14
dat gelukkig nog met de Commissie Openbare Werken
kon worden besproken, aanvaadbaar zal moeten zijn.
Maar ik zeg nog eens, 100% zekerheid kunnen natuur
lijk ook deze deskundigen niet geven. Het zijn echter
niet uitsluitend de deskundigen geweest van onze ge
meentediensten die dit hebben bekeken, maar ook des
kundigen buiten de gemeentediensten. Hier zijn zelfs
betonconstructeurs van de Nederlandse Spoorwegen
met een grote ervaring op dit terrein aan te pas ge
komen. Die heeft men dus nog specifiek gevraagd. De
heer Heidinga wil mij toch wel ten goede houden, dat
ik buiten deze technische discussie wil blijven, dat ik
daarbij niet anders kan doen dan mij refereren aan het
oordeel van de deskundigen, die, naarmate het overleg
vorderde, veel meer vertrouwen in dit geval hebben ge
kregen. Van Enschede weet ik niets; ik weet dus ook
niet, of daar iets mislukt is. Ik weet alleen, dat de
Hokijbanen in Den Haag inderdaad deze drakatyleen-
buizen heeft. Maar aangezien deze hier niet kunnen
worden toegepast, kunnen we dat systeem hier verder
wel buiten beschouwing laten. De constructie van de
vloer is inderdaad precies, zoals de heer Heidinga heeft
gezegd; ik kan daar dus verder aan voorbij gaan. Ik
wil nog wel eens even met nadruk zeggen, dat wat
vandaag geproduceerd is, geschied is op grond van het
overleg van de laatste weken, dat gisteren is afgeslo
ten. Dit is dus inderdaad de definitieve vorm van de
betonvloer, met het vriesleidingsysteem enz. Dit is
allemaal nog wat experimenteel. Daar is echter weinig
aan te veranderen, want eigenlijk zijn de tot op heden
in Nederland aangelegde banen alle min of meer ex
perimenten en daarvan heeft men ook wel enige ge
volgen ondervonden.
De hear Santema is mei dit ütstel tige wiis. Hy hat
him op ien punt forsind, mar hy sil it my net kwea öf
nimme, dat ik him der efkes op wiis. Hy hat n.l. ünder-
steld, dat de Iisbaen Blekerstrjitte fordwine moast. By
myn witen is dat net it gefal. Soe dat al sa wêze, dan
soe de Wethalder fan Iepenbiere Wurken stoute idéen
krige hawwe yn de leste pear dagen, mar dêr sjoch ik
him net foar oan. De iisbaen yn de Blekerstrjitte bliuwt
dus bistean.
De hear Santema seit: Der bliuwe fragen oer. Nou
sille wy nea birikke kinne, dat der gjin fragen oer-
bliuwe. Ik leau allinnich, dat wy yn in bipaelde situ-
aesje sizze moatte: Doare wy it risiko to nimmen Syn
ütstel om de saek trije wike üt to stellen haw ik yn it
kader fan dit bitooch al sa goed mooglik biandere en
ik woe graech hearre, hoe't de Rie der straks op
reagearret.
De heer Spiekhout heeft dus ook over koeltechnische
en ijstechnische eisen gesproken. Hij heeft er op ge
wezen, dat er in Nederland nog niet zo bar veel ervaring
met het aanleggen van ijsbanen is en dat er verschil
lende systemen zijn. Hoe dat chloor-calcium op de sta
len leidingen inwerkt, weet ik niet, maar, naar mede
gedeeld wordt, wordt de agressiviteit van deze stof
voldoende opgevangen; dat zou absoluut verzekerd zijn.
Ook de vraag van de heer Spiekhout: Is de Friwo in
staat dit ijstechnisch te beheersen, heb ik reeds beant
woord. Ik hoop, dat de gedachte die ik heb gelanceerd,
weerslag in de Raad mag vinden.
De heer Spiekhout zegt ook: Het argument „spoed"
is niet doorslaggevend. Het is echter zeer de vraag, of,
als de nieuwe veemarkt eenmaal in gebruik is geno
men, het deel van de hal, waarin de ijsbaan komt, nog
een half jaar buiten gebruik gesteld kan worden om
deze vloer aan te leggen. Ik wil niet zeggen, dat het op
het ogenblik een zaak is van „nu of nooit" (die woor
den zijn al eerder gebruikt); dat „nu" wordt altijd
later. Wel is de tijd inderdaad krap gemeten en het zou
natuurlijk plezierig zijn, als de kunstijsbaan bij de
manifestatie in september klaar zou zijn. Deze om
standigheid is op zichzelf niet essentieel. Maar iets an
ders is, dat, als de manifestatie is afgelopen, de nieuwe
veemarkt gaat draaien. En dan kun je het de beestjes
niet meer aandoen ze een half jaar uit de hal te sturen,
want dan hebben ze het idee gehad: nu komen we in
een prachtig mooie nieuwe hal en dan stuur je die
varkentjes enz. nog maar een tijdje de hei op. Ik dacht,
dat dat ook een teleurstelling betekende en hoewel het
geen kiezers zijn, mag de Raad dat toch wel in zijn
oordeel betrekken.
De heer Spiekhout maakt nog een opmerking over de
accommodatie voor het publiek. Hij heeft wel begre
pen, dat wij op het ogenblik te dien aanzien van oor
deel zijn, dat we de ontwikkeling in ieder geval moeten
aanzien. De ruimte rond de baan is voldoende om een
bescheiden aantal bezoekers 2000 of 3000 op te
vangen en dat kan voorshands voldoende zijn. Er zijn
steden, waar men een bezoekersaccommodatie van
15000 heeft gemaakt en waar al met al nog geen 3000
gezeten hebben. Dat is natuurlijk ook wat zuur, dat
moet men niet doen. Maar waar we misschien wel be
hoefte aan zouden kunnen hebben dat kan ik met
de heer Spiekhout eens zijn is de mogelijkheid van
een verplaatsbare accommodatie die dus ook op andere
plaatsen kan worden aangewend.
De heer Kamstra heb ik, geloof ik, wel beantwoord.
Ik hoop, dat ik ook de heer Jellema met mijn mede
deling over de bereidheid om deskundig advies in te
winnen, heb beantwoord en daarmee geloof ik, dat ik
aan het eind van mijn beantwoording ben gekomen.
Ik zou er natuurlijk nog lang en breed over kunnen
filosoferen, maar ik vraag de Raad alleen maar op
basis van het gedane voorstel het College in de gele
genheid te stellen voort te werken en doe tegelijkertijd
van mijn kant de toezegging, dat wij, als er kritische
vragen betreffende de technische aspecten openblijven,
ook als de Raad de zaak overigens volledig goedkeurt,
te dien aanzien inderdaad bij de Raad terug zullen
komen. Ik hoop, dat de Raad daarmee akkoord kan
gaan.
De heer Van der Schaaf (weth.): Na de uitvoerige
beantwoording van mijn collega kan ik wel heel kort
zijn. De technische kwesties die hier aan de orde zijn
gekomen, hebben uiteraard een onderwerp van diep
gaand overleg uitgemaakt bij onze diensten en ook
daarbuiten bij verschillende technische deskundigen die
geraadpleegd zijn. En dan kan ik wel zeggen, dat men
van het eerste stadium tot het stadium, dat nu is
bereikt, telkens tot iets beters is gekomen en dat men
nu naar mijn mening op een punt is aangeland, waar
op de risico's die in technisch opzicht aan dit project
zijn verbonden, hoewel niet geheel en al uitgesloten
zijnde dat zou te veel gezegd zijn tot aanvaard
bare proporties zijn teruggebracht. Ik meen in de
woorden van de heer Bootsma te hebben mogen be
luisteren, dat ook zijn standpunt is, dat hier altijd wel
enige risico in zal blijven zitten, maar dat het toch wel
een aanvaardbaar risico is.
De heer Heidinga heef een aantal gespecificeerde
punten genoemd. Hij heeft gezegd, dat de opsluiting
van het buizennet in de betonvloer hem nogal riskant
leek en hij heeeft daarbij gewezen op de grote tempera
tuurverschillen van misschien wel 15 graden. Ik wil
daartegenover wijzen op het feit, dat een betonbaan in
de open lucht nog wel veel grotere temperatuurgangen
zal moeten doormaken van vriezen tot een zeer hoge
warmtegraad in de open zon. Alleen zullen die con
structies misschien niet zijn berekend op intemitterend
gebruik. Het risico op het punt van spanningen echter
tengevolge van temperatuurverschillen is in deze hal
kleiner dan in een baan in de open lucht. Spanningen
van grote temperatuurgangen, die wel eens kunnen op
lopen tot plm. 25 graden, zijn in deze hal niet mogelijk.
Dat mest, urine, lekolie van auto's e.d. op de vloer zul
len komen, is inderdaad een punt de heer Jellema
heeft daarop gewezen dat bijzondere aandacht zal
moeten hebben; we zullen er rekening mee moeten
houden, dat deze banen zo nodig na gemaakt gebruik
worden gereinigd. Van mest en urine is dat goed denk
baar en ik dacht, dat men tegenwoordig ook wel over
oplosmiddelen voor olie beschikt. Olie is naar goed op
trottoirs en op beton, maar de moderne middelen bie
den op dat punt toch ook wel weer uitkomst. De heer
Heidinga heeft de corrosie van buitenaf nog genoemd.
Het zou mogelijk kunnen zijn, dat de deklaag van beton
van bovenaf gerekend tot het metaal van de buizen
misschien niet dik genoeg is en dat er door haar
scheurtjes corrosie zou kunnen optreden. Ik geloof, dat
we hier zijn op het terrein van de betonexperts en ik
heb uit het overleg dat we tot nog toe hebben gevoerd in
interne kring en daarbuiten, niet de indruk gekregen,
dat dit bezwaar van dat gewicht is, als de heer Hei-
15
dinga heeft gezegd. Het zou een vraag kunnen zijn,
maar ik geloof, dat ik uit het overleg, dat we gevoerd
hebben, de eindconclusie mag trekken, dat ook dit
risico aanvaardbaar is.
De heer Spiekhout heeft de corrosie van binnen uit
ter sprake gebracht. Ook daarover is gedetailleerd over
leg geweest; men denkt aan de koelvloeistof een anti-
corrosiemiddel toe te voegen. Met een deskundig bedrijf
hier in de stad is op dat punt overleg gepleegd en dit
bedrijf heeft zelfs daarvoor zijn service aangeboden,
ook voor het controleren en op peil houden van het
anti-corrosiemiddel. De langdurige ervaring die dit be
drijf heeft met de toepassing van een anti-corrosie
middel, wettigt eigenlijk wel de hoop, dat men dit pro
bleem onder de knie krijgt.
De verwarming van de ondervloer vormde ook voor
de heer Heidinga nog even een specifiek pi-obleempje.
Die verwarming heeft overigens toch wel een bepaald
duidelijk voordeel. Want wanneer de ondervloer te zeer
gekoeld zou worden en dus de koude te diep in de grond
zou doordringen, bestaan er bepaalde gevaren voor de
onderliggende drainering en misschien zelfs zouden er,
als de koude te diep zou doordringen, bijv. 1 m, span
ningen op de koppen van de funderingspalen die de
stijlen dragen, kunnen optreden. Het is een vrij geluk
kige omstandigheid, dat dit door het iets verwarmen
van de betonnen ondervloer kan worden tegengegaan,
zodat de gevaren die daar zouden zijn te duchten, kun
nen worden ondervangen. Ik geloof daarom, dat dit wel
een goede vooruitgang van het plan is, al moet ik de
heer Heidinga toegeven, dat het geheel dan wel een
merkwaardig geval wordt: men gaat boven bevriezen
en onder een beetje verwarmen. Nu is die verwarming
beneden niet van permanente aard; die kan zeer tijde
lijk zijn. Ik noem deze bijzonderheden om aan te tonen,
dat er toch echt wel met grote zorg aan de technische
problemen wordt gewerkt. Ik wil mij niet een woord
van gezag hierover aanmeten, maar ik kan de Raad
alleen mededelen, dat bij mijzelf toch wel een grote
mate van vertrouwen bestaat in de wijze, waarop zowel
de heer Woudstra, die ook openstaat voor ideeën die
van andere zijde worden gelanceerd, als onze dienst van
Openbare Werken, die zich in hoog tempo een grote
mate van moeite getroostte, deze problemen benaderen.
Zij besteden grote zorg aan deze zaak, omdat zij ten
slotte ook van oordeel zijn, dat hun deskundigheid hier
mee gemoeid is. Wanneer deze heren deskundigen dan
zeggen, dat hier tenslotte altijd een zekere mate van
risico overblijft, dan kan men dat alleen maar waar
deren om de eerlijkheid, waarmee zij dat zeggen. Aan
de andere kant moet men, geloof ik, een zekere dosis
risico kunnen nemen, want anders zouden dergelijke
projecten, ten aanzien waarvan maar een zeer geringe
ervaring disponibel is, niet kunnen worden uitgevoerd.
En wanneer dan tenslotte de heer Jellema er op
aandringt, evenals verschillende andere leden, nog eens
een deskundige op het gebied van ijsbaaninstallaties te
raadplegen, dan sluit ik me gaarne aan bij de opmer
king van mijn collega Tiekstra, die zeidc, dat dat wel
in overweging zou kunnen komen en ik zou mij ook
bij hem willen aansluiten, waar hij zegt, dat dit het
gevoel van onzekerheid, dat misschien hier en daar
t.a.v. technische details nog bestaat, kan wegnemen.
Met deze korte opmerking zou ik willen volstaan,
omdat ik toch niets meer tegenover de deskundige op
merkingen van verschillende zijden kan stellen.
De heer K. J. de Jong: Aan de hand van wat ons
door het College geantwoord is, kan ik zeggen, dat wij
uiteindelijk nu tot een beslissing moeten komen. Wij
hebben echter nog wel enkele opmerkingen, om te be
ginnen met betrekking tot de eerste vraag die ik ge
steld heb over het overleg tussen het College van B.
en W., in casu de Wethouder, met het College van G.S.
Ik heb nu van de Wethouder de indruk gekregen, dat
dit betreft een eventuele financiële bijdrage van de Pro
vincie, die er misschien in de toekomst nog wel in zit
voor Leeuwarden. Wanneer de voorrang van Heeren
veen eventueel niet gerealiseerd zou worden, dan zou
men de vraag kunnen stellen: Zou een beetje uitstel
voor ons in dat geval niet betekenen, dat dit dan jaar
in jaar uit voor ons financiëel nog wel wat kan op
leveren? Ik meen niet, dat de Gedeputeerde zich vast
gelegd heeft door te zeggen, dat het alleen een kwestie
van voorrang is. Het is niet de een alles en de ander
niets. Ik zou willen vragen: Is het niet de moeite waard
alsnog eens ter zake een poging te wagen?
Een tweede punt betreft de financiële vraagstukken
die ik aan de orde gesteld heb en waar de Wethouder
op geantwoord heeft. Ik heb inderdaad de indruk ge
kregen, dat hij het van een andere kant benadert dan
ik. Ik ben misschien een beetje voorzichtig geweest
en de Wethouder m.i. wel een tikje optimistisch. Ik
heb er oog voor, vooral als je omgeven bent met en
thousiasme om deze zaak te laten slagen. Ik ben dan
ook, al valt het straks tegen, geneigd een heel eind
met U mee te gaan. Ik wil het voorstel op een verschil
in financiële benadering toch eigenlijk niet laten strui
kelen. Ik heb van mijn kant wel duidelijk laten voelen,
dat ik het anders benader dan U. Ik sta hier een tik
keltje sceptisch tegenover met betrekking tot tal van
vraagstukken; ik houd daar nu alleen het punt van het
technische probleem van over; dat kan ik niet vol
doende bekijken. Daaromtrent heb ik ook na de uiteen
zetting van de kant van het College niet voldoende
zekerheid gekregen. En nu kunt U wel zeggen: Geef
ons dat vertrouwen maar vanavond, dan zullen we het
wel prachtig in die richting leiden, dat het overleg na
derhand gevoerd kan worden, maar persoonlijk heb ik
de indruk, dat ik dan de zaak omkeer. Ik zou er meer
voor gevoelen om dat overleg in de komende drie we
ken te voeren; daarna kunnen B. en W. dan de deskun
dige adviezen die zij nu misschien wel hebben, maar
die wij niet gezien hebben, overleggen. Die zaak is nu
per slot van rekening vanavond pas een uurtje vóór
de vergadering in laatste fase besproken in de Com
missie Openbare Werken, waar de leden van de Raad
die niet in die commissie zitten, niet anders kennis van
hebben kunnen nemen dan staande deze vergadering.
Ik vind het voor een zaak van zo'n grote importantie
toch wel van belang, dat wij deze zaak tot en met
door hebben, ook gezien de grote risico's die er aan
vast zitten. Wanneer het in de toekomst in technisch
opzicht een mislukking zou worden, dan wil ik graag
voor mezelf het gevoel hebben, dat wij deze beslissing
zeer doelbewust hebben genomen. Nu heb ik het ge
voel, met alle respect voor wat U hier gepresteerd heeft
in de korte tijd van voorbereiding, dat dit toch eigen
lijk te overhaast gaat. En ik zou, wanneer er een voor
stel komt in de geest als door de heer Santema be
doeld, bij voorbaat willen zeggen, dat ik mij daar bij
aansluit en de heer Spiekhout heeft ook in die richting
gesproken.
Verder heb ik met betrekking tot wat ik t.a.v. de
zondag heb gezegd, geen positief antwoord gekregen.
Ik kan me begrijpen, dat de Wethouder het zo niet kan
toezeggen, maar in verband daarmee zou ik dan een
voorstel willen indienen, waardoor de Raad zich in
ieder geval daarover kan uitspreken. Het luidt:
„Voorstel tot het bepalen, dat de kunstijsbaan op zon
dag niet voor het houden van grote manifestaties ge
opend mag zijn."
Het derde punt dat naar mijn mening ook niet vol
doende beantwoord is, is de discriminatie die volgens
mij bestaat t.a.v. de gewone burgers van Leeuwarden,
door bepaalde privileges aan de leden van Tjallinga
te verlenen. Met betrekking tot een zo grote investering
vind ik die discriminatie niet op haar plaats. En ik zou
ook te dien aanzien een voorstel willen indienen, n.l. dit:
„Voorstel tot het bepalen, dat aan de leden van de
IJsclub Tjallinga bij het gebruiken van de kunstijsbaan
geen financiële privileges mogen worden toegekend."
Dan kan de Raad zich ook daarover uitspreken. Wan
neer deze twee voorstellen een positieve oplossing zou
den kunnen bewerkstelligen en we met betrekking tot
de technische kwestie alsnog uitstel zouden kunnen
krijgen, dan ben ik in principe genegen B. en W. te
volgen, maar dus na drie weken, nadat wij hier meer
over te horen gekregen hebben. Ik geloof, dat wij op
deze avond niet een concrete, definitieve beslissing
over dit voorstel moeten nemen. Ik ben daarover naar
mijn mening te weinig geïnformeerd. Ik zou alsnog
deze beide voorstellen onderwerp van discussie willen
laten uitmaken en wanneer deze zouden zijn aangeno
men, dan wordt het ons gemakkelijker gemaakt. Wor
den ze verworpen, dan wordt het dus voor ons vrij
