12
it plak ynnimt (of ynnimme wol) fan steaten en rieden.
In ünderskoud bem, sa sein. Dat yn dit ramt of in oar
ramt dat is net düdlik op side 15 de Kolleezjes
fan B. en W. fan Ljouwert, Grins en Assen gearkomme
en prate is dér oan ta, mar binijd binne wy wol nei
de ünderwerpen fan diskusje en wy binne wol in lyts
bytsje binaud, dat de tarieding dêr bytiden al sa fier
foardere is, dat de Ried yn in miskien hwat to let
stadium by de saken bitrutsen wurdt. Itselde jildt ek
foar it oerliz mei de gemeenten om üs hinne. Der skynt
in rapport taret to wurden (net sa botte djipgeand, haw
ik bigrepen), dat in rol spylje kin by it bipalen fan it
stanpunt oangeande de gemeentlike heryndieling en de
gewestfoarming. De provinsje hat ek al sa'n plan op-
steld. Ien fan de Deputearren sei dêrfan, dat der net
sa bot op studearre wie en dat hiene wy ek al tocht.
Mar ik tocht, dat men by it foroarjen fan de gemeente-
grinzen tige hoeden to wurk gean moat. De rapporten
dêr't men op to seil giet, moatte net mei in gleone
nuddel en in baernende tried yn-in-oar ript wêze en
dêr hat it in soad fan. It is in goarre dy't hjoed-de-dei
oer de wrald giet. Stêdden, gemeenten, wetterskiippen
(om fan boeren en middenstanners mar net to praten)
alles moat greater en noch wer greater wurde. En in
ekonomy moat ekspandearje, sa't dat hjit. Oant men op
in bipaeld punt ta it bisef komt, dat de foardielen fan
de skaelforgreating net mear opwage tsjin de byfor-
skynsels dy't oproppen wurde.
De bistjXrskraft fan in fikse gemeente is greater,
akkoart. Ik fortael dat sa: In greatere gemeente hat
mear jild ta syn biskikking en kin faklju en spesdalisten
oanlüke en dêrom, tinkt my, moatte wy ek iverje foar
in bettere finansiéle forhaldingswet ryk-gemeenten, in
bettere as dy fan 1960. It soe bygelyks binlik en derno-
kratysk wêze en earlik en it soe de gemeenten mear
earmslach en in bettere bistjürskrêft jaen as it skael-
bidrach byg. foar eltse Nederlanner like great wie, it
bidrach foar ünderhald, forljochting, forwaerming en
skjinhalden fan de leslokalen by it basisünderwiis oeral
like great wie. Itselde soe jilde moatte foar de bydra-
gen yn de eksploitaesje fan de fjouwer soarten
gymnastyklokalen en de noarmbidragen foar learlingen
fan it basisünderwiis soene bést gelyk wêze kinne. Ik
wit fansels yn it foar hwat it Kolleezje troch de müle
fan de hearen De Jong en Ten Brug tsjin my sizze
sille. (De hear Ten Brug (weth.): Dan hoecht it ek net
mear.) Hja sille sizze: Fansels, hwat Jo wolle, wolle
wy ek wol, mar dat meitsje wy hjir net üt. En dan
moat ik harren gelyk jaen. Mar ik soe it op priis stelle
as it Kolleezje dizze ünbinlikheden by de dêrfoar yn
oanmerking kommende ynstansjes jitrds nei foaren
bringe soe. Ik haw sa'n idé, dat op side 11 fan it
oanbiedingsbrief it Kolleezje seis ek krityk hat op dy
finansiéle forhaldingswet. Ik mei dêr nei forwize.
It liedende bigjdnsel dat troch myn forhalen hinne
rint of hinne rinne moat, is: forsterkje de demokrasy
en bigjin oan de basis, forsterkje de gemeentlike
autonomy, foaral yn it finansiéle, biwarje it eigen ge-
sicht, de eigen identiteit. Gearwurkje mei oare gemeen
ten, akkoart, mar leafst mei bihald fan eigen sels-
stannigens. Dat biwarjen fan dy eigen identiteit, dat
jildt binammen ek foar it kulturele. It fait my op, dat
yn it oanbifellingsbrief by it haedstik kultuer neat sein
wurdt oer in regionale omrop. Ik moat der by sizze,
dat de siden oer de kultuer hwat meager ütfallen binne
en hwat to min in eigen gesicht hawwe; lit ik it mar
foarsichtich ütdrukke. Ik wit ek net oft dt Kolleezje al
in idé hat oer de regionale omrop, ik bidoel dan de
struktuer fan dy omrop. Op it symposion dat mei
organisearre wie troch it provinsiael bistjür, it
gemeentebistjür en de Kultuerried, kaem al sa'n bytsje
de idé nei foaren, dat men neffens art. 47a fan de Om-
ropwet to wurk gean woe. It Kolleezje wit fansels, dat
der in oare wei is. In wei dy't biwust folge wurdt troch
de gemeente Eindhoven en de omrop yn Braban. Ik
haw wolris it gefoel, dat it gemeentebistjür hwat to
gau de wei giet dy't de greate bruorren wize. Mei it
universitaire ünderwiis moasten wy Grins binammen
hwat üntsjen. Dat wy üs op it gebiet fan de regionale
omrop yn't foaren al dellizze moatte by de konsepsje
fan de minister, stiet by my yn 'e kiif.
Kultuer en ekonomy binne twa bigripen, dy't to
meitsjen hawwe mei wolwêzen en wolfeart. Forline jier
is dêr al wakker op yngien. En hwa't oan ekonomy
tinkt, tinkt ünwillekeurich oan Fryslan en Ljouwert fan
it jier 2000. In provinsje mei sa'n ien miljoen minsken
en Ljouwert in stêd mei mear as 200.000 ynwenners.
Fan my hoecht dat net, moat iik der fuort by sizze.
Mar al dizze prognoses binne noch gjin stap tichterby
kommen. De hiele yndustrialisaesje yn de provinsje en
yn Ljouwert sit eins net folie groei yn en de hear
Bloemendal sil dêr ek net folie foroaring yn bringe
kinne. Wy meije bliid wêze as de yndustriéle bifolking
net lytser wurdt. Dat jildt foar Fryslan, dat jildt foar
Ljouwert. „De zware trekpaarden van de industrie",
sa't dat hjitte, dy't fiif jier lyn troch steaten- en ried-
sealen galoppearren, binne al lang forfongen troch in
selektyf yndustrybilied, hwat it bést oerset wurde kin
yn: Wy wolle eltsenien hjir net 'hawwe. En ik tocht,
dat dat goed wie.
Ik haw myn bést dien om sa konkreet mooglik to
wêzen en net alle krityk byinoar to swyljen. Ik soe it
noch wol hawwe kinne oer de hege grounprizen en
hoe't dy hjir ta stan komme. Forline jier is dêr ek al
wiidweidich oer praet. Men kin mei sa'n grounpriis
fansels yn ien kear alles wol meinimme wolle en de
foarsjenningen sille grif gauwer fan 'e groun komme,
mar it simpele feit bliuwt bistean, dat de bou fan in
eigen hüs in to swiere opjefte is foar de measten fan
üs ynwenners. Dêrom ek it ütwiken nei de buor-
gemeenten. Net mear dêroer.
It bistjüren fan in gemeente is net in ienfaldige saek.
De oerheitstaken nimme ta, wylst de strukturen
yngewikkelder wurde. Dêr hwat ynsjoch yn to krijen,
is foar in riedslid al in poepetoer, lit stean foar de
boarger. De foarljochtingstsjinst hat in moaije taek,
mar ek in swiere taek en it liket my ta, dat de foar
ljochtingstsjinst net foldwaende biset is om dy taek to
forfoljen. Ik haw alle bigryp foar hwat de tsjinst docht,
mar my tinkt, dat dy ünderbiset is.
It Kolleezje, dat hjir efter de tafel sit, docht syn
bést; dat jildt ek foar de amtners, 'kundige minsken, ik
kin it net oars sizze. Miskien is it hwat to formalistysk,
miskien hwat to min „inventief", hwa sil it sizze. Oan
kunde üntbrekt it net. Mar my tinkt, dat de fantasije
wol efkes greater koe. Myn tank foar al itjinge, dat de
ófroune jierren ta stan kommen is, tank ek üt namme
fan de partij dy't ik hjir fortsjintwurdigje.
De heer Hovinga: Het afgelopen halfjaar, waarin ik
zitting mocht hebben in de Raad, heeft eigenlijk hoofd
zakelijk gediend als een periode van kennisnemen van
de gang van zaken en de problemen die in onze ge
meente spelen. Het ligt dan ook niet in mijn bedoeling
om me over te geven aan een bespiegeling over dingen
die in deze periode tot stand zijn gekomen.
Van de problemen die op mij af gekomen zijn, wil
ik slechts enkele even belichten.
Als grootste probleem heb ik gevoeld het probleem
van de binnenstad met zijn vele facetten. Niemand kan
beweren, dat er de laatste jaren niets in onze binnenstad
is gebeurd. Tal van veranderingen vonden plaats: De
restauratie van een aantal historische gebouwen en van
de walmuren, de opkomst van een intensief caféleven,
de toename van het verkeer (wat vaak tot verstoppingen
leidde) en de daarmee gepaard gaande parkeerproble
men, het verplaatsen van een aantal dienstverlenende
bedrijven naar nieuwe gebouwen buiten de binnenstad.
In 1965 werd een structuurplan voor de binnenstad door
de toenmalige Raad goedgekeurd. Hoewel dit plan is
achterhaald op vele punten door gewijzigde omstandig
heden, moet ik als raadslid vaak beslissingen nemen
met toch dit plan als enige achtergrond. En omdat ik
het in vele gevallen niet met dit plan eens ben, mis ik
vaak het houvast om dergelijke beslissingen te plaatsen
in een groter verband tot een totale verbetering van die
binnenstad. Ik wil dan ook een klemmend beroep doen
op het College om met spoed een nieuw structuurplan
voor de binnenstad ter discussie aan de Raad aan te bie
den, vooral in het belang van onze middenstand en van
de bedrijven die hier gevestigd zijn. Deze zakenmensen
leven in vele gevallen in het onzekere omtrent hun
positie voor de toekomst en durven daarom hun nood
zakelijke investeringen niet uit te voeren en dreigen der
halve achter te raken. Dit speelt vooral een rol in de
omgeving van het gebouw waar we nu bijelkaar zijn.
Nu het zich laat aanzien, dat het paleis binnenkort
een onderdeel van het stadhuis zal worden, rijst
16
de vraag hoe wij met elkaar vorm zullen moeten geven
aan dit stuk historische binnenstad.
Tijdens de laatste vergadering van de stadhuis
commissie was U, mijnheer de Voorzitter, er voor
stander van dit over te laten aan de structuurcommissie
van de binnenstad. Op dit punt ben ik echter een
andere mening toegedaan. M.i. moeten wij met spoed
zien te komen tot een standpuntbepaling hieromtrent
en dit in handen te geven van de structuurcommissie
om mede te dienen als uitgangspunt voor deze
commissie. Onlangs is in de publikatie gekomen een
doorwrocht plan van een deskundig burger van deze
stad, geheel op eigen kosten vervaardigd en naar mijn
idee getuigend van een goede visie en van liefde voor
onze stad, met behoud van het waardevolle historische
karakter en daarnaast met een open oog voor de
versterking van de functie van onze binnenstad. Ik
hoop dan ook, dat dit plan mede een punt van
bespreking kan zijn bij de toekomstige discussies over
de vormgeving van dit stuk binnenstad.
Het is reeds aangehaald door andere sprekers, dat
het parkeerprobleem aan de orde van de dag is. Wat
dit betreft zou ik willen pleiten voor het instellen van
een onderzoek naar de behoeften van de langparkeer-
ders. Bij het creëren van nieuwe parkeeraccommodatie
zullen we eerst moeten weten hoe groot het aanbod van
deze groep is en waar in de binnenstad de meeste
behoefte aan dergelijke accommodatie bestaat. Een
enquête met een doelmatige aanpak en uitwerking aan
gaande deze materie zal ons een schat aan gegevens
opleveren: hoe groot wij de capaciteit moeten plannen
en waar wij de parkeerplaatsen ongeveer moeten
verwezenlijken. Als we het probleem van de lang-
parkeerders kunnen oplossen, zullen we een groot aan
tal plaatsen vrij maken voor de kortparkeerders en
hiermede het hele zakenleven en instellingen in onze
stad van dienst zijn.
Een tweede punt waarvoor ik Uw aandacht zou willen
vragen betreft onze burgers die gehuisvest zijn in woon
schepen. Het is mij gebleken, dat de woonschepen in
onze gemeente soms moeten verdwijnen i.v.m.
reconstructie- of uitbreidingsplannen. De moeilijkheid is
echter, dat we momenteel niet weten waar we met deze
schepen naar toe moeten omdat we er eenvoudigweg
geen plaats voor hebben. We zullen dus in de toekomst
een oplossing voor dit probleem moeten vinden. Om
nieuwe ligplaatsen te kunnen creëren, zullen we
belangrijke investeringen moeten doen en dit terwijl
we nooit voldoende zekerheid hebben of een dergelijke
nieuwe accommodatie ons over enkele decennia niet
opnieuw in de weg zal liggen. Gezien het feit, dat de
liggelden beslist laag moeten zijn i.v.m. de economische
positie van de bewoners van de schepen, ben ik ervan
overtuigd, dat een nieuwe accommodatie op dit gebied
erg onrendabel zal zijn en weer een extra last op onze
toch al zo krappe gemeentelijke middelen zal leggen.
De tijd tussen de vaststelling van een reconstructie- of
bestemmingsplan en de uitvoering daarvan bedraagt
meestal enkele jaren.
Het is mij gebleken, dat de meeste bewoners van
woonschepen niet zo erg lang in een woonschip wonen,
maar het meer als een tijdelijke noodoplossing zien.
Daarom zien we dan ook dat deze schepen veelvuldig
te koop aangeboden worden. Het lijkt me de moeite
waard om te bekijken of er geen mogelijkheid voor de
Gemeente is deze schepen aan te kopen en te laten slo
pen, voor zover ze ons in de weg liggen. Op een
dergelijke manier hoeven wij geen kostbare, onrendabele
investeringen te doen in nieuwe accommodatie die ons
op een later tijdstip weer in de weg kan liggen en
volgen we eigenlijk dezelfde lijn als wanneer het een
niet-drijvende behuizing betreft.
Dan zou ik nog iets willen zeggen over de dorpen.
(De Voorzitter: Zoudt U dat gedeelte van Uw beschou
wingen nog even kunnen opschorten? Dat punt wordt
in bijlage no. 100 afzonderlijk genoemd en komt dus
straks ter discussie). Akkoord.
N.a.v. hetgeen de heer Vellenga heeft gezegd over
het stichten van een zelfstandige stedebouwkundige
dienst, kan ik zeggen, dat ik mij volledig bij zijn woor
den kan aansluiten. Ook zijn wij net als de heer
Vellenga sterk geporteerd voor hearings of onofficiële
raadsvergaderingen met inspraak van het publiek. Ver
der zou ik me willen aansluiten bij 't verzoek inzake een
driemaandelijkse rapportering over de stand van zaken
van de bestemmingsplannen.
Ik heb slechts enkele van de zeer vele onderwerpen
aangeroerd, maar dit wel in de wetenschap, dat mij
voorgaande sprekers het nodige zouden zeggen over vele
andere onderwerpen en ik mij niet geroepen voelde
om deze kost te herkauwen.
Ik hoop dan ook hiermede een constructieve bijdrage
tot de gedachtenvorming geleverd te hebben en wil
besluiten met mijn dank uit te spreken voor het vele
werk dat door het College en het ambtelijke apparaat
is verricht.
De heer Knol: Ik heb allereerst een verzoek. Ik heb
een klein overzichtje gemaakt en omdat het geheel om
cijfers gaat, lijkt het me ondoenlijk die allemaal op te
lepelen. Ik wilde het overzicht graag rondgedeeld
hebben. Het behoort bij mijn betoog.
Om als pas begonnen raadslid een gedegen en goed
gefundeerd betoog over het financiële wel en wee van
onze gemeente te houden, vind ik een tamelijk
hachelijke onderneming. En een eerste aanblik van de
geweldige hoeveelheid papier en cijfermateriaal waarin
een en ander is verpakt, werkt dan ook niet bepaald
bemoedigend. Toch wil ik een poging wagen.
Wij hebben nu in behandeling de begroting voor het
jaar 1971. Allereerst blijkt nu dat het begrip begroting,
zoals het hier aan de orde is, iets anders is dan bij b.v.
een bedrijfsbegroting. Volgens voorschrift dient een
gemeentebegroting op jaarbasis te worden samenge
steld, bovendien worden op de gemeentebegroting 1971
nu al grote posten opgenomen die pas in de toekomst
zullen gaan spelen, maar in 1971 dus niet zullen worden
uitgegeven of ontvangen: ik denk hierbij met name aan
het gefaseerd opvoeren van de huisvestingskosten van
f 500.000.- voor de Gemeentelijke Sociale Dienst. Een
bedrijfsbegroting gaajt uit van de reëel te verwachten
uitgaven en inkomsten en de werkelijke financiële
cijfers kunnen na afloop van het betreffende jaar aan
deze begroting worden getoetst. Een duidelijk begrips-
verschil dus.
In de tweede plaats is mij opgevallen dat de samen
stellers van de gemeentebegroting met vele onzekere
factoren te maken hebben; o.a. de uitkeringen uit het
Gemeentefonds zijn aan vele veranderingen onderhevig.
Ik wil dit met een paar voorbeelden aantonen:
1. In Uw aanbiedingsbrief wordt reeds gewezen op de
in behandeling zijnde wijziging van de doeluitkering in
de sector sociale zorg. Deze verschuiving zou Leeuwar
den een belangrijk nadeel kunnen opleveren. Het gaat,
dacht ik, te ver om deze wijzigingen hier uitputtend te
behandelen, maar per saldo zou hef nadeel wel eens
rond een miljoen gulden kunnen komen te liggen. Als de
wethouder hier een andere mening over heeft, zou ik
dat graag vernemen.
2. De bijdrage in het tekort op het openbaar vervoer
vormt nog steeds een onzekere factor.
3. Het tekort op de doeluitkering in de sector onder
wijs, ten bedrage van 1,2 miljoen, zal volgens Uw aan
biedingsbrief vermoedelijk lager komen te liggen, met
name door een tegemoetkoming van het rijk in de
kosten van de Schooladviesdienst.
4. De wijziging van de gemeentelijke belastingen.
Deze wijziging, die wel het sluitstuk wordt genoemd van
de financiële verhouding tussen rijk en gemeenten, be
helst in grote lijnen het volgende: de grond-, personele
en straatbelastingen komen te vervallen en hiervoor in
de plaats komt een nieuwe belasting: „de heffing op het
onroerend goed", waarbij zowel de gebruiker als de
eigenaar zullen worden belast. In Uw aanbiedingsbrief
rekent Uw College in ieder geval op een voordeeltje
van rond 800.000 guden.
Al met al het bovenstaande overziende, kunnen wij
als fractie met recht Uw mening in de aanbiedingsbrief
delen waarin U stelt dat de begroting formeel sluitend
is gemaakt. En dan met de nadruk op het woordje
formeel. Wij kunnen dan ook rustig stellen, dat het
tekort van f 1.585.000.- op deze begroting, waar we in
deze raadszitting over moeten beslissen, nl. of het al
dan niet uit de gemeentelijke reserve dient te worden
gedekt, niet het werkelijk tekort zal zijn.
En nu de begroting zelf. Allereerst kunnen we zonder
meer vaststellen dat het tekort in de sector doel
uitkeringen politie en onderwijs voor 1971 wordt ge-
