20
steeds weer met andere gezichten zal moeten leren
werken, want waarom houden we anders één keer in
de vier jaar gemeenteraadsverkiezingen? Dan kunnen
nieuwe mensen opduiken. U heeft ook gezegd, dat het
niet Uw bedoeling is geweest, dat ik mij op een ge
geven moment overdonderd zou gevoelen. Ik wil dan
toch wel even duidelijk zeggen, dat ik dat niet als een
verwijt aan Uw adres heb gezegd, maar eerder als een
tekort aan technisch inzicht aan mijn kant. Ik ben nu
éénkeer geen ingenieur en als je dan zoveel eerlijke
informatie van de andere kant krijgt, ben ik geneigd
te zeggen: Nou ja, het zal dan wel waar wezen. (De
Voorzitter: U heeft toch Uw eigen mening.) Nou ja,
op den duur heb je je eigen mening. Dat is tenminste
wel de bedoeling.
Ik zie het op het laatste moment terugtrekken van
het voorstel of in ieder geval de zaak opnieuw in studie
nemen echt als een noodsprong op het laatste nippertje.
Ik heb het sterke gevoel ik kan niet zeggen: ik
weet dat we verkeerd gaan met het verbranden van
ons huisvuil en al het vuil dat we produceren. Als wij
als maatschappij zoveel rotzooi produceren, dan moe
ten we er toch zeker voor zorgen, dat we dat op een
verantwoorde en fatsoenlijke manier kwijt raken, zon
der het milieu nog meer te belasten of aan te tasten.
Ik wil dan ook sterk aandringen op aanneming van de
motie-Singelsma, die eigenlijk alleen nog maar vraagt
om nieuwe bestudering. (De Voorzitter: Als die motie
komt.) Ja, als die komt. En anders, nou ja
De hear Singelsma: De hear De Jong hat in protte
wurden brükt. (De hear Tiekstra (weth.): Jo ek.)
(Laitsjen) Ik haw ek wol in protte wurden brükt, mar
ik tocht, dat it wol wurden wiene, dy't hout snienen,
hwermei net sein is, dat dy fan de hear De Jong gjin
hout snienen. Allinnich, hy giet op forskillende punten
fan my net yn. Ik sil him in konkrete fraech stelle.
Wy liene strak 15 miljoen goune. Dér komt it op del.
Is by dy priis per ton rinte en öflossing ynbigrepen?
Of komt dy f20,noch wer oer de f47,hinne? (De
hear De Jong (weth.): Né, dy is der by ynbigrepen.)
Moai. Is de hear De Jong der wis fan, dat it bidrach
fan f 19,per ton forwurke produkt hanthavene wur-
de kin, dat it net f 40,pertonwurdt yn de kommende
twa, trije jier? Ik haw niiskrektsa Leijen, dat ek wurket
mei twa ovens, al oanhelle, mar dér is de priis opt-
heden f 40,— de ton forwurke produkt. De Wethalder
is ek net yngien op myn opmerking: „Neist forbaer-
nen is bigraven noch needsaeklik." Hwant it residu
moat earne hinne. Dat is in dea produkt, dat is ünfor-
keapber. Dat moat bigroeven wurde. Mar hwer't it
my foaral op oankomt, is, dat de Kommisje foar Mil
ieuhygiëne üt de Steaten ta de konklüzje kommen is,
dat dit rapport fiersten en fiersten to meager is. It
biljochtet de saek fan ien kant en it docht de oare
methoaden mei inkelde rigels öf. De kommisje hat de
hear Spiekhout frege om in twadde rapport en dat
is tasein hweryn spésiael de klam lein wurdt op it
kompostearjen fia de methoade-Wijster of fia de Frans-
ke methoade: forlytse en dan kompostearje. Dat dit
rapport net de frucht is fan eigen ündersiik, biwiist ek
wol de Dütske noarm dy't hantearre wurdt: 15 mg per
m3 Rohgas ensfh. It is allegearre oerskreaun üt oare,
eardere rapporten en net oanpast oan de situaesje yn
Nederlan. Der is gjin forbod yn üs lan foar it meitsjen
fan bipaelde plastics. Der binne forgiftige plastics; der
binne de polyvinyl-chloride stoffen: ü.o. skomrubber dy't
by forbaernen saltsür jowe. Jo moatte Den Haech mar
ris freegje, hoefolle lést men dêrfan hat. Ik wol dus
mar sizze, dat it forbaernen yn mannich opsicht dus ek
üt miljeu-hygiënysk eachpunt in methoade is, dêr't
noch hiel hwat heakken en oezen oan sitte. De bi-
driuwssekerheit, seit de Wethalder, is sa geweldich.
Mar as hy yn Amsterdam ynformearret, dan sil hy
konstatearje, dat de rasters iderkear forstoppe binne
troch fytskügeltsjes dy't yn it materiael sitte. En dat
men stees wer dwaende is mei it losbikjen fan dy dingen.
Ik wol net to folle yn alderhanne bisünderheden trede.
Ik leau, dat de hear De Jong fan my de yndruk hie, dat
ik in foarstanner fan stoarten en bigraven bin, mar
dat is perfoarst net it gefal. It sil in kombinaesje wêze
moatte fan inkele methoaden. Hamburg byg. sil ek oer-
gean ta it forlytsen fan it materiael en it kompostearjen,
neist it forbaernen. Dêr sille dus twa methoaden neist
elkoar bistean.
Ik haw net yn it minst de hoop, dat hwat ik hjir
nei foaren brocht haw, ienige yndruk makke hat, mar
dat is foar my net sa bilangryk. Ik haw allinnich de
Gemeente en har adviseurs en riedsleden warskógje
wollen, dat de ütstelde methoade de Gemeente wis in
miljoen ekstra kostet en ik hoopje, dat, hwannear't de
saek draeit, by libben en wolwêzen, de hear De Jong
dêr nochris oan to herinnerjen.
Ik tsjinje noch wol in moty yn. Dan witte Jo krekt,
hoe't de saken der foar steane. Dy moty is sa:
„De Ried fan de gemeente Ljouwert; yn gearkom-
ste byien op 20-12-1971 forsiket it Kolleezje fan B.
en W. punt 30 (bylage nr. 469) fan de aginda óf to
fieren en de saek fan de forneatiging fan de htis-
smoargens op 'e nij oan de oarder to stellen yn 'e folg-
jende riedsgearkomste; en giet oer ta de oarder fan
'e dei."
De moty is ünderskreaun troch mysels en mefrou
Woudstra.
De heer De Jong (weth.); De heer Meijerhof heeft
betreffende de milieu-hygiëne gevraagd of het moge
lijk is daar een zo goed mogelijke bewaking voor te
geven. Ik heb mij in de pauze nog even daaromtrent
laten informeren door de directie van de dienst en ik
kan hem dit nog mededelen het is ook aan het adres
van de heer Singelsma gericht dat het volume aan
gas, dat straks de schoorsteen zal uitgaan, voor 46%
is samengesteld uit waterdamp en voor 52% uit kool
zuur (dus totaal 98%). En dat is onschadelijk. De rest
is zwavel-dioxyde (0,02%), chloor-waterstof (0,025%)
en fluor-waterstof (0,002%), stoffen, die wèl schadelijk
zijn. De schoorsteen krijgt een hoogte van 60 m. De
metingen in Rotterdam, Amsterdam en Leiden, ste
den, die ervaring hiermee hebben, zijn dusdanig, dat
beslist geen maatregelen noodzakelijk zijn om hier iets
aan te gaan doen. Mocht het in de toekomst wel nood
zakelijk zijn -en dan kom ik op de vraag van de
heer Meijerhof terug dan zijn maatregelen te ne
men door middel van wat men noemt het wassen van
gassen, waardoor men de risico's toch weer kan ver
kleinen. Wij houden dus de vinger aan de pols en we
kunnen iets tegen luchtvervuiling doen, als onverhoopt
het aantal schadelijke gassen zal toenemen.
Wat de cijfermatige benadering betreft, waar de
heer Meijerhof ook over gesproken heeft, wij komen
in april ongetwijfeld terug, wanneer wij van de Pro
vincie de toezegging krijgen, dat zij zich garant stelt
voor het verschil in kosten, als nog een derde oven
wordt bijgebouwd. Doet de Provincie dit niet, dan blij
ven wij bij de twee ovens en dan zijn we klaar door
het voorstel dat we nu doen. En ik dacht, dat dit in
de lijn van de heer Meijerhof lag. (De heer Meijerhof:
Ik mis de cijfermatige benadering op economische
grondslag. Als U zegt: We gaan nu over op twee
ovens in plaats van drie, dan moet je als prognose
kennen het tijdstip, waarop wij, als we met twee ovens
gaan werken, vol zitten met de capaciteit die we nu
hebben. En dan kan het voordeliger zijn, vooral als
dat tijdstip wat naar voren wordt geschoven en veel
verder naar voren ligt dan in de rapporten staat
daarin wordt 1980 genoemd en nu hebben we het al
over 1974-1975 en het kan nog iets dichter bij ko
men meteen tot drie ovens over te gaan. Door
middel van een cijfermatige opstelling kunnen we daar
een beslissing over nemen. Daarom wilde ik, dat B.
en W. in elk geval terugkomen bij de Raad, ongeacht
de beslissing van de Provincie.) Ja, maar de beslissing
die vanavond van de Raad gevraagd wordt, is, dat we
het contract kunnen aangaan, met twee ovens verder
gaan en per 1 april, wanneer wij meer zullen weten,
ook van de Provincie, toch ook hiermee bij de Raad
terugkomen. Daar hel) ik niets op tegen; dan ben ik
wel bereid de informatie te geven die de heer Meijerhof
heeft gevraagd.
De hear Singelsma sei: „Neist forbaernen is bigraven
needsaeklik." Dat is by dit systeem net it gefal. Wy
hawwe de oertsjüging, dat wy it residu kwyt kinne.
Yn it foarste plak binne dat de slakken dy't formealle
wurde (in produkt dat tige frege wurdt; yn Amster
dam seit men, dat dêr mear fraech as oanbod is.) Dy
21
formealle slakken binne bisünder geskikt foar wegen-
oanliz ensfh. Twad kinne wy it izer dat oerbliuwt, ek
kwyt, fia de skroathannel. Der bliuwt dus neat oer dat
bigroeven wurde moat. Dy ünderfiningsgegevens haw
we wy yn Amsterdam, Rotterdam en Alkmaer opdien.
Dêr is dizze methoade yndied op ynsteld. En dat is
nou krekt ien fan de greatste forskillen mei it systeem
dat de hear Singelsma oanbifellet. Der bliuwt sawol
by forlytsen plus kompostearjen as by kompostearjen
fia de VAM altyd eat oer dat bigroeven wurde moat.
Dêrtroch üntstiet der in kostenelemint dat net fol-
dwaende kwantifisearber is, sadat men nea wit, hwer't
men üt komt. Wy hawwe it systeem sadanich opset,
dat wy ridlikerwize witte, hwer't wy oan ta binne. En
der bliuwt neat oer. (De hear Singelsma: Jo hawwe it
léste wurd, mar ik soe Jo fan antwurd tsjinje kinne,
hwant dit kloppet net.) Nou wit ik it net, mynhear de
Foarsitter, hwant de hear Singelsma hat hjir nochal
frij folie sein oer in provinsiael rapport, mar dat rap
port hat hjir nea oan 'e oarder west. Dat hat him oan-
geande in oantal dingen biheine moatten, omdat it for-
wiisd hat nei ündersiik-rapporten, diel-rapporten, dy't
hjir wöl biskikber west hawwe. Dat provinsiale rap
port hat de yndruk jown, dat it hwat meager wie. Mar
dat meagere rapport hawwe wy hjir dus nea hawn. It
„fette" dat der by it provinsiale rapport óf wie, hienc
wy hjir wol. Ik soe dus sizze: Wy binne hjir folie riker
yn argumintaesje, sjoen it histoaryske materiael dat
wy hjir hawwe. (De hear Singelsma: As yn it rap
port, dat wy fan gemeentekant krige hawwe, stiet
hwat de hear De Jong bidoelt, op hokker blêdside stiet
it dan?) Doe't it provinsiale rapport yn de öfdieling
Fryslan fan de V.N.G. bihannele is, binne troch de ge-
meentebistjüren ek opmerkings makke oer' de omfang
fan it rapport en doe is fan provinsiale kant troch
de hear Spiekhout sein: „Jimme falie dit rapport nou
wol oan, mar wy hawwe mei klam ek as boarnen neamd
in oantal rapporten, dêr't wy üs op basearre hawwe.
En ündersykje dy rapporten noch mar ris; dan krije
Jimme krekt dy gegevens dy't Jimme miene nou to
missen. Mar Jimme hawwe de muoite net nommen dy
op to freegjen en dêrnei to sjen, hwant dan wiene
Jimme wol ta oare konklüzjes kommen." Wy hawwe
yn de rin fan de jierren in wiidweidige motivearring
jown; steapels rapporten. En dan haw ik gjin bihoefte
oan de moty fan de hear Singelsma.
Ik soe de Ried ek nei de motivearring troch de hear
Singelsma fan syn moty sizze wolle: Litte wy him net
folgje. Wy miene, dat wy mei de methoade dy't wy
keazen hawwe, foar Ljouwert de meast foardielige wei
socht hawwe en dat wy hjirmei trochgean moatte.
De Voorzitter: Handhaaft de heer Singelsma zijn
motie
De hear Singelsma: Ja, en ik soe noch wol hwat
forklearje wolle.
De Voorzitter: Nee, dat gaat niet; de tweede in
stantie is afgelopen.
Blijft mevr. Woudstra de motie ondersteunen?
Mevr. Woudstra-Peene: Ja, mijnheer de Voorzitter.
De heer Faber: Ik ondersteun de motie ook.
De Voorzitter: Ja, de heer Faber heeft zijn hand
tekening ook nog onder de motie gezet.
Ik breng dus de motie in stemming.
De motie-Singelsma c.s. wordt verworpen met 27 te
gen 8 stemmen. Voor stemmen de dames E. Branden-
burg-Sjoerdsma, G. Visscher-Bouwer en L. Woudstra-
Peene en de heren G. Buising, D. Faber, T. H. van
Haaren, J. Hemstra en J. B. Singelsma.
De Voorzitter: Wordt stemming verlangd over het
voorstel van B. en W.
De dames Brandenburg-Sjoerdsma, Visscher-Bouwer
en Woudstra-Peene en de heren B.uising, Faber, Van
Haaren, Hemstra en Singelsma vragen aantekening,
dat zij geacht willen worden te hébben tegengestemd.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W., met aantekening, dat degenen, die voor
de motie-Singelsma c.s. hebben gestemd, tegen het
voorstel van B. en W. zijn.
Punt 31 (bijlage no. 470).
De heer Knol: Bij het bestuderen van dit raads
voorstel om sommige aardgastarieven te verhogen,
hebben wij gezocht naar een dusdanige motivering, dat
wij met de motivering van B. en W. zouden kunnen
instemmen. Waren de tariefsverhogingen, die we in de
vorige raadsvergadering behandeld hebben, nog verde
digbaar omdat ze betrekking hadden op de begrotings
positie van 1972, de tariefsverhoging, die we nu be
handelen, staat geheel los van deze begrotingspositie.
De baten hiervan worden zelfs in de alternatieve be
groting 1972 van Weth. De Jong niet genoemd. De
tarieven worden louter verhoogd op advies van de
S.R.O.G. en wel omdat een betere aansluiting tussen
de tarieven van klein- en grootverbruikers gewenst
wordt geacht. Dan komt men daar wel wat laat mee
voor de draad, want deze tarieven bestaan al sinds
1965. En en passant wordt in de raadsbrief nog ge
zegd, dat de vrijkomende baten dan kunnen worden
aangewend om het sinds april 1971 gestegen kosten-
peil te kunnen compenseren. Maar dat probleem speelt,
dacht ik, bij elke tak van dienst van de Gemeente.
Daarnaast wordt nog gezegd, dat het noodzakelijk is
een controle-apparaat op te richten, teneinde eens in
de drie jaar de verbruikersapparatuur te testen. Naast
de bestaande gas-apparaten-servicedienst van de plaat
selijke gas-installateurs is dat op dit moment wel wat
te veel van het goede, terwijl dan bovendien dit con
trole-apparaat zal worden betaald door slechts een be
perkte groep gasverbruikers, n.l. degenen, die dus nu
een tariefsverhoging op hun dak zullen krijgen. Al
met al een reden voor ons om afwijzend tegenover dit
voorstel te staan.
De Voorzitter: U spreekt van „wij". Wie zijn die
„wij"
De heer Knol: De fractie.
De heer De Jong (weth.)Wat moet ik hier nog van
zeggen De heer Knol heeft opgemerkt, dat de voor
gestelde tariefsverhoging los van de begrotingspositie
staat, omdat de Wethouder die ook niet in zijn alter
natieve begroting heeft opgenomen. Ik zou willen stel
len: Als wij ervan uitgaan, dat de op te richten vei
ligheidsdienst nodig is en dat is in S.R.O.G.-verband,
maar ook door de directie, dus plaatselijk duidelijk
gesteld, dan betekent het wèl een aantasting van onze
begrotingspositie. U weet, dat we f 956.000,op
brengst hebben geraamd voor 1972 en deze veilig
heidsdienst kost ons in ieder geval f 160.000,wij
zitten, als we deze tarieven niet zouden verhogen, op
een opbrengst van ongeveer 8 ton, terwijl de norm-op
brengst 9 ton is. Dus we zouden, als we de redenering
van de heer Knol zouden volgen, een gat in de begro
ting hebben van ongeveer een ton. En dan hebben we
er nog niet eens rekening mee gehouden de heer
Knol heeft zelf al even gewezen op de stijging van
het kostenpeil -, dat wij te maken hebben met een
stijging van het loonpeil sinds april 1971 die niet in
de begroting 1972 is opgenomen, omdat die is opge
steld op een moment, dat de loonstijgingen 1971 gro
tendeels nog moesten komen. Die loonstijgingen be
droegen over 1971 sinds het samenstellen van de be
groting f 150.000,en voor 1972 hebben we nog eens
met 2 ton aan stijging van loonkosten te maken. We
hebben dus een normale verbetering van de begroting,
ook vanuit het oogpunt van de loonstijgingen, wel
nodig.
Verder zou ik duidelijk willen stellen, dat we ons
niet alleen naar de S.R.O.G. hebben te richten. Het is
echter wel altijd ons uitgangspunt geweest, dat we
voor gas als norm de S.R.O.G.-tarieven en voor elek
triciteit de P.E.B.-tarieven volgen. We hebben ons
m.b.t. die S.R.O.G.-normen eigenlijk al een tikkeltje
gereserveerd opgesteld door te zeggen: Laten we i.v.m.
het feit, dat we toch al voor zoveel verhogingen ko
men te staan, hier m.n. de groep verbruikers uit de
laagste inkomensklasse van onze bevolking buiten la
ten. Vandaar, dat we voor de klassen I, II en III geen
verhoging voorstellen, in tegenstelling tot het
S.R.O.G.-advies. De S.R.O.G. heeft gezegd: Als U het
gehele voorstel niet kunt accepteren, doe dan eventueel
