8
o.i. een veel te eenzijdige ontwikkeling. Dan krijg je
ook veel meer dat de nieuwe bewoners dat veel teveel
als een nieuwe stadswijk gaan bekijken, terwijl, als je
het nieuwe gedeelte om de kern bouwt, de nieuwe be
woners wel gedwongen zijn voor hun voorzieningen
naar binnen toe te gaan en daarmee contact krijgen
met de oude dorpskern.
Verder zou ik ook de wensen van mevr. Visscher
willen ondersteunen t.a.v. een nota over de dorpen,
waarin dan een wat bredere beleidsvisie in eerste
instantie van b. en w. over deze dorpen en de uit
bouw daarvan zou moeten staan.
De hear Miedema: Ik tocht earst, twa tüke sprek-
kers foar my, ik bin frij, mar nou't hja oan it wurd
west hawwe bin ik it net mei harren iens, dat ik sil
der dochs noch wol even tsjinoan moatte.
In jier as 10, 15 lyn doe raesde it oer Fryslan: It
Fryske plattelan stjert; de doarpen rinne leech. En
dat wie doe ek sa. Elts sei: Dêr moat hwat oan dien
wurde. Nou, der is hwat oan dien. De doarpen binne
bigoun to gioeijen en by inkele dat moatte wy
tajaen is it in bytsje üt 'e han roUn. Mar wy
moatte üs ek réalisearje dat der yn hiel hwat doarpen
mar in bytsje bard is. Ik bin it mei mefr. Visscher
iens, dy doarpen wurde nou to lyts en dêr komme de
problemen.
Nou binne de P.v.d.A. en Axies bliid mei de üt-
spraek fan dep. steaten oer de suburbanisaesje. Ik wol
jo wol sizze, wy hawwe it der net sa maklik mei;
bliid wêze is der net by. Wy binne it der wol mei
iens dat wy hwat foarsichtich oan dogge, mar ik leau,
wy moatte net al to theoretysk wurde. De hear Van
der Wal hat it hawn oer in sirkelfoarmige ütwreiding
om 'e tsjerke hinne, ütwaeijerjend üt in sintrum wei.
Nou, it is in doarpke, jo kinne der hast oerhinne
springe. En dan wol hy ütwaeijerje. Ik wit net hwer't
jo dan bliuwe. Der is 10 jier lyn op foarstel fan de
ried sirkelfoarmich om 'e toer boud. Wy hawwe it
witten. It hat yn dizze gemeente altyd wenst west
dat in ütwreidingsplan himsels bidrippe moatte kin.
It ütwreidingsplan fan Wurdum wie sa djür omt it,
op foarstel fan 'e ried, om de toer moast dat der op
in 30 hüzen in pear ton by moast. Wy moatte mei
beide fuotten op 'e groun stean bliuwe en üs by de
ütwreiding fan Wurdum öffreegje: Hwer kinne wy it
béste bouwe en hwer wolle de Wurdumers it leafst
wenje Ik tocht dat de ried dizze twa punten tige
nei nimme moat. En al dy theoretyske forhalen oer
in doarp dat der moai ütsjocht as jo der mei in flean-
tüch oerhinne fleane, dêr keapje wy neat foar. As jo
mei de Wurdumers prate dan sizze hja: Och, in bus
komt hjir net, dy giet de nije dyk lans; bou nou asje-
bleaft op nei de nije dyk, dan wenje wy der ticht by.
(Mefr. Brandenburg-Sjoerdsma: Jo kinne dy bus ek
oars ride litte.) Né, dat wol dy bus net. (Laitsjen) Dat
is al sa faek bisocht. It soe miskien wol kinne as de
ried fan Ljouwert en dep. steaten ré wiene om Wur
dum groeije to litten ta in folslein doarp; dan koe der
ek in bus komme. Mar as der 2% groei yn 't jier
komme mei dan moatte wy net tinke dat it barre sil.
Dan bliuwt Wurdum in doarpke sünder busforbining,
sünder dit en sünder dat. Wy sille dan by de ütwreiding
mei dy situaesje rekken halde moatte.
It is nou 4 jier lyn dat de P.v.d.A. en de C.C.P. in
moty yntsjinne hawwe 3 jier lyn hawwe hja it
op 'e nij dien mei de ynhald: Kolleezje fan Ljou
wert, soargje dat der op 1 jannewaris 1974 yn Wur
dum it folgjende terrein biskikber is foar hüzebou. It
kolleezje hat dy moty oernommen, it kolleezje hat
hyltiten sein: Wy hawwe de tiid wol. Mar it kolleezje
hat it net dien. Nou binne der lju dy't sizze dat wy
moai op tiid binne, mar wy sizze dat wy to let binne
foar dit doarp. Wurdum krijt syn ütwreiding wer net.
It doarp moat wer jierren wachtsje. Men kin dit net
bigrlpe en men hat ek noch gelyk dat men it net bi-
grypt, hwant it is ek net to bigripen.
Nou noch hwat oer it plan sa't it foar üs leit. Wy
moatte reéel bliuwe en mei beide fuotten op 'e groun
bliuwe; oan moaije forhalen hawwe wy neat. As dep.
steaten sizze dat greatere ütwreidingen troch harren
net goedkard wurde sille, dat hja dêr gjin meiwur-
king oan jaen sille, dan sil de gemeente, al hoe swier
it him ek fait, him dêrby dellizze moatte. (De hear
Ten Brug (weth.): Romeinen 13.) (Laitsjen) Dat
binne treflike wurden, dêr wurdt wolris hwat to min
rekken mei halden; ik bin it folslein mei de wethalder
iens, tank foar dizze ynterrupsje.
Hjirmei kom ik op myn folgjende forskilpunt mei
P.v.d.A. en Axies. Hja sizze: Wy moatte oeral yn it
doarp in bytsje bouwe sadat der in yntegraesje komt.
Dêr bin ik it net mei iens. Wy moatte reéel en saeklik
bliuwe; wy moatte in plan meitsje dat to biteljen is.
As it plan Marwerd boud wurdt dan leit it fierste hüs
fan dat plan praktysk neat südliker as it südlikste
hüs fan plan süd, it léste plan dat wy boud hawwe.
As wy in fuotgongersbrêge oer de haven lizze dan is
der in prachtige forbining en wurkje wy oan dy sir-
kel. As wy bigjinne mei it plan Marwerd yn trijen to
knippen en hjir en dêr hwat klear meitsje, dan steane
wy mei in pear jier wer en is der noch neat boud.
Dêrom bin ik wiis mei dit riedsbrief yn dizze sin dat
It in reéel stik is. It is oars as wy eins graech hawn
hiene, mar it is op dit stuit it béste dat to réalisear-
jen is. As wy üs eigen gesicht sjen lieten en wy rek-
kenen net mei de bilangen fan Wurdum dan seinen
wy: Wy hawwe 5 jier lyn en 2 jier lyn foarsteld earst
Goutum en dan Wurdum üt to bouwen en dêr halde wy
üs oan; dan kinne dep. steaten 100 kear sizze dat it
net mei, wy geane yn heger birop en wy steane foar
it stanpunt dat wy ynnommen hawwe. Mar hoe graech
wy dat miskien ek dwaen soene, it is net reéel, hwant
dan birikke wy allinne dat der neat bart. Dêrom steane
wy efter it ütstel fan it kolleezje en geane wy mei al
hawwe wy der muoite mei.
De hear Singelsma: Ik wie net fan plan hjir it
wurd to fieren oer dit punt, hwant ik wie fan miening
dat it stanpunt fan dep. steaten in ridlik en in goed
stanpunt wie. (De hear Heidinga: Dat is it net.) It
is formaeklik om to sjen hoe't partijen dy't earst ien-
riedich foar de ütwreidingsplannen wiene inoar nou
yn it hier hingje. De iene partij is gelokkich bydraeid
dat is de P.v.d.A. en de oare partij it C.D.A.
giet troch op „de weg des verderfs". (Laitsjen)
Hwat is der nou eins oan 'e han. Wy hawwe yn Frys
lan in doarpeplan. Ik neam dat altiten it rekkenreau-
P'an, it komputerplan. Dat dielt de 365 plakken yn
Fryslan yn it mei wol even nou, mynhear de foar-
sitter yn fjouwer skiften: stêdden, sintrumdoarpen,
selsstannige doarpen en ófhinklike doarpen. En nou
paste Wurdum eins yn de fisy fan dep. steaten ek wol
by de sintrumdoarpen. Dat moast groeije, groeije en
nochris groeije. Ik haw altiten tsjin dizze yndieling
fan de doarpen yn fjouwer skiften west, mar ik haw
ek tsjin de gemeentlike polityk west hwerby de sub
urbanisaesje bifoardere waerd en hwerby de büten-
wiken fan Ljouwert forpleatst waerden nei de doarpen
büten de stêd, bygelyks nei Wurdum. It is eins sneu
foar in gemeente dat dep. steaten by it foroare ynsjoch
de gemeente en de gemeenteried op harren flaters wize
moatte. Hwant wy binne dwaende doarpen oerwoekerje
to litten troch nijbou. Goutum is al in forknoeid doarp.
Ik bin it folslein mei mefr. Visscher en de hear Van
der Wal iens dat men in doarp net sadanich groeije
litte moat dat it oergroeit. Wy moatte de nije biwen-
ners yntegrearje yn it doarpslibben. En dat is yn Gou
tum hielendal net sa. It doarp wurdt oerspield mei
ynkommelingen. (De hear Heidinga: Oerkommelin-
gen.) Ja, sjoch, dat is de diskriminearjende ütdrukking
dy't dy minsken brüke. Dat siz ik net. Dat is hwat
dy minsken tinke. Ynkommelingen binne wol oare
minsken, mar net mindere minsken. De doarpen binne
foarhinne altiten sa groeid. Wy moatte nou hwat plan-
ne, sa't dat dan hjit. Planne foründerstelt ek in seKere
macht. Ik bin dus bliid dat wy op 't heden troch dep.
steaten op 'e fingers tikke wurde en dat hja sizze:
Jimme moatte it hwat forstanniger dwaen, jimme
moatte it doarp net troch in nije ynfaezje oerbifolkje.
Wurdum is net sa'n min doarp, Wurdum is in doarp
dat ridlik groeit en Wurdum hat tal fan foarsjennin-
gen. Dat kin bést in doarp wurde dat mei al syn fleur
noch in lang libben biskern is. Ik bin dus bliid dat it
sa giet. Ik stean lykwols hwat forsteld fan de minsken
dy't hjir nou noch altiten folhalde wolle dat wy troch
Wurdum fol to bouwen üs eigen stêd gjin skea dogge.
Ik snap dat net. Mar goed, dat is in forskil fan yn
sjoch. Ik bin it folslein iens mei it foarstel fan b. en w.
en ik hie net fan plan west hjiroer to praten.
9
De heer Rijpma (weth.): Het is nog niet zo heel
lang geleden dat wij Wirdum min of meer uitgedaagd
hebben om haar visies t.a.v. het dorp kenbaar te ma
ken. Ongeveer in 1968 is hier een rapport ingediend en
dat was helemaal aan Wirdum gewijd; toen dat hier
binnenkwam heeft iedere fractie, zonder uitzondering,
lovende woorden gesproken over dit initiatief van Wir
dum. Er zijn moties ingediend die het college van b.
en w., dat op dat moment niet zo hard liep, er toe moes
ten aanzetten om gestalte te geven aan de inspraak
van onderen op van het dorp Wirdum. Op basis van de
inspraak van het dorp Wirdum is er toen door de Ste-
debouwkundige Dienst eert visie ontwikkeld en die visie
heeft ettelijke keren de Commissie Ruimtelijke Orde
ning bereikt. Op de laatste vergadering van die com
missie voor de verkiezingen heeft de commissie vrijwel
éénstemmig er was geen stem tegen besloten om
b. en w. te adviseren het plan waarin een uitbreiding
gevraagd werd met 845 woningen zonder meer aan de
Commissie Bestemmingsplannen toe te zenden met een
verzoek om een beoordeling. Als iedereen in de Com
missie Ruimtelijke Ordening op dat moment van me
ning was geweest dat het onzin was om dat te doen,
dan was dat advies aan b. en w. niet geformuleerd. Dit
zijn wat historische beschouwingen, maar het is wel
eens leuk om, als je op een keerpunt van een ontwikke
ling staat, nog eens te kijken wat ons allemaal in het
verleden bewogen heeft.
Het college doet op het ogenblik niet „a contre coeur"
een voorstel waarin uw medewerking gevraagd wordt
om het oorspronkelijke plan om 845 woningen te bou
wen te beperken tot 200 a 300 woningen in 10 jaar en
op basis van deze uitbreiding een zodanige aanpassing
van het bestemmingsplan Wirdum te realiseren dat op
zo kort mogelijke termijn kan worden begonnen met
een eerste aanzet voor de instandhouding van het dorp
Wirdum. Ik ben het met mevr. Visscher eens dat door
allerlei oorzaken hetzelfde aantal huizen in de loop der
tijd minder bewoners is gaan tellen. Als je het dorp
wilt laten voortbestaan, als je het dorp een aantal voor
zieningen zoals een kleuterschool en twee lagere scho
len wilt laten behouden, dan zal je de gezinsverdunning
in ieder geval moeten opvangen door een uitbreiding
van het aantal inwoners. Op grond van het reeds door
mij genoemde rapport heeft Wirdum een dorpshuis ge
kregen. Wil dat dorpshuis enige activiteit kunnen ont
plooien dan moet daarvoor ook een zekere basis aan
wezig zijn. Of 200 a 300 woningen in 10 jaar voldoende
zullen zijn kan ik op dit moment niet overzien. Men is
op het ogenblik, gezien de slechte voorbeelden die er in
Friesland te vinden zijn van dorpsuitbreidingen, in ver
schillende kringen wat „skruten" geworden om op de
ingeslagen weg voort te gaan. Ik dacht dat het met die
200 a 300 woningen toch mogelijk moet zijn om aan het
dorp Wirdum op korte termijn een verdere uitbouw te
geven waardoor het bestaan van dit dorp in ieder geval
redelijk gewaarborgd is. Daarom hebben b. en w. de
raad dit voorstel niet met tegenzin doen toekomen.
Ik aarzel of ik in zal gaan op de beschouwingen die
mevr. Visscher heeft gehouden over het hele dorpen
plan. Ik geloof dat er in de toekomst redelijke moge
lijkheden zullen zijn daarover te discussiëren. Mevr.
Visscher is bovendien niet onbekend met alle beweeg
redenen die er toe leiden dat er misschien wat vertra
ging op zal treden. Ik moet er bij zeggen dat het, ge
zien de bezetting van onze dienst en de grote drang die
er momenteel bestaat om een bepaald aantal objecten
zo tijdig klaar te hebben dat wij kunnen inspelen op de
financiële mogelijkheden die de rijksoverheid voor al
lerlei objecten biedt, per se onmogelijk is om met een
beperkte dienst alle objecten af te werken. Als mevr.
Visscher heel erg staat op een visie op de dorpen, een
dorpennota, dan moet ik haar waarschuwen door te
zeggen: Het is natuurlijk mogelijk om zo'n nota te ma
ken, maar die moet dan gemaakt worden door dezelfde
mensen die ook moeten zorgen dat de bestemmings
plannen op tafel komen. Het is misschien een beetje
pragmatisch, een beetje opportunistisch, maar ik geef
er op het ogenblik de voorkeur aan dat men op de Ste-
debouwkundige Dienst en de haar ondersteunende af
delingen met kracht werkt aan het tot stand komen
van een aantal objecten waarop wij ons ook wat de
realisering betreft kunnen werpen, dan dat zij zich op
dit moment ik wil niet zeggen dat dat ook voor de
toekomst zo zal moeten blijven moeten wijden aan
nota's die ons wel inzicht verschaffen maar „gjin jild
opsmite". Uit dat oogpunt bekeken zou ik wat clemen
tie van mevr. Visscher willen vragen wat haar herhaalde
aandrang betreft zij heeft al eens eerder gevraagd
om een nota over de visie op de dorpen m.b.t. het
maken van een dorpennota. Ik aarzel om in dat opzicht
op dit moment ook maar enige toezegging te doen.
Ik ben mij er van bewust dat ik een aantal detailop
merkingen niet beantwoord heb, maar ik dacht dat ik
in grote lijnen de vragen wel heb beantwoord.
De hear Miedema: Earst noch in puntsje üt it rieds
brief dat my sapas üntkommen is. Yn de twadde
alinéa stiet dat yn it plan Marwerd „in hoofdzaak ge
subsidieerde woningen" komme sille. Nou is it bigryp
„in hoofdzaak" fansels altyd hwat rekber, mar ik soe
dochs wol mei klam ek omtinken freegje wolle foar
de frije sektorbou yn dit doarp hwant dêr is perfoarst,
tominsten op dat plak, bihoefte oan.
Dan soe ik hjir noch graech in inkel sifer neame
wolle oer de weromgong fan it doarp. In jier of hwat
lyn wiene der op de kristlike skoalle 130 bern; op dit
momint binne dat der 100. As der de kommende 4 jier
net by boud wurdt dan binne it oer 4 jier noch 80.
(De hear Singelsma: Binne dy bern net nei de oare
skoalle gien?) Né, dy binne forhüze. (De hear Singel
sma: Hoe is it dan mei de oare skoalle?) Dêr wiene
minder learlingen, yn oantal hat de weromgong dêr
ek lytser west. (De hear Ten Hoeve: Ofsjoen fan
bouwen binne der fansels ek noch wol oare mooglik-
heden.) As de hear Singelsma der strak neijer op yn-
gean wol dan kin hy fan de foarsitter grif syn beurt
wol krije.
Dan noch in léste opmerking. De wethalder hat yn
syn biantwurding fan de fraech fan mefr. Visscher
oer it doarpeplan nochal mei klam sein dat de Stêdde-
boukundige Tsjinst it drok hat en dat der bipaelde
projekten yn de binnenstêd binne dêr't wy op ynspylje
moatte omt wy de subsydzjemooglikheden pakke
moatte. (De hear Rijpma (weth.): Net allinne foar de
binnenstêd mar ek foar Wurdum en de oare doarpen.)
Wy steane dêr folslein efter. Allinnieh haw ik yn syn
wurden in toan bilüstere sa fan: dat kin wolris yn-
halde dat bipaelde ütwreidingen fan doarpen even
wachtsje moatte. As ik dan sjoch hwat der allegearre
foar wurk sit foar de tsjinst yn it binnenstêdsplan, dan
kin ik üt namme fan myn fraksje wol sizze dat, as
de wethalder mei in ütstel komt om dy ütwreidings
plannen foar de doarpen, al hoe lyts dy dan ek wêze
meije, üt to bisteegjen, wy dat ütstel stypje sille.
Hwant üs eigen tsjinst hat mear as wurk mei de
binnenstêd en alles hwat dêrmei gearhinget. En it is
sa, de doarpen kinne net langer wachtsje as wy de
doarpen „leefbaar" ha.lde wolle. It aide ütstel diat
dizze ried oannommen hat „earst Goutum ütwreidzje,
dan Wurdum, dan Lekkum en dan Wytgaeni" is troch
dizze bislissing oer de kop goaid. Wy sitte nou op 'e
toer fan 20 wenningen per doarp per jier en dan is
it saek om sa gau mooglik to bigjinnen yn elts doarp,
wolle de doarpen in bisteansmooglikheit halde, sille
dêr aktiviteiten bliuwe. Ik wol net yngean op it to
tale doarpeplan; as üs Stêddeboukundige Tsjinst dat
net klear krije kin dan hat üs fraksje dêr bigryp foar.
Mar doch dan in ütstel dit, as oar wurk, üt to bi
steegjen en wachtsje net, hwant dat kin net.
De heer Van der Wal: Ik wil even ingaan op de
opmerking van de wethouder dat het advies van de
Commissie Ruimtelijke Ordening op het moment dat
het plan Wirdum-Marwerd behandeld werd unaniem
was. Ik kan mij herinneren dat ik in die discussie pre
cies hetzelfde heb proberen te zeggen als ik nu ge
daan heb en dat ik praktisch geen steun kreeg; mis
schien alleen van de heer De Jong. (De heer Rijpma
(weth.): Vanuit een andere visie waarschijnlijk.) Ik
kan mij helemaal niet herinneren dat er over gestemd
is. Ik weet nog wel dat ik een paar weken daarna
nogal kriegel was toen mevr. Brandenburg in de raad
precies hetzelfde zei als ik in de commissie gezegd had.
Ik heb toen gevraagd waarom de P.v.d.A. daarmee
niet in de Commissie Ruimtelijke Ordening was geko
men. De heer De Vries zei toen nog: Wees eens origi
neel, man. Ik ben alleen maar blij dat de P.v.d.A. nu
