40
41
gelyks oan dyjingen, dy't yn Utert de tsjinstregelingen
gearstalle, net ris forsykje kinne, dat hja yn alle ge
tallen sa'n foroaring oanbrochten, dat net krekt yn de
spitsüren treinen oankomme of fuortgeane. Hjir is nei
myn idé dus wol ien fan de alderbilangrykste forkears-
knelpunten, dêr't perfoarst yn forsjoen wurde moat,
sille wy yn'e takomst dêr forbettering krije. De idé
fan it kopstasion bliuwt dus altiten bistean en ik hear
dan ek by dy inkelde leden, dy't sizze: wy moatte op
'en dür der op ta, dat der in kopstasion komt en dat
dy hiele lyn nei Grins ta omlein wurdt om de stêd.
It is op it eagenblik noch mooglik troch it noarden,
soe'k sizze. Lit üs yn alle gefal ek it primitive plan
ris bisjen, hwerüt blijkt, dat der oan wurke wurdt.
De hear Van der Schaaf (weth.): Ik soe hjiroer it
folgjende sizze wolle: De kwesje fan it kopstasion
moatte wy lis dochs net foarstelle as in saek, dy't, lit
ik sizze, binnen 10 jier ta de mooglikheden biheart.
De hear Santema hat in wolkje fan optimisme sjoen yn
de formulearringen dy't wy jown hawwe, mar ik leau
net, dat hy der dit üt helje moat, dat it ta de réele
mooglikheden biheart, dat wy byg. foar 1970 in kop
stasion realisearre kinne. De bisprekkingen dy't wy
der oer hawn hawwe, jowe dêr bipaeld gjin reden foar.
De hear Santema sil it wolkje dat hy üntdutsen hat
troch it bistudearjen fan'e stikken, tinkt my, wol op
in fierdere ófstan sjen moatte. Men kin fansels nea
witte, hwat der barre kin yn 10 jier. As der greate
kalamiteiten komme soenen, dy't by wize fan sprek-
ken hiele stêdsdielen fan'e kaert feije soenen, dan binne
der alderhanne mooglikheden, dy't wy lykwols net
graech foründerstelle wolle, mar yn de rjochting fan
in Ontwikkeling neffens in bipaelde „evolutie van de
geleidelijkheid" moatte wy net forwachtsje, dat binnen
in ófsjenbere tiid dat idé fan in kopstasion noch to
realisearjen is. De hear Santema hat fierder biswieren
ynbrocht tsjin de halding fan de Spoarwegen, dy't der
einliks net folie foar fiele om in kopstasion to meitsjen
en ek net sa mei ik syn wurden wol opfetsje ré
wêze sille om der hiele greate bidragen yn to stekken.
Dat is in stanpunt, dêr't men üngelyk oer tinke kin.
Ik hingje der hast ta oer om hwat dat oangiet mei de
hear Santema fan miening to wêzen, dat de Spoar
wegen yn dat stik wolris hwat soepeler wêze koenen,
mar wy hawwe to rekkenjen mei it feit, dat it net it
gefal is en dat wy dus üt de tastan wei sa as dy opthe-
den is: in oerwei dy't in tige great obstakel is, in op
lossing sykje moatte en rekken hélde moatte mei it
bistean bliuwen fan de spoarlinen nei Grins op it bi-
steande trajekt. En dan is it düdlik wurden üt 'e stik
ken, dat der dus oer studearre wurdt om de mooglik
heden to ündersykjen om in tunnel to krijen mei in
biheinde hichte, dy't sa ticht mooglik by de oerwei is,
wylst ek noch yn stüdzje is de mooglikheit om op in
oar plak in tunnel to stiftsjen mei in ünbiheinde troch-
rydhichte. Dat is optheden de stén fan saken. Nou is
der noch in punt, hwer't ik hwat fan sizze wol, ek nei
oanlieding fan hwat de hear Kamstra fan'e moarn al
sein hat, n.l. dat de gemeente gjin plannen hat foar de
oplossing fan dit fraechstik. Dat is yn safier wier, dat
de gemeente der net in bisteksklear plan foar hat,
hwant dan soe it ek yn dizze rie west hawwe. Der
binne lykwols wol idéen en stüdzjeplannen foar; dus
it iene sawol as it oare is wier. Wy hoopje, dat wy
binnen net to lange tiid dizze saek definityf ta in plan
bringe kinne dat oan 'e rie foarlein wurde sil. En yn
dit forban is it ek wol tige wichtich, dat de rie dan fan
to foaren ris ynljochtings kriget fan de ingenieur, dy't
op it stik fan de stêdssanearring üs adviseur is, ir.
Kuiper. Hwant by de oplossing fan it binnenstêdfraech-
stik blykt it idere kear wer, dat de kwesje fan de ta-
gong üt it suden ien fan de alderwichtichste en hast
wol bislissende problemen is. Wy hoopje dus yn de rin
fan dit jier oangeande de binnenstêdsanearring oan'e
rie fierdergeande ynljochtings jaen to kinnen en der
sil sünder mis dit ek by to praet komme.
De heer Klijnstra: Ik zou iets willen vragen om
trent de invalswegen. Iedere vreemdeling en zelfs ook
vele ingezetenen van onze gemeente zijn beslist van
mening, dat zij, als zij via de primaire invalswegen onze
gemeente binnenrijden, zich op een voorrangsweg be
vinden. Immers elke geregelde weggebruiker is er
psychologisch op ingesteld, dat de toegangswegen van
een tamelijk grote stad, zoals de onze, voorrangswegen
zijn. Bovendien gelijken deze wegen hier in Leeuwar
den ook precies op voorrangswegen. Nu kan men hier
tegen aanvoeren, dat deze automobilisten en motor
rijders dan maar beter moeten uitzien naar de ver
keersborden bij de ingang van de stad, maar we zijn
allemaal slechts mensen, mensen, die in de verkeers
drukte wel eens verstard geraken en deze dingen over
het hoofd zien. Men kan verder als bezwaar aanvoeren,
dat, als onze invalswegen voorrangswegen worden, het
verkeer vanuit de zijstraten dan nog langer zou moe
ten wachten, waardoor mogelijk verkeersopstoppingen
zouden kunnen worden veroorzaakt. De praktijk leert
echter, dat het verkeer, komende uit de zijstraten, ook
nu al zo fatsoenlijk is om te wachten, om het verkeer
op de z.g. voorrangsweg maar voor te laten gaan. Het
gaat hier dus om een kwestie van fatsoen. Een enkele
automobilist, komende uit een zijstraat, rijdt wel door,
maar dat noem ik waaghalzerij. Ook daar, waar men
ervaring heeft opgedaan met deze voorrangswegen,
schijnt men goede resultaten te hebben. De commissa
rissen van politie te Zwolle en te Amersfoort deelden
mij mee, dat men sterk de indruk had gekregen, als
zou een belangrijke verbetering zijn ingetreden vanaf
het moment, dat de invalswegen voorrangswegen wer
den. Men had aanvankelijk een proef voor een jaar
willen nemen, doch men denkt er niet meer aan om
het te veranderen. Op onze vraag, hoe het nu was met
het verkeer uit de zijstraten, antwoordde men, dat dit
nu althans nog reusachtig meeviel. Wordt het verkeer
echter nog veel intensiever, zo deelde de commissaris
van Zwolle mee, dan zullen wij de situatie opnieuw gaan
bezien. Hij noemde de instelling van voorrangswegen
in de spitsuren een waar genot, omdat het verkeer dan
veel beter kan afvloeien.
We zouden dan ook aan het college willen voorstel
len om eens een proef te nemen, als men tenminste di
rect niet radicaal wil handelen door bijv. de Verlengde
Schrans tot een voorrangsweg te verklaren tot aan
de Schrans, hoek Huizumerlaan.
De heer Keuning: Ik wil in aansluiting aan wat de
heer Klijnstra gezegd heeft ook nog wel iets opmerken
over de voorrangswegen, eventueel voorrangskruisingen.
Ik krijg de indruk, dat men van politiewege in deze
gemeente aldus redeneert, dat juist het feit, dat hier
geen voorrangswegen of -kruisingen in de stad worden
aangebracht, behalve dan in het geval van de kruising
Troelstraweg-Leeuwerikstraat, het aantal ongelukken
zal beperken, dat dit dus de weggebruiker zal dwingen
om dan maar bijzonder goed op te letten. Dat dit
systeem in onze stad bijzonder gunstig zal werken, is
natuurlijk een stelling, waartegen op zichzelf genomen
geen enkel tegenbewijs kan worden aangevoerd. Men
weet n.l. helemaal niet, hoe de situatie zou zijn, indien
men wél met voorrangskruisingen of eventueel zelfs me
voorrangswegen binnen de stad zou werken. Ik ben
het wel in zoverre met de heer Klijnstra eens, dat men
als vreemdeling t.a.v. bepaalde wegen en ik denk
hier nu niet alleen aan de Schrans, maar ook aan de
E-10 route, die voor een belangrijk deel gebruikt wordt
door buitenlanders veronderstelt, dat men, op deze
weg doorrijdende in de stad, ook voorrang heeft. Dat
is beslist niet het geval. Dat kan hij dan inderdaad zien
aan bepaalde verkeersbordjes, maar ik geloof, dat het
met het oog op de doorstroming van het verkeer en
vooral van het grotere verkeer toch wel van groot be
lang is, dat evenals in vele andere steden langzamer
hand ook in onze stad t.a.v. enkele van de invalswegen
of het grootste gedeelte daarvan een proef genomen
wordt met het invoeren van voorrangskruisingen of
eventueel zelfs van een algehele voorrangsweg. Ik ge
loof, dat men het standpunt, dat men tot nog toe heeft
gehuldigd, vooral met het oog op het steeds drukker
wordende verkeer niet kan volhouden en dat juist de
goede doorstroming op de hoofdwegen, voorzover deze
in de stad door lopen, een dringende noodzaak wordt.
Ik zou het college dus nog wel willen aanbevelen om
met een enkele weg men behoeft het niet direct met
alle wegen te doen een proef in deze richting te ne
men. Ik meen toch wel, dat dat voor de verkeers
situatie in Leeuwarden wel nuttig en noodzakelijk is
en ook in de loop der jaren steeds meer noodzakelijk zal
worden.
De heer Drentje: Aan wat de heer Keuning zojuist
heeft gezegd, behoef ik niet zoveel meer toe te voegen.
Ik heb trouwens nog wel enkele argumenten, die niet
door de heer Keuning en ook niet door de heer Klijnstra
zijn genoemd. In de eerste plaats dan dit: Wanneer een
weg tot voorrangsweg verklaard wordt, dan betekent
dat toch een extra waarschuwing voor het verkeer uit
de zijstraten. Dat vind ik een zeer belangrijk argument,
veel belangrijker bijv. dan het vrij zwakke argument,
dat een automobilist gemakkelijk het bordje over het
hoofd ziet en niet weet, of hij op een voorrangsweg is
of niet. In de tweede plaats betekent het voor het door
gaande verkeer en daar bedoel ik vooral mee de
oost-west-verbinding door onze stad, waar de heer
Keuning het ook over gehad heeft een rustiger ge
bruik van deze weg wanneer het een voorrangsweg is.
De rust van het verkeer wordt hierdoor dus bevor
derd. Ik heb hier bij een vorige gelegenheid ook al
eens op gewezen; toen werd echter aldoor de vrees
uitgesproken, dat het verkeer zijn snelheid op een weg,
die tot voorrangsweg is verklaard, zodanig opvoert, dat
daardoor gevaar zou kunnen ontstaan. Mij dunkt, dat
dit gevaar, nu algemeen de maximumsnelheid binnen
de bebouwde kom op 50 km is gesteld, thans niet meer
behoeft te worden gevreesd. Want een snelheid van
50 km kan op deze weg voor een groot gedeelte wel
gehandhaafd worden. Op een automobilist toch heeft
het werkelijk een kalmerende uitwerking, wanneer hij
weet, dat hij voorrang heeft en dat hij niet voortdurend
de kans loopt, dat er van de zijstraten van rechts, waar
heen het uitzicht toch al niet zo geweldig is, voort
durend verkeer kan komen, dat voorrang heeft. Ik ge
loof, dat door deze rust in het verkeer ook de veilig
heid wordt bevorderd. Ik zou daarom het college willen
aanbevelen deze zaak nog eens te bekijken, wat voor
gaande sprekers ook al hebben gevraagd. Ik zou er
dan nog dit element aan willen toevoegen: Is het ook
mogelijk, dat in dit geval weer een commissie optreedt
we zijn toch almaar met commissies bezig geweest
die het college en dan ook eventueel onze raad van
voorlichting dient? Ik stel me zo'n commissie ongeveer
zo voor: er zit in een inspecteur van de verkeers
politie, bijv. een houder van een autorijschool, bijv. een
A.N.W.B.-verkeersdeskundige plus nog iemand uit onze
dienst openbare werken, terwijl heel geschikt als voor
zitter een der wethouders zou kunnen fungeren en wel
die wethouder, die krachtens zijn positie in het
bedrijfsleven ten nauwste by het verkeer is betrokken
en die, naar ik meen, ook zelf meerdere malen voor een
dergelijke verkeerscommissie heeft gepleit. Wij zouden
ook kunnen zeggen, dat de voorzitter van V.V.V. in die
commissie zou kunnen plaats nemen, maar dat maakt
geloof ik niet zo bar veel verschil. (Stemmen: het Za
kencentrum!) Ja, dat zou er ook nog in kunnen. Dus
nogmaals: ik zou deze gedachte in de welwillende aan
dacht van het college willen aanbevelen. Vindt men
het door mij aanbevolene nog een te grote stap, dan zou
ik gaarne de volgende suggestie willen doen. Men neme
eens een proef met het creëren van enkele voorrangs
kruisingen, precies hetzelfde, wat de heer Keuning ook
al heeft gezegd, maar dan wil ik nog wat een nadere
aanduiding geven. Men kan natuurlijk een voor
rangskruising scheppen met en ook wel zonder het
gebod om te stoppen; ik bedoel dan het gebod om te
stoppen in de straat, die geen voorrang heeft. Een
dergelijke proefneming zou, dunkt me, heel geschikt
kunnen worden genomen met het kruispunt Kwartel-
straat-Harlingerstraatweg, of/en ten tweede dus
het kruispunt hoek Westersingel-Harlingersingel (popu
lairder gezegd de hoek bij de winkel van De Gruyter bij
de Vrouwenpoortsbrug), en ten derde zou het heel ge
schikt kunnen bij de kruising Huizumerlaan-Schrans.
B. en w. zijn van mening, dat aan een uitbreiding van
het aantal voorrangskruisingen geen behoefte bestaat.
Deze behoefte is, meen ik, toch wel heel moeilijk te
peilen. Ik zou dan ook met nadruk willen zeggen: La
ten we alsjeblieft maatregelen nemen, vóórdat deze
behoefte zich duidelijk doet gelden. Ook deze kwestie
is m.i. belangrijk genoeg om door een commissie, zoals
ik zopas heb geschetst, in studie te worden genomen.
De heer Heidinga: Ik zal het voorbeeld van de heer
Drentje niet volgen om zo geweldig uitvoerig over deze
dingen te spreken, die naar mijn mening niet tot de
competentie van de raad behoren. Maar ik wil wel dit
tot b. en w. zeggen: Als u enig uitzicht heeft op het
spoedig tot stand komen van de ringweg, maak dan
alstublieft niet meer voorrangswegen in de stad, maar
laat het verkeer zich aan de verkeersregels houden.
De heer Balt: Ik heb in de sectie gevraagd naar
het hoekje bij het Stadsziekenhuis. Nu verwonderde mij
het antwoord niet, want het verkeer levert daar mis
schien een onoverkomelijke puzzle op. Vrijdag j.l. maak
te ik het weer mee, dat een truck met trailer daar op
de hoek ik meen dat het bij de firma Veltman was
over het trottoir ry'dt, maar ik ontdekte, dat dit hier
aan ligt, dat men daar aan beide kanten parkeren mag.
Doordat de auto's op de wal te ver naar de hoek toe
stonden, moest de chauffeur absoluut over het trottoir
rijden; anders kon hy nooit de bocht krijgen. Mogen de
auto's daar zover naar de hoek toe staan of zijn ze
misschien in overtreding?
De heer Van der Schaaf (weth.): Ik meen, dat ik
verstandig doe de beantwoording van de opmerkingen
over voorrangswegen, voorrangskruisingen e.d. aan u
over te laten. Ik zou daar echter wel een opmerking bij
in het geding willen brengen, die tot nog toe niet in de
bespreking naar voren is gekomen. En dat is deze, dat
men zich bij de beoordeling van dit vraagstuk toch wel
voor ogen moet houden, dat er binnen afzienbare tijd
circuits zullen komen bij de Groningerstraatweg en ook
aan de zuidzijde van de stad, even ten noorden van de
Van Harinxmabrug. Wanneer men dat er bij in aan
merking neemt, dan krijgt naar mijn persooniyk idee
het gehele vraagstuk een toch iets ander aspect, want
dan is de logische beëindiging van het snelverkeer op
het circuit. Dat is het psychologische moment om het
snelverkeer naar stadsverkeer zonder voorrang
te doen overgaan. Op de Harlingerstraatweg hebben
we nu een circuit en wij werken er aan om dat ook op
de zuidelijke en op de oostelijke toegangsweg te krij
gen. Dit is evenwel een punt, dat ik dus verder niet in
bespreking wil brengen, alleen meende ik deze bijdrage
tot het gesprek te moeten leveren, omdat dit wel een
gezichtspunt is van openbare werken.
De Voorzitter: Er is door een aantal heren gespro
ken over de vraag van het tot voorrangsweg verklaren
van een of meer invalswegen, casu quo het maken van
voorrangskruisingen. Ik zou my in de eerste plaats
willen aansluiten bij hetgeen dooromtrent door de heer
Van der Schaaf is opgemerkt. Ik zou verder willen ver
wijzen naar het antwoord, dat wij destijds op de schrif
telijke vragen van de heer Klijnstra hebben gegeven, en
verder zou ik willen zeggen, dat deze zaak in wezen
is een afwegen van de belangrijkheid van het interlokale
en het lokale verkeer binnen de bebouwde kom. Wij
zijn van mening, dat er best een ogenblik kan ontstaan,
dat aanwijzing van bepaalde straten tot voorrangsweg
wel nodig is, omdat in die straten het interlokale ver
keer zeer duideiyk de overhand heeft over het lokale
verkeer. We zijn tevens van mening, dat zulks op dit
moment nog niet het geval is en wat we dus de belem
mering van het lokale verkeer die voortvloeit uit het
aanwijzen van wegen tot voorrangsweg en van krui
singen tot voorrangskruising, voorlopig althans dienen
te vermijden. Dan hebben we ook vermeden de moei
lijkheid, dat binnen de bebouwde kom, voor een deel
tenminste, twee soorten verkeersregelen in acht moeten
worden genomen en vermijden we ook de vraag, waar
nu eigenlijk het einde van een bepaalde voorrangsweg
moet worden gevonden, omdat bij de situatie, zoals wij
die op het ogenblik in Leeuwarden kennen, bij elke
traverse in de plaatselijke omstandigheden geen ver
schil tussen het feit, dat het een traverse is of dat het
een weg voor plaatselijk verkeer is, te bemerken valt.
Aan de plaatselijke situatie valt dus voor de wegge
bruikers niet te zien, aan welke regelen ze zich moeten
houden. Ze moeten wel terugvallen op de borden, maar
dat is nu juist het punt. Wij mogen toch werkelijk
van alle weggebruikers verlangen, dat zij de aanduiding
van het eind van de voorrangswegen bij het begin van
de bebouwde kom niet alleen zien, maar dat ze die ook
