering zal inzien, dat het nodig zal zijn, dat
er een constructief plan voor werkgelegenheid komt en
wordt uitgevoerd. Friesland moet daarop blijven ha
meren, totdat aan deze billijke eisen is voldaan.
Voor de drie noordelijke provincies stelt de regering
nu wel 55 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van
werken en 10 miljoen voor z.g. goedkope aanvullende
werken, en dat is verheugend maar wat nodig
is, is blijvende werkgelegenheid.
Volgens het sectieverslag waren enkele leden nu
juist niet bijzonder ingenomen met het voornemen van
het college aangaande het invoeren van werkclassifi-
catie. Dergelijke stelsels kunnen, wanneer de zaak goed
wordt behandeld, in het belang zijn van de bedrijven
èn van het personeel. Maar het is ook een gevaarlijk
stelsel. Dit moet wel zeer voorzichtig worden toege
past, om de werkers niet kopschuw te maken. Een zeer
gemakkelijk ontstaand wantrouwen tegen dit systeem
moet worden overwonnen, want in vele bedrijven is een
goed bedoelde regeling daardoor volkomen mislukt. Dit
heeft spr. in de sectie dan ook de vraag doen stellen,
of de voorbereiding van de regeling in overleg met de
personeelsorganisaties zou geschieden, hetgeen de wet
houder bevestigend heeft beantwoord. Tezamen, in goed
vertrouwen, beide partijen dienend, kunnen overheid en
personeel wel iets goeds tot stand brengen. Werkclas-
sificatie is een produkt van deze tijd, waaraan toch
niet is te ontkomen en ook het Rijk heeft reeds mede
gedeeld het systeem voor zijn personeel te zullen in
voeren.
Een moeilijk jaar, aldus spr., ligt achter ons en
daarin is veel werk verzet. De verhouding college en
raad mag goed genoemd worden. Natuurlijk was de
raad het niet in alles met het college eens, maar spr.
meent, dat dit zelfs is te prijzen. Er is waardering voor
de arbeid van het college; woorden van dank zijn op hun
plaats en spr. uit die gaarne.
Dit jaar zal er weer een nieuwe raad worden gekozen
en men weet dus niet, hoe de samenstelling daarvan
zal worden. Dat belet spr. echter niet om het college
van nu kracht en wijsheid te wensen bij zijn arbeid.
Moge het met Gods hulp veel en vruchtdragende arbeid
verrichten in het belang van de gemeente.
De hear Van der Meer soe nei do wurden fan de hear
Kamstra: ,,der leit in swier jier efter üs", sizze wolle:
„dat is miskien wol sa, mar it is yn elts gefal in swier
jier, dat foar üs leit". Doe't de foarige bigreating hjir
bisprutsen is yn novimber 1956 wie der noch net
praet oer bistegingsbiheining en doe stie net om it oare
wurd yn de mem.f.a.: „as de finansiéle omstannichheden
it talitte". Dat nimt net wei, dat yn it lést fan 1956
de buoi al boppe üs hong. Men hat dat, yn elts gefal
hjir yn de rie, mar miskien ek yn hiele Nederlan noch
net al to goed yn 'e gaten hawn. Spr. is it iens mei de
minister, dy't seit: „Litte wy net om de sündebok siikje".
Dêr sjit men dochs neat mei op.
Mei de hear Van der Veen is spr. fan bitinken, dat
de Ljouwerter rie him net skuldich makke hat oan
„verspilzucht". De plannen, dy't de rie yn de leste jier-
ren oannommen hat, kostje wol, om it sa to sizzen,
„wyt en swart" en dêr hawwe alle riedsleden woJ
biswier tsjin mar spr. syn fraksje en hy leaut
wol de hiele rie hat him altiten op it stanpunt steld:
„hwat nedich is moat mar dien wurde en wêz dan
fierders sa kloek mooglik".
Lyk as elts jier heart spr. earst mar tige mei bi-
langstelling nei hwat foarige sprekkers seinen. Hy is
nou seis de léste. Spr. wol it wol wêze, dat hy neat
mear op papier hat, bihalven ien puntsje, dat net ear-
der oanroerd is. Spr. sil dus net mear komme oan hwat
de foarige sprekkers sein hawwe. Hy sil lykwols mar
net sizze, dat hy it hjir roerend mei iens is. Hy hat
wol forskate dingen opskreaun, mar dy lit hy mar
lizze.
Spr. syn fraksje winsket it kolleezje wiisheit fan Bop-
pen, om de swierrichheden, dy't ek dit jier sünder
twivel komme sille, goed foar de gemeente op to lossen.
It puntsje, dêr't spr. efkes oer prate wol, stiet op
bis. 2 fan de mem.f.a. of leaver yn it seksjeforslach.
It is dit: „Een lid deelde mede bij geruchte te hebben
vernomen, dat B. en W. voornemens zouden zijn aan
het gemeentepersoneel te verbieden inlichtingen te ver
strekken aan raadsleden". Spr. jowt it kolleezje great
gelyk, dat dêr dit andert op kommen is: „Naar ons
gevoelen kan bezwaarlijk van ons worden verlangd op
geruchten in te gaan". Dat soe hy ek net dwaen, mar
nou wol hy dit efkes foarop stelle: Hy gyng derfan
üt hwant it is fansels düdlik, dat hy dat lid wie!
dat in riedslid, dat it net iens is mei it kolleezje oer
in biskaet ünderwerp, like goed as it kolleezje it ge-
meentebilang siket en net bisiket om syn eigen sin
troch to driuwen of gelyk to krijen. Hwant dat folget
üt de eed of de bilofte, dy't men as riedslid öflein hat.
As men hjir op dat stanpunt stiet, dan is it neffens
spr. altiten mooglik om de goede toan to biwarjen, hoe
üniens men it ek wêze kin.
Yn de seksjegearkomste hat spr. it efkes hawn oer
de riedssitting fan 30 desimber, doe't it oer ierdgas
gyng. Nou is it net syn bidoeling, om dêr hjoed op
werom to kommen; hy docht it allinnich mar by wize
fan yllustraesje. Spr. hie op dat momint, yn dy seksje
gearkomste, noch net de notulen fan de riedsgearkomste
fan 30 desimber. Letter hat hy dy al krige en dat makke
him ta bipaelde hichte de saek hwat düdliker. Doe siet
him sa'n bytsje yn it geheugen (mar it wie gelokkich
net wier), dat de boargemaster minoftomear oan syn
adres it wurd „onbehoorlijk" brükt hie. Wol stiet yn 'e
notulen, dat nei it bitinken fan de Foarsitter de nor
male gong is, dat, as in riedslid hwat witte wol, hy
dan by it kolleezje komme moat. Nou hat spr. altiten,
as him eat net düdlik wie yn in riedsbrief, dat hy lies,
it stedhüs opbelle en frege, oft de wethalder of in
haed fan tsjinst of hwa dan ek him ynljochtsje koe.
Dus yn safier is spr. it wol mei de Foarsitter iens, mar
yn in gefal as dat fan it ierdgas, doe't men düdlik it
idé krije koe, dat it kolleezje it net iens wie mei it bi-
treffende haed fan tsjinst, sjocht spr. der neat yn, as in
riedslid op syn eigen manear, dy't him goed liket, syn
ynljochtings sjocht to krijen. Om wer efkes op itselde
gefal werom to kommen: Doe't spr. ynljochtings seach
to krijen by it bitreffende haed fan tsjinst en dat dei-
net wie, hat hy mei de oare minsken fan de tsjinst,
dy't yn dy biwuste gearkomste oanwêzich wienen,
sprutsen. Yn de riedsgearkomste fan 30 desimber hat
de Foarsitter him nochal hwat fül dêroer ütlitten, mar
dêr komt spr. nou net op werom. Spr. wol it gjin idé
of in biskuldiging neame, mar der kaem yn dy seksje
gearkomste by him de gedachte op (net n.o.f. in „ge
rucht"): Soe it yn forban mei hwat doe bard is, ek
mooglik wêze, dat it kolleezje tsjin haden fan tsjinst
of tsjin it hiele gemeentepersoneel sizze sil: „Hear ris
efkes: As de riedsleden hwat witte wolle, kinne hja
wol by üs komme. Dus jimme witte fan neat". It is yn
de fierste fierte spr. syn bidoeling net om tsjin hwa
ek skerp to wêzen, mar in prinsipiéle kwesje liket it
him wol minoftomear ta. Spr. komt dus hjirop del:
As in riedslid foar himsels in hiel oar stanpunt ynnimt
as it kolleezje, it dus hyn ofte nei net iens is mei B. en
W., dan liket it spr. 'logysk ta, dat hy net syn yn-
9
ljochtings freget by it kolleezje (hwant dan krijt hy
in biskate visy, dy't sines net is), mar syn eigen wegen
giet. Spr. stelt ek hjir wer foarop: ek dêryn siket sa'n
riedslid it gemeentebilang. As men it sa sjocht, dan
soe spr. him net yntinke kinne, dat it kolleezje oan it
gemeentepersoneel byg. fan heech ta leech ek mar in
lytse biheining oplizze soe yn it jaen fan ynljochtings
oan riedsleden. Spr. hopet, dat de Foarsitter der foar
fielt om ris efkes op dit punt yn to gean en hy wit
dus wol, yn hokker stimming spr. dit ünderwerp oan
roerd hat.
De heer IJtsnia heeft in de vorigs begrotingsverga-
dering de wenselijkheid van een gecentraliseerde en
gecoördineerde personeelsafdeling ter secretarie van
deze gemeente besproken en daar wil hij nu nog weer
even op terugkomen. Thans ressorteert het bureau per
soneelszaken onder de afdeling algemene zaken. Spr.
c.s. zijn evenwel van mening, dat de personeelsaan
gelegenheden en het gehele personeelsbeleid dusdanig
uitgebreid en omslachtig zijn, dat zij er nogmaals bij
B. en W. op aandringen om hun wens met bepaalde
spoed te willen realiseren. De mem.v.a. zegt op het
ogenblik: Wij zijn in die richting werkzaam. Spr. zou
daar alleen maar de wens aan willen verbinden, dat
de werkzaamheid tot een spoedige realisatie zal lei
den. Het is niet de bedoeling, om hier in alle details
de voordelen van een dergelijk gecentraliseerd beleid
op te noemen. Op het ogenblik krijgt het bureau er
steeds meer taken bij. De werkclassificatie en de per
soneelsbeoordeling hebben weer een onderdeel bij het
personeelsbeleid gevoegd. Spr. wil hierbij opmerken,
dat hij - en dan spreekt hij ook namens zijn fractie
deze werkclassificatie en personeelsbeoordeling toch wel
toejuicht; hij c.s. menen n.l., dat men hierdoor tot een
verantwoorde vergelijking en rangschikking t.b.v. pro
motie en bezoldiging van het personeel kan komen. En
deze dingen liggen de fractie van de P. v. d. A. wel zeer
na aan het hart.
Spr. zou er in dit verband even de aandacht op willen
vestigen, dat deze gemeente op het ogenblik nog 1145
werknemers heeft, waarbij het onderwijzend personeel
en de politie niet inbegrepen zijn. Dat is een getal, dat
het personeel van een groot bedrijf benadert. Spr.
gelooft dan ook, dat het juist is, het personeelsbeleid
meer te concentreren op het centrale kantoor.
Hij wil in dit verband het college dank zeggen voor
het goede personeelsoverzicht, dat de raad heeft ont
vangen. Daar heeft spr. de door hem genoemde cijfers
uit kunnen putten en tevens heeft hij daarin kunnen
vinden, dat de gemeente nog 350 arbeidscontractanten
in dienst heeft. Hij heeft met genoegen kennis ge
nomen van de toezegging, die het college in dezen ge
daan heeft. Toch zou hij er op willen aandringen om
deze groep arbeidscontractanten nog eens onder de
loep te nemen en te zien, of deze mensen in vaste dienst
kunnen worden aangesteld, omdat er de laatste tijd
met een aantal vrouwelijke personeelsleden van de ge
meente enige moeilijkheden zijn geweest in verband
met haar ambtelijke status. Dergelijke moeilijkheden
zou spr. in de toekomst willen vermijden.
Hoewel hij het niet van groot belang acht in te gaan
op hetgeen de afgevaardigde van de communistische
partij hier vanmorgen heeft gezegd, lijkt het hem toch
wenselijk, deze er op attent te maken, dat er van de
D.U.W. al sinds geruime tijd geen sprake meer is. De
heer Dijkstra heeft waarschijnlijk nooit gehoord van
de D.A.C.W. en dat kan spr., gelet op de ver
wikkelingen in diens partij en in de E.V.C., begrijpen.
Spr. kan zich voorstellen, dat er niet veel tijd meer
overblijft om de arbeidersbelangen in die groep te be
hartigen. Hij gelooft, dat men daar liever gevechten
wil leveren en straatterreur uitoefenen. Als het niet
zo treurig was omdat de arbeidersbelangen er door
zouden kunnen worden geschaad zou men de ge
hele partij en vakbeweging gevoeglijk kunnen negeren.
Wanneer de communistische afgevaardigde zegt, dat er
bij de „D.U.W." middeleeuwse methodes worden ge
bruikt, dan lokt hij spr. min of meer uit de tent. Spr.
wil hem er aan herinneren, dat de heer Rutkens, met
wie de andere raadsleden het intussen ook lang niet
altijd eens waren, op een gegeven moment toch aan
leiding vond om als afgevaardigde van de communis
tische partij in de gemeenteraad te bedanken, omdat hij
voor de middeleeuwse methodes, die in Hongarije wer
den toegepast, niet langer verantwoordelijk wilde zijn.
De heer Dijkstra aanvaardt die middeleeuwse metho
des blijkbaar wel. Spr. wilde dit even signaleren, om
dat, van middeleeuwse methodes gesproken, in de eerste
plaats de heer Dijkstra zelf zich iets heeft aan te
trekken.
De heer Drentje zou graag over een enkel punt nog
iets willen zeggen en wel over de scholenbouw. Hij is
er van overtuigd, dat B. en W. al het mogelijke doen
om deze te bevorderen en dat daarbij ook steeds ge
dacht wordt aan het voortgezet onderwijs. Als de voor
tekenen niet bedriegen, dan bevinden wij ons thans,
aldus spr., aan het begin van een periode van grote
veranderingen in de organisatie vooral van het voort
gezet onderwijs. Het heeft hem daarom zeer verheugd,
dat B. en W. in de mem.v.a. zeggen, deze ontwikkeling
met belangstelling te volgen. Hij vertrouwt, dat deze
belangstelling inhoudt, dat ook in het experimentele
stadium van deze ontwikkeling misschien al tot actie
kan worden overgegaan.
Een zeer verheugende omstandigheid is voorts, dat
in het nieuwe uitbreidingsplan 't Nijlan niet alleen veel
ruimte voor scholen is gereserveerd, maar dat ook de
groepering van die scholen de verwezenlijking van de
nieuwe onderwijs-inzichten, vooral dan die op het ge
bied van het voortgezet onderwijs, mogelijk maakt,
waarbij de naar spr.'s inzicht te scherpe scheidslijnen
tussen het voortgezet lager onderwijs, het middelbaar-
en het nijverheidsonderwijs en ook het landbouwonder
wijs kunnen gaan vervagen. Het nieuwe uitbreidings
plan geeft blijk van visie op dit gebied. Spr. c.s. hopen,
dat de bevolking van Leeuwarden binnen niet te lange
tijd met enige gerechtvaardigde trots kan wijzen op
het nieuwe scholencomplex in de parkachtige aanleg
van het zuidwestelijk deel van de stad.
De heer Pols vraagt vergunning om n.a.v. een punt.
dat hij moeilijk bij een bepaald hoofdstuk kan onderbren
gen en dat voorkomt op blz. 5 van het sectieverslag, een
vraag te stellen. Spr. heeft in de sectie gevraagd naar
de resultaten van het contactorgaan tussen de gemeente
en het bedrijfsleven. Hij leest altijd met veel genoegen de
mem.v.a. en wordt steeds weer getroffen door de vin
dingrijkheid van het college, wat de beantwoording van
de in de secties gestelde vragen betreft. Maar het
antwoord op spr.'s genoemde vraag is voor hem raad
selachtig. B. en W. zeggen, dat zij menen, dat het
gevoerde contact verhelderend heeft gewerkt. Dat vindt
spr. wel erg prettig, maar zijn vraag was, of het con
tact-orgaan nog werkt en wat het doet. Vanmorgen is
meerdere keren gesproken over de belangrijkheid van
industrie en van het industriële klimaat en in dat ver
band acht spr. de bedoelde commissie nog altijd van
groot belang. Hij zou er dan ook graag iets over willen
horen.
De heer Tiekstra (weth.) blijft het elk jaar opnieuw
een vrij vervelende, sombere en taaie aangelegenheid
vinden om bij de beantwoording van het financiële ge
deelte van de algemene beschouwingen steeds weer te
wijzen op de onbevredigende financiële verhouding tus
sen rijk en gemeenten, niet alleen onbevredigend, wat
de resultaten betreft, maar in het bijzonder onbevre
digend, omdat men ter zake nog altijd in de mist vaart.
Er is niet een duidelijke verhouding. De nieuwe rege
ling laat nog voortdurend op zich wachten. De oude
regeling heeft nu eenmaal het karakter, de tendens,
van centralisatie en ondergraaft, zoals het ook door de
raadsleden is gesteld, in het bijzonder toch wel de eigen
financiële verantwoordelijkheid van de gemeenteraad.
Het is echter vervelend, zoals spr. reeds zeide, daar
telkens opnieuw op terug te komen. Hij gelooft echter,
dat het goed is, dat dit wel gebeurt, omdat zwijgen
wel eens instemming bij hogere organen zou kunnen
doen veronderstellen. Spr. gelooft echter stellig, dat
instemming met het bestaande systeem bij de raad niet
te vinden is. Het zou te wensen zijn, dat op hoog niveau
in het parlement en in de provinciale staten
duidelijk zou blijken, dat men het respect voor het
gemeentebestuur heeft, dat men daar zou mogen ver-
