wm
18
decorhoogte en enkele meters voor hijswerk, dan kon
ik op plm. 20 meter en dat is al aan de hoge kant
voor zo'n gebouw in de binnenstad. Een 28 meter hoog
silo-achtig geval is bijna onaanvaardbaar, ook al
omdat het in strijd is met het richtdoel voor de binnen
stad dat zegt: Nieuwbouw en verbouw in harmonie met
schaal, maat en aard van omgeving. Dit bouwwerk
voldoet daar zeker niet aan, of U zou moeten gaan
vergelijken met de in aanbouw zijnde torenkolossen die
in het Leeuwarder „Wallstreet" achter de Beurs om
hoog rijzen. Het is jammer dat dit nogal negatieve
punt er zo uitspringt, want in grote lijnen kunnen wij
wel akkoord gaan met het schetsplan.
Ik wil nog wel enkele vraagtekens zetten bij de hele
situering van het Harmoniecomplex. Op de kaart van
de Harmonie in zijn omgeving die ook ter inzage hangt
op de leeskamer valt te zien dat men een eventuele
uitbreiding in de toekomst vooral zoekt in zuidelijke
richting. Zelfs staat op die tekening het gebouw van
de Stichting Hippopotamus dat op het ogenblik voor
plm. 3% ton met gemeentegarantie tot jeugdcentrum
wordt verbouwd, al weer weggetekend. M.i. moet veel
meer aansluiting worden gezocht bij de Nieuwestad
door het creëren van een voetgangersroute door de
Haniasteeg en/ het ontwikkelen van het gebied tussen
Ruiterskwartier, Schavernek en Nieuwestad. Hierdoor
kan een aaneensluitend voetgangersgebied ontstaan
van het voorterrein van de Harmonie tot aan de Nieu
westad. In ieder geval moet voorkomen worden dat dit
kostbare Harmoniecomplex op een verkeerseiland te
recht komt zoals op enkele van de binnenstadsvarian
ten voor komt. Ik zou er voor willen pleiten dat het
doorgaand particulier autoverkeer voor de Harmonie
wordt omgeleid via de Westersingel. Dat is o.i. een van
de voorwaarden voor het meer betrekken van de Har
monie in het stedelijk gebeuren.
Wij zijn het met U eens dat zo snel mogelijk moet
worden begonnen met de feitelijke verbouw van de
Harmonie door de bouw van een kleinkunstzaal en de
modernisering van de keuken, maar daarmee souperen
we in één keer alle financiële bijdragen van het Rijk
op; de heer Buising heeft daar ook al over gesproken.
Heeft U toezeggingen of aanwijzingen dat er ook voor
de rest van de verbouw financiële bijdragen te ver
wachten zijn? Als dat achterwege blijft, zijn wij mooi
de sigaar, want juist de installaties die het meest aan
vervanging en uitbreiding toe zijn, zitten in de tweede
fase van 11 miljoen. Als daar geen of te weinig gel
delijke steun van Rijk en Provincie voor komt, zitten
we pas goed in de moeilijkheden, want de Gemeente
kan het natuurlijk nooit alleen opbrengen gezien de
financiële positie.
Ik zou graag van de Wethouder een antwoord krij
gen op mijn vragen, vooral op de vraag hoe hij het
probleem van die lelijke toneeltoren denkt op te lossen.
De Voorzitter: Ik zou graag eerst even iets willen
zeggen over de evenementenhal. Wij hebben in afde
ling IV een discussie gehad over dit punt. Weth. De
Jong en ik hebben toen uiteen gezet waarom de evene
mentenhal z.g. in de ijskast was gestopt. Ik heb toen
als argument gebruikt de verbouw van de Harmonie.
Toen heeft de heer Miedema gevraagd of hij er bij de
behandeling van de verbouw van cle Harmonie op
terug mocht komen omdat er een samenhang is tus
sen deze twee voorzieningen. Ik heb toen gezegd dat
de evenementenhal dan niet buiten de orde zou zijn,
omdat er inderdaad een samenhang is. Ik vind het
daarom ook terecht dat dit punt op dit moment even
aan de orde is gesteld.
Ik heb een aantal malen gehoord dat men de indruk
heeft dat wij dit wat onereus hebben behandeld. Er
zijn een aantal mensen die een aantal jaren dat
zou ik voorop willen stellen bijzonder veel energie
en tijd besteed hebben om de plannen voor de evene
mentenhal gestalte te geven. Intussen kwam een aan
tal problemen op ons af: onze steeds slechter worende
positie daar hoef ik nu niet op in te gaan, want
daar praten we volgende week wel over het pro
bleem betreffende de Harmonie dat gaat een enorm
bedrag kosten en zo waren er nog een aantal zaken.
Of wij het willen of niet, wij zullen prioriteiten moeten
stellen. Ik kan U zeggen dat wij het onvoorstelbaar
bitter vonden daar wordt in het College gelijk over
gedacht dat wij tot de conclusie moesten komen dat
we helaas gedwongen waren om tot nader order het
plan voor de evenementenhal in de ijskast te zetten.
De verbouw van de Harmonie was toen ook aan de
orde daar spreken we vanavond over i en dat kost
een dermate groot bedrag dat het een bijna niet te vol
brengen opgave lijkt. De Harmonie is een element
en daar waren we het ook over eens in het College
dat we tot een goed einde moeten brengen, want die
moet op het sociaal-culturele vlak het centrum worden,
niet alleen voor Leeuwarden maar voor een brede re
gio, in feite, voor wat verschillende aspecten betreft,
voor de hele provincie. Er is 17 miljoen uitgerold. Ver
schillende raadsleden hebben gevraagd wat de zeker
heid is die wij hebben om de plannen helemaal te rea
liseren. Ik moet zeggen dat wij geen enkele zekerheid
hebben. Dat moeten we heel duidelijk en openhartig
stellen. U hebt allen in de krant kunnen lezen dat
staatssecretaris Polak verleden week hier is geweest.
Wij hebben vele financiële problemen met hem bespro
ken, maar de Harmonie is een heel belangrijk onder
deel geweest van de discussie die wij met hem hebben
gehad; wij hebben besproken hoe wij een probleem als
dit tot een goed einde kunnen brengen. Iedereen is er
wel van overtuigd dat er op dit terrein iets moet ge
beuren. Het financiële probleem is ook de enige reden
dat de realisering in fasen is verdeeld en dat wij tot
onze bittere teleurstelling de eerste fase in tweeën heb
ben moeten knippen. Er zijn een aantal leden van de
Raad die de voor-gesprekken nogal intensief hebben
meegemaakt en die weten ook dat het eerst heel dui
delijk onze intentie is geweest in die richting zijn
de gesprekken ook gevoerd om het in twee fasen
te doen en de eerste fase in één keer aan te pakken
en af te werken. Er is maar één reden dat we nu niet
met dat voorstel komen: wij kunnen het niet. Als wij
zouden besluiten de eerste fase in één keer af te wer
ken, dan zou dat betekenen dat wij een beslissing ne
men die onze financiële lasten aanzienlijk verzwaart
en die beslissing mogen wij op het ogenblik niet ne
men; die moeten wij voorleggen aan G.S. en aan de
Minister van Binnenlandse Zaken en zolang wij geen
saneringsplan hebben, krijgen wij op een dergelijke be
slissing die zulke grote bedragen betreft geen goed
keuring. Als wij dus op dit moment de hele eerste fase
in de molen zetten, dan betekent dat de facto dat wij
de eerste één a twee jaar gewoon niets kunnen doen.
Wij hebben dus nagegaan wat we wel kunnen doen,
want iedereen is er van overtuigd dat we de zaak moe
ten aanpakken, dat we een zeker risico moeten aan
vaarden en dat we er gewoon vertrouwen in moeten
hebben dat wij binnen een afzienbare tijd ik durf
geen termijn te noemen de eerste fase af kunnen
werken. Intussen zullen we een aantal gesprekken
moeten voeren om ook de 11 miljoen dat bedrag zal
wel hoger zijn voor we de zaak rond hebben te krij
gen. Weth. Weide en ik zijn vorige week bij G.S. ge
weest; wij hebben er toen uitvoerig over gepraat. Be
gin januari gaan we samen naar Den Haag om op het
Ministerie van C.R.M. op zo hoog mogelijk niveau deze
zaak te bespreken met een van de hoofdambtenaren
die hiervoor verantwoordelijk is. Wij stellen ons voor
dat wij op korte termijn hier met de Minister van
C.R.M. persoonlijk over zullen moeten praten om te
weten te komen hoe wij dit object uiteindelijk voor el
kaar zullen moeten krijgen. Dit is het financiële pro
bleem. Wij hebben nauwelijks een alternatief, tenzij we
eerst meer zekerheid willen hebben, maar dat alterna
tief betekent eenvoudig dat we voorlopig niets kunnen.
Het College is van mening dat wij het risico moeten
nemen. Wij kunnen beginnen. Intussen zullen we er
voor moeten vechten de eerste fase financieel rond te
krijgen. Als U nu vraagt of wij daartoe een reële kans
zien, dan moet ik zeggen dat wij daar een vraagteken
bij zetten. Bij de kans van het rond krijgen van de 11
miljoen zetten wij een nog groter vraaagteken. Maar
we gaan op pad en wij zullen er aan doorwerken. Wij
kunnen ons dat staat vast niet permitteren het
geval zo te laten liggen.
Wat de problematiek van de Harmonie betreft, geef
ik weth. Weide nu het woord.
De heer Weide (weth.): Over de financiële kant
van de zaak en over de evenementenhal hoef ik das
niets meer te zeggen.
19
Los van de financiële aspecten heb ik toch Dog en
kele algemene opmerkingen m.b.t. de plaats en de
functie van de Harmonie binnen de gemeente Leeu
warden en daar buiten.
Wij hebben op 2 april 1973 we hoeven daar nu
niet verder op in te gaan uitvoerig gediscussieerd
over de situatie m.b.t. onze culturele accommodaties.
Ik dacht dat de Raad toen een goed en duidelijk
standpunt had ingenomen. De Commissie VerbduW
Harmonie die direct daarna is aangevuld met twee
vertegenwoordigers van het Prysk Orkest en op des
kundige wijze is bijgestaan door de architect, heeft in
het sindsdien verlopen halfjaar in een bijzonder snel tem
po gewerkt. De commissie heeft er duidelijk naar ge
streefd, dat de multifunctionaliteit van de Harmonie
nog wordt uitgebreid. De commissie is er van uitgegaan
dat er voor gewaakt dient te worden dat de Harmonie
niet uitgroeit tot een statussymbool van de gemeente
Leeuwarden. Ik dacht dat dat ook duidelijk is gebleken
uit het program van wensen en uit de toelichting van
de architect op het schetsplan. Wij zijn bijzonder ver
heugd dat de architect er op een voortreffelijke wijze
in is geslaagd om de grote schouwburgzaal zo te con
strueren dat deze zowel geschikt is voor de muziek als
voor het gesproken woord. De meer-kosten van deze
dubbelfunctie - dit n.a.v. een vraag die de heer Van der
Veen op 2 april stelde - bedragen f 725.000,M.b.t. de
akoestiek zijn wij hoopvol gestemd, mede in aanmer
king nemende de rapporten van de akoestische advi
seurs. Dat de commissie zo snel heeft gewerkt vindt
ook mede zijn oorzaak in de bijzonder slechte staat
waarin het gebouw zich momenteel bevindt. Ik denk
aan de verwarmingsinstallatie, de ventilatiesystemen,
de elektrische installatie, lekkages, inventaris, meubi
lair en wat dies meer zij. Snel handelen is dringend
geboden.
De taak, functie en plaats van de Harmonie zijn
bijzonder duidelijk. Ik heb al even gewezen op het
meervoudig gebruik van dit gebouw. Volgens het
schetsplan dat nu voor ons ligt, is de Harmonie straks
beter geschikt voor opera/operette, muziekuitvoeringen,
cabaret, grote toneelproducties, vergaderingen enz. Al
deze dingen vinden er nu ook wel plaats, maar min of
meer onder gebrekkige omstandigheden.
Wij zullen er van doordrongen moeten zijn dat U,
mijnheer de Voorzitter, hebt daar ook al op gewezen
de Harmonie niet alleen het culturele centrum voor
Leeuwarden is, maar ook het culturele centrum voor
geheel Friesland; wij kunnen dat met een aantal cijfers
ook wel duidelijk aantonen. Ik ben van mening dat dit
eigenlijk nog te weinig tot een ieder doordringt. In het
seizoen september 1972/juni 1973 zijn er een 79-tal
voorstellingen geweest (toneel, voordrachtkunst, revue,
variété, opera, operette, musical, ballet, folkloristische
dansen, lichte jazz, popmuziek, kamermuziek, koffie
concerten, cabaret en pow-wow)deze 79 uitvoeringen
hebben een totaal aantal van 35.079 betalende bezoe
kersnaar de Harmonie gebracht. Daarnaast zijn er nog
17 uitvoeringen geweest van het Frysk Orkest met
ruim 11.000 bezoekers. Voorts zijn er 373 vergaderingen,
congressen, lezingen, bridge-avonden, kerkelijke bijeen
komsten, schaakavonden, modeshows, exposities e.d.
geweest met een totaal aantal bezoekers van een klei
ne 40.000. Dit betekent dat er tegen de 90.000 mensen
in dat seizoen de Harmonie hebben bezocht. Ik dacht
dat hiermee duidelijk de multifunctionaliteit en het be
lang van de Harmonie zijn aangetoond voor heel Fries
land.
Natuurlijk is ook de commissie geschrokken van de
bedragen die de architect de commissie presenteerde.
Maar U kunt er van overtuigd zijn dat de commissie
van mening is dat bezuinigingen op dit plan absoluut
geen zin hebben. Elke bezuiniging die wij op dit plan
zullen aanbrengen, betekent een ernstige aantasting
van de totale functie van dit gebouw.
De financiële consequenties van het geheel heeft de
Voorzitter al voldoende aangeduid. Wij zullen in over
leg moeten treden met de hogere overheden. Wij zullen
hen er van moeten doordringen dat zij de verbouw van
de Harmonie, in het kader van de ontwikkeling van
het Noorden des lands en i.v.m. de centrumfunctie
van Leeuwarden in Friesland, zwaar zullen moeten
subsidiëren. De Gemeente kan dit werk niet alleen vol
brengen.
Aan de vragen van de heer Buising m.b.t. de uitvoe
ring van het werk in fasen kan ik, dacht ik, voorbij
gaan, gezien de beantwoording van de zijde van de
Voorzitter.
Ik ben blij dat ook de heer Buising tot de conclusie
is gekomen dat wij beter geen avontuur kunnen be
ginnen met een variabele akoestiek. Ook de commissie
was, gezien de gegevens over ervaringen elders, hier
van duidelijk overtuigd; kiezen voor een variabele
akoestiek zou niet een juiste keuze zijn geweest. Ook
zijn wij met de heer Buising van mening dat het a
niveau brengen van de hele vloer veel mogelijkheden
meebrengt. Het is beter voor het intern functioneren
maar ook voor de activiteiten die in het gebouw plaats
vinden is het van groot belang.
Ik ben gaarne bereid met de architect contact op te
nemen over de situering van de toiletten. Ik kan het
op de tekeningen zo niet nagaan, maar in de commis
sie is de kwestie van de situering en de bereikbaarheid
ook al eens aan de orde geweest. Wij zullen hier met
de architect de nodige aandacht aan schenken.
De heer Buising heeft ook nog even gevraagd of
het geheel niet in uitvoering kan komen in A.C.W.-
verband. Het plan is al aangemeld bij de A.C.W. Wij
moeten afwachten wat de computer m.b.t. dit plan doet.
Daarom is het ook zo belangrijk dat wij die f 850.000,
hebben opgenomen om het totale plan besteksklaar te
maken, zodat het ook m.b.t. uitvoering in A.C.W.-ver-
band keihard gemaakt kan worden.
De heer Van der Wal heeft gesproken over de toneel
toren. Wij zijn het met de heer Van der Wal eens dat
de toneeltoren niet het mooiste deel van het complex
is. Het is echt een noodzakelijk kwaad in dit geheel.
Wij hebben deze toneeltoren absoluut nodig voor het
functioneren van het gebouw. Hij moet 28 meter hoog
worden gezien de ophanging en de constructies zowel
voor toneelgebruik als voor muziekuitvoeringen. Ook
de architect is van mening dat er bijzonder veel aan
dacht aan zal moeten worden besteed. Er zal overleg
worden gepleegd o.a. met de Welstandscommissie om
het aanzien van de toneeltoren zo aantrekkelijk moge
lijk te maken.
De heer Van der Wal heeft ook nog even iets gezegd
over de situering van het gehele complex. Er vindt nu
een kleine uitbreiding plaats in de richting van de Wil
lemskade. Dat zal de situering van het totaal niet ver
anderen. Maar de heer Van der Wal heeft bij de stuk
ken ook een uitbreiding gezien die meer naar het zui
den gaat. Het is nu 1973 en wanneer we over deze uit
breiding praten dan, dacht ik, dat we zeker praten over
1980/1990. Ik zou hier op dit moment aan voorbij willen
gaan.
De Voorzitter schorst, om 23.00 uur, de vergadering
voor de tweede koffiepauze.
De Voorzitter heropent, om 23.20 uur, de vergade
ring.
De heer IJsbrandij is inmiddels ter vergadering ge
komen.
De heer Buising: Ik zou mijn opmerkingen in twee
de instantie kort willen houden; ik zal ze, net als een
ouderwetse preek, in drieën splitsen.
Ik wil de Wethouder mijn erkentelijkheid betuigen
voor het feit dat hij nogal concreet en positief is in
gegaan op mijn vragen.
Dan iets over hetgeen de heer Wiersma heeft ge
zegd. Alleen als er voor de Frieslandhal financiering
zou kunnen worden gevonden, volledig los van de Har
monie, zou daar misschien over kunnen worden ge
praat. Maar zonder overleg weet ik nu helemaal niet
of mijn fractie daartoe bereid zou zijn. De heer Wier
sma maakt zich net als ik nogal zorgen over de finan
ciering voor de Harmonie. Hoe hij dan desondanks op
twee paarden kan wedden in plaats van alles op dat
ene paard te zetten, n.l. op de Harmonie, is mij een
compleet raadsel. Ik ben zelfs van mening dat alleen
het behandelen van zo'n motie al een gevaar zou kun
nen betekenen voor het realiseren van de Harmonie.
Mijn fralctie voelt dus niets maar dan ook niets voor
de motie van de heren Wiersma en Miedema. De ijs
kast is inderdaad de beste plaats voor de evenementen
hal en dan nog het liefst in de diepvriezer.
