20
21
it forwyt forwachtsje kinnen: Wy wolle wol ris witte,
hoe't de gedachten binne. Nou is der wol dit gefaer
by, dat de rie mienen soe, dat hy oan it plan, yn haed-
saek alteast, fêst sit en sa moatte wy it net stelle.
Ik soe net fierder gean wolle as hwat ek de hear Spiek-
hout sein hat: Hwannear't men yn dat byld, sa as dat
foar üs ophongen is de foarige kear, op in hiel fornaern
punt al in bislissing nimt, sil dat fansels ek wol syn
gefolgen hawwe oer it fierdere, alteast foar in diel. Dy
kant sit der wol in bytsje oan. Mar dat nimt net wei,
dat by my seis ek noch wol fragen bisteane oangeande
it idé, dat de foarige kear hjir bisprutsen is. Spesiael
oan de noardside fan it projekt binne idéen üntwikkele
op 'e kaert, dêr't ik ek noch net hielendal de needsaek
fan ynsjoch, mar oan de oare kant binne de argumin-
ten, neamd yn it bitreffende riedsstik, om by it bi-
palen fan de ütwreiding fan it stêdhüs üt to gean fan
it bisteande, dochs wol hiel sterk. Wy sykje dus de üt
wreiding fan it stêdhüs op it plak hjir, yn'e omkriten
flakby en dan moatte wy, foardat wy hjir fierder mei
gean kinne, in plan hawwe, dat mear ütwurke is, in
sketsüntwerp. Ik leau dêrom, dat dit ütstel de mei-
wurking fan'e rie fortsjinnet en dat wy ek net oars
kinne. Men moat op in bipaeld stuit fan in idé ütgean.
Dat idé komt by bistudearring fierder ta üntjowing
en sa komt der üteinlik in plan of sketsplan nei foaren.
It is hjoed safier, dat wy in earste oriëntearring oan
geande de stêdssanearring en in fêst punt fan ütgong
foar it stêdhüs (t.w. hjirre en net hielendal op in nij
plak) hawwe. Dat binne üs punten fan fortrek en dan
is er net safolle oars mooglik as it ütstel, dat nou oan'e
rie foarlein is. Nou seit de hear Boomgaardt: Dit is
eins in prinsipe-ütspraek. Ja, dat is it ek, n.l. oer de
fraech: Hwa sille wy dit opdrage en op hwat punt sille
wy it sykje? It wurdt hast hwat forfelend, as ik siz:
It soe net goed wêze, as wy it oars dien hienen. As wy
as b. en w. mar sein hienen: Wy jowe opdracht oan
de hear Kuiper om hjirre op dit punt in plan to mei-
tsjen en as wy, as dat sketsüntwerp klear wie, der dan
mei yn'e rie komme wiene, dan hiene wy maklik it
forwyt krije kinnen: Jim hiene wolris in prinsipe-
ütspraek ütlokje kinnen. Dêrom bin ik ek fan miening,
dat hjir in prinsipe-ütspraek frege wurdt, mar dat dy
ek frege wurde moast. Nou is de hear Boomgaardt
bang, dat it to djür wurdt, en syn gedachten geane
dan üt nei de kant fan it Hearewaltsje. Mar ik sjoch
net yn, dat dat Hearewaltsje goedkeaper wêze soe as
de kant nei it kadaster üt. Hwant tusken it stêdhüs
en it kadaster leit in iepen romte, dy't wy al hawwe.
Dy is natuerlik nea sa djür as de gebouwen, dy't dêr
oan'e kant fan it Hearewaltsje steane en dy't wy noch
net hawwe. As men it de kant ütsiket fan it kadaster,
hoecht der folie minder öfbrutsen en sloopt to wurden
as hwannear't men it de kant ütsiket fan it Hearewal
tsje. Dus de stelling, dat dat goedkeaper is, moat ik
litte foar hwat dy is, n.l. in stelling, mear is it net. Dêr
üntbrekt wier it biwiis oan. Hienen wy net in tusken-
oplossing sykje kinnen, freget de hear Boomgaardt.
In tuskenoplossing is der foar bistimd om in bitreklik
lyts tal jierren to fungearjen. In jier of fiif, in jier of
acht, yn'e Büterhoeke hawwe we sein: in jier of fjou-
wer. Dus dat binne sa de jierren fan tuskenoplossingen,
mar dy kostje altiten noch hannen fol jild. As men in
gebou foar in jier of fjouwer of litte wy sizze foar in
jier of acht dêr del set, bigjint men al oan'e djüre kant.
En dêrom leau ik net, dat wy dy kant üt moatte. Wy
moatte, nou't wy, sa as it liket, yn dizze stêd foar in nije
üntjowing stean yn'e rjochting omheech, ek de konse-
kwinsje oandoare, dat wy foar üs stêdhüs, foar üs ad-
ministraesje en foar üs represintaesje, in gebou hawwe
dat oan'e easken foldocht. Dat mei ek net 20 jier efter-
oan komme; dat moat de üntjowing fan'e stêd folgje
en yn elts gefal byhalde. En dêrom is it ek hielendal
net oerdreaun, dat wy nou mei dat ütstel komme. De
tastan op'e siktarij is foldwaende bikend by de rieds-
leden. Der is oeral tokoart oan romte en hwat dy 10
kilometer planken oanbilanget, ik haw net neimetten,
oft it wol nedich is, mar de bihearders fan it stêdhüs
ik soe har neame kinne it kolleezje fan b. en s.
hawwe üs forsekere, dat dizze lingte bipaeld needsaek-
lik is. En dan bouwe wy natuerlik ek in bytsje op'e ta-
komst. As wy hjoed lit üs sizze 5 kilometer nedich
hawwe, dan moatte wy natuerlik net 5 kilometer bou
we. De tastan fan it archyf om dêr efkes op troch
to gean is yn bipaelde opsichten deplorabel. Dêr
moat foarsjenning yn komme. Der binne stikken, dy't
eins net iens mear fatsoenlik birikber binne. De bilêsting
fan dizze aide muorren is ek fiersten to swier. Fier-
ders moat der ek de efficiency yn brocht wurde, sadat
ik oannim, hoewol ik it net neimetten haw, dat dizze
easken net oerdreaun binne. Der steane byge-
lyks 4 wethalderskeamers op 'e tekening. As
wy nou 3 wethalders hiene, dan wie 4 ien to
folie, mar der binne 4 wethalders. Dat de hea-
ren wethalders dy't net it foarrjocht hawwe op'e
Wissesdwinger to sitten, ris in kear yn it forsjit hawwe
meije, dat hja üt har tsjintwurdige keamer wei komme
en yn in goede knappe keamer komme, is ek net oer
dreaun. Hwannear men ta fornijing en ta ütbou oer-
giet, dan moat dat bislist ek meinommen wurde. Sa
soe men it listke neigean kinne. En dan bin ik net fan
miening, dat hjir oerdreaune easken steld wurde. Hoe't
wy der strak finansiéle middels foar fine moatte, soe
ik net sizze kinne. It leit ek net rjocht op myn terrein.
Wy binne der by iepenbiere wurken forantwurdlik foar,
dat we goede plannen krije en in oar loket moat dan
soargje, dat der goede bankbiljetten foar komme.
(Laitsjen)
De heer Spiekhout heeft even gewezen op de conse
quenties die hier onwillekeurig uit volgen. Formeel is
de raad vrij, maar inderdaad is het een feit, dat men
toch hiermee wel in een bepaalde richting gaat. Ik wil
de heer Spiekhout wel zeggen, dat hij van mij geen
vervelende opmerkingen zal behoeven te verwach
ten, als hij t.z.t. hierover een standpunt inneemt, dat
hij zich nu eigenlijk al voorbehoudt. Ik zal daar stellig
geen misbruik van maken. De heer Klijnstra kijkt een
beetje tegen het bedrag van f 20.000,op. Dat is in
derdaad een respectabel bedrag, dat ik ook een ver
schrikkelijke hoop geld vind, maar blijkbaar is het no
dig. Dit wordt berekend volgens bepaalde tarieven en
aan die tarieven zit men, hoe dan ook, vast. We moeten
aannemen, dat dit het juiste bedrag is. Nu is dat na
tuurlijk niet zuiver honorarium, niet zuiver verdienste
voor de ontwerper; daar zitten dan ook kosten van
tekenaars etc. in.
Zullen b. en w., zo vraagt de heer Klijnstra, indien
bij sanering andere plannen dan het stadhuis naar vo
ren komen, ook opdrachten geven of voorstellen op
drachten te geven aan ir. Kuiper? Dit ligt hier aller
minst in besloten. Wanneer wij dus met het voorstel
komen om ir. Kuiper deze opdracht te geven, dan houdt
dit niet de minste verplichting in voor bouwwerken op
andere plaatsen; wij zijn dan volkomen vrij, omdat er
gens anders wellicht ook door een particulier een an
dere architect wordt gekozen. Is de eigen dienst niet
capabel om dat karwei aan te pakken? De heer
Klijnstra memoreert al even, dat de dienst goed bezet
is op dit ogenblik; dat is inderdaad het geval en nu de
realisering van de veemarktbebouwing in de werke
lijkheid is gekomen, klemt dit meer dan het op andere
momenten wel eens heeft gedaan. Ik acht onze dienst
wel capabel voor dit werk, maar Ik zou toch niet aan
bevelen om hem dit nu op te dragen, omdat er dan
stellig uitbreiding zou moeten komen en daarvoor heb
ben we in het gebouw Wissesdwinger praktisch geen
ruimte meer. Ik kan er nog wel aan toevoegen, dat de
eigen dienst, de directeur en de architect er zeer mee
zouden zijn ingenomen, wanneer deze opdracht zou
worden gegeven aan ir. Kuiper. Ze hebben mij dat op
een desbetreffende vraag uitdrukkelijk verzekerd. Dit
is een van de adviseurs, met wie zij bijzonder goed
samenwerken en die samenwerking zouden zij gaarne
continueren.
Ook de heer Heidinga heeft gewezen op de samen
hang tussen de beslissing die hier zal vallen en het
saneringsplan, zoals dat in grove schetsen in de vorige
vergadering is toegelicht. Hij voelt eigenlijk meer voor
de gedachte om het maken van het plan niet aan de
heer Kuiper op te dragen, hoewel hij, net als ik, voor
diens persoon waardering heeft. Ik geloof, dat er toch
wel bepaalde duidelijke voordelen aan zijn om het wel te
doen. Het is gebleken, dat ir. Kuiper zich werkelijk al
heel behoorlijk in de sfeer in onze stad heeft ingewerkt.
Wanneer men met hem praat dat zal u ook geble
ken zijn tijdens zijn toelichting dan is hij ook al
heel goed thuis in de straatnamen e.d. Die samenhang
die er toch wel enigermate is tussen de sanering van
het geheel en de sanering van het stadhuiscomplex,
pleit er toch ook wel voor om hem dit in handen te
geven. Dit is een bekwaam bureau. Stedebouwkundig
staat het zeer hoog aangeschreven. Het zal u bekend
zijn, dat na het overlijden van de Duitse professor
Feuchtiger die voor Utrecht de verkeerssituatie in stu
die had, ir. Kuiper in diens plaats is aangewezen. Dit
is het oude bureau van Professor Granpé Molière, een
zeer gerenommeerd bureau, vroeger al en ook nu. Het
heeft ook wel belangrijke opdrachten in verschillende
plaatsen uitgevoerd. Zou er in Leeuwarden niet een
architect zijn die dit ook kan doen? Ik kom nu op een
moeilijk terrein. Ik kan hier natuurlijk niet de kwali
teiten van de Leeuwarder architecten bespreken. Er is
stellig een aantal zeer bekwame architecten bij. Het is
al net zo als met de advocaten; er zijn bekwame en
minder bekwame. (Gelach) Zo is het in alle beroepen.
Ik kan uiteraard niet in zo'n beoordeling treden, maar
wij hebben wel het gevoel, dat de grote ervaring van
het gevestigde bureau dat ir. Kuiper achter zich heeft,
zijn bekwaamheden ook en zijn ingewerkt zijn in de
stedebouwkundige situatie hier er toch wel voor pleiten
om hem de opdracht te geven en ik ben er van overtuigd,
dat die dan in goede handen is. Het bureau is, zoals
ezegd, samengesteld uit de heren Kuiper, Gouwetor en
De Ranitz. Eerstgenoemde beweegt zich sterk op stede
bouwkundig gebied, maar heeft ook uiteraard architec
tenervaring; de heer Gouwetor schijnt zich meer uit te
leven op architectenwerk en zo kunnen wij de raad met
vertrouwen aanbevelen om de opdracht aan dit bureau
te geven.
De heer Heidinga bepleit nog om de opdracht die
gegeven zal worden, te omlijnen. Uiteraard is het no
dig die opdracht te formuleren en het zou mij wel goed
toelijken, als wij die formulering eens in de Commissie
voor de Openbare Werken gingen bespreken. Wanneer
het zover is, dan acht de heer Heidinga stellig een
tijdslimiet wel gewenst. Ik ook wel, maar ik weet niet,
hoeveel we daar mee opschieten. Wanneer men n.l. aan
een architect een tijdslimiet geeft, bijv. „binnen een half
jaar moet u met een schetsplan komen" en hij accep
teert dat, maar hij is na een half jaar niet klaar met
zijn schetsplan, dan ben je in de regel gesjochten. Dan
heb je de keus en kun je zeggen: Mijnheer, ik kan van
u af. En daar zou je toe gerechtigd zijn, maar dan
zal de man, die je het daarna geeft, weer een half jaar
nodig hebben. Had je de opdracht bij de eerste gelaten,
dan zou je het plan misschien nog wel eerder hebben
gehad. Het stellen van die tijdslimiet verdient dus wel
overweging, maar men moet daar natuurlijk ook weer
niet al te veel van verwachten. Ik wil gaarne nog na
dere overweging daarvan toezeggen.
Of wij een kantoorruimte of een monument zullen
g an bouwen, is inderdaad een belangrijke vraag. Ik
meen, dat het moet worden: een monumentale kantoor
ruimte en wanneer we er in zouden slagen om die op
deze plaats te krijgen, dan hebben we van onze kant
een bijdrage geleverd tot de sanering van de binnen
stad, en dan hopen we, dat het ook verder die kant
mag uitgaan.
De heer Heidinga.' Het is nog niet zo erg laat. We
kunnen naar mijn mening nog best wat doorgaan, want
dit is een zeer belangrijk onderwerp. De wethouder
zegt: Het is een gerenommeerd bureau. Het maakt
belangrijke dingen, maar dan wilde ik de wethou
der wel eens vragen: Wat heeft het gemaakt en waar
is het te zien? Wat hebben Kuipers, Gouwetor en De
Ranitz gemaakt in de orde van grootte van wat hier
gevraagd wordt en wat de toets der kritiek in Neder
land kan doorstaan? Liefst zou ik niet één, maar een
stuk of wat voorbeelden genoemd willen hebben. Als
dat zo'n gerenommeerd bureau is, dan zal de wethou
der dat vermoedelijk toch wel weten.
Ik heb hier een voorstel om de opdracht aan een
Leeuwarder architect te geven. Het luidt als volgt:
„De Raad spreekt uit, dat het wenselijk is een andere
architect dan de heer Kuiper te belasten met het maken
van een schetsontwerp van een uitbreiding van het stad
huis. En nodigt het college uit daarvoor een Leeuwar
der architect aan de raad voor te stellen."
De Voorzitter.' U heeft het voorstel gehoord. Ik ge
loof niet, dat ik het behoef te herhalen. Het kan mee
onderwerp van de beraadslagingen uitmaken.
De heer Van der Schaaf (weth.): De heer Heidinga
heeft gevraagd: Is dit nu werkelijk wel een belangrijk
bureau? Eigenlijk is dat wel zo; dat kunt u wel van mij
aannemen, maar ik kan er ook wel iets van noemen.
Men heeft in vroeger jaren ook al eens raadhuizen ge
bouwd, d.w.z. een tijdje of misschien vrij lang
geleden al. Maar wat is tenslotte een bureau? Daar
valt de een af en de ander komt er bij, maar goed, de
ervaring en de traditie van dit bureau blijven toch iets,
wat men positief kan waarderen. Zo zijn daar raad
huizen in Zwijndrecht, in Uithoorn, een h.t.s. in Hoorn
uitgevoerd, een dorpsraadhuis in Hendrik-Ido-Ambacht
en ook huishoudscholen en lycea e.d. Raadhuisbouw is
inderdaad niet een geval, dat vaak voorkomt. Er zijn
in Nederland ook wel andere bureaus die zich daar mee
bezig hebben gehouden, maar ik kan toch wel zeggen,
dat dit een bureau is, waar wij het wel mee aandurven.
Nu pleit de heer Heidinga nogal sterk voor een Leeu
warder architect. Daar moet ik toch wel dit van zeg
gen, dat de Leeuwarder architecten het waarschijnlijk
wel op prijs zouden stellen, wanneer ze hiervoor zouden
worden uitgenodigd, maar ze zouden zich niet beper
king van hun werkzaamheden tot de stad willen laten
welgevallen. De Leeuwarder architecten zwermen over
de gehele provincie uit, over het gehele land, en andere
architecten hebben werken in hun woonplaats en daar
buiten. Zo is dat nu in Nederland. De werkzaamheden
van de architecten zijn in het geheel niet zo lokaal be
paald; die strekken zich veel verder uit dan de grenzen
van hun gemeente. Dat behoeft er niet toe te leiden,
dat men zegt: Ik wil geen Leeuwarder, maar wij me
nen, dat wij aan ons voorstel moeten vasthouden om
dit aan ir. Kuiper op te dragen. En wij zijn er van
overtuigd op grond van de inlichtingen die we hebben,
dat we dan aan een goed adres zijn. Het is helemaal
niet uitgesloten, dat er in Nederland nog andere zijn,
maar gezien het geheel dat wij hebben betoogd, per
sisteren wij bij ons voorstel, zodat wij er toe con
cluderen de raad het voorstel van de heer Heidinga te
ontraden.
De Voorzitter: Ik stel u nu voor om de beraadslagin
gen te sluiten. En dan heb ik in de allereerste plaats
te vragen, of de heer Heidinga zijn voorstel handhaaft.
De heer Heidinga handhaaft zijn voorstel.
In stemming gebracht, wordt het verworpen met 23
tegen 9 stemmen.
Voor stemden de heren Balt, Bosgraaf, Jongbloed,
Hoekstra, Heidinga, Santema, Van der Heijde, K. J.
de Jong en Boomgaardt.
Het voorstel van b. en w. wordt daarna z.h.st. aan
genomen.
II
Punt 8#a (bijlage no. 276).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van b. en w.
11
Punt 8#b (bijlage no. 277).
De heer K. J. de Jong: Nog een korte opmerking.
Ik heb er volkomen begrip voor, dat het college hier
in verband met de korte tijd die het nog in dit jaar
gegeven is, vóór 1 januari 1961 deze machtiging van
de raad vraagt, maar wanneer ik dit voorstel goed
lees, dan houdt het tegelijkertijd in, dat men, wanneer
men vóór 1 januari 1961 niet klaar gekomen is met de
lening, toch even goed na 1 januari 1961 deze machti
ging ook kan benutten. En dan vraag ik mij af: Is ze
dan niet een beetje té vérstrekkend? Of is het moge
lijk, dat de duur van de machtiging beperkt wordt tot
1 januari 1961 Of wil het college van b. en w., wan
neer het bouwplan na 1 januari 1961 gerealiseerd zou
moeten worden, daarover b.v. overleg plegen met de
Financiële Commissie? Ik geloof, dat dat de raad een
tikje meer in zijn waarde zal laten.
De heer Tiekstra (weth.)De heer De Jong heeft
wel heel goed begrepen, waarom dit voorstel gedaan
wordt, waarom in deze vorm, en ook waarom dus met
opzet de woorden „maximaal 9 miljoen" in het voor
stel zijn opgenomen. Ik geloof, dat ik het zo mag for-
