34
dat je eerst zoekt naar vormen, naar een politieke en democratische structuur die bestand is tegen
een geweldige macht die samenhangt met het op deze wijze verzamelen en gebruiken van informatie.
Ik denk dat het altijd zo geweest is dat wij technisch minder konden dan wij wilden en dat het
nieuwe van onze tijd is dat wij technisch misschien wel veel meer kunnen dan wij zouden moeten
willen. Het klinkt misschien een beetje moeilijk, maar het lijkt mij een erg fundamenteel punt. Mis
schien zouden wij op een aantal gebieden - dit zou er dan één zijn - moeten zeggen: Wij kunnen
technisch gezien dit hele systeem gaan opzetten, maar wij moeten het voorlopig althans maar niet
willen en dus ook niet doen omdat wij anders.onze vrijheid bezig zijn te verkopen aan nieuwe
machten, aan moderne afgoden eventueel. Om deze reden zullen, tenzij wij overtuigd worden - die
mogelijkheid is er natuurlijk altijd -, een aantal mensen uit onze fractie tegen dit voorstel stemmen.
Tenslotte 3 concrete vragen. In de eerste plaats deze. Betekent het voorstel zoals dat hier op
tafel ligt de invoering van een centraal persoonsnummer in Leeuwarden? Mijn tweede vraag is deze.
Is het uw bedoeling dat er ook in onze gemeente een permanente werkgroep komt ter bewaking van
de privacy? Mocht dat nog niet in de bedoeling liggen, bent u dan bereid om op zijn minst zo'n
werkgroep in het leven te roepen? Mijn derde en laatste vraag is: Wie bepaalt in onze gemeente
welke gegevens nu en in de toekomst verzameld zullen worden? Er worden eindeloos veel voorbeelden
genoemd van wat allemaal wel niet zou kunnen. Wie bewaakt dat en wie heeft er de zeggenschap
over wat aan informatie ingewonnen zal worden? Komt ook daarvoor een werkgroep of iets dergelijks
en, zo niet, bent u bereid om er voor te zorgen dat er wel een orgaan voor komt?
De heer Meijerhof: Het gaat bij dit voorstel om twee zaken, niet alleen om de automatisering
van de bevolkingsadministratie, maar ook om - dat is het tweede voorstel - de tijdelijke huisvesting
van het bureau Bevolking in de Beurs. Wij zijn op de hoogte van de slechte huisvesting van de
afdeling Bevolking. Als wij hier vanavond mochten besluiten om over te gaan tot automatisering van
de bevolkingsadministratie houdt dat zonder meer in dat de afdeling zal moeten verhuizen van het
pand waarin men nu gehuisvest is naar de Beurs. Mijn vraag is: Als wij niet gaan automatiseren, is
het dan mogelijk dat de afdeling Bevolking gedurende twee jaar nog blijft op de plaats waar die nu
zit? Daarmee zou dan de angst die bij een aantal mensen leeft dat de Beurs niet op tijd leeg komt
voor de Openbare Bibliotheek misschien ook van de baan zijn. Ik zou daar graag een antwoord op
willen hebben. Dit zou ons - dat komt er ook nog bij - 75.000,besparen.
Dan nu de automatisering. U heeft in de begroting een ruimte van 250.000,die voor 1975
niet geheel nodig zal zijn; vandaar dat u daar ook gemakkelijk de 75.000,af kunt halen die
voor de tijdelijke huisvesting noodzakelijk is. Aan die 250.000,zult u voor 1976 niet genoeg
hebben want volgens het rapport komen wij op een kostencijfer van 306.550,Hierbij zou ik een
paar opmerkingen willen maken omdat naar mijn mening die 306.550,toch nog aan de lage kant
is. Op blz. 19 van het rapport zien wij dat onder het hoofd "eenmalige kosten" een bedrag van
18.000,voor extra personeel is uitgetrokken. Dat extra personeel bestaat uit één man extra tot
de visuele controle; bij de visuele controle zijn nog eens 75 manweken noodzakelijk om dit tot een
goed einde te brengen, of, wat logischer is, I5 manjaar. Bij de jaarlijkse kosten ontbreekt, terwijl
u toch in het rapport steeds weer over statistische overzichten spreekt die uit het systeem gehaald
kunnen worden, een kostenbegroting van hetgeen deze overzichten zullen kosten. Wij mogen dit,
dacht ik, toch wel gauw op 10 cent per regel stellen. Er kan, als ik het zo in het rapport lees, heel
wat uit komen en er is ook heel wat nodig, hetgeen ook uit het rapport blijkt.
Verder wil ikeveningaanopwatuopblz.il "direct realiseerbare voordelen" noemt. Als
eerste voordeel noemt u dat de computer in bepaalde gevallen automatisch mutaties kan afleiden uit
de basismutaties. U noemt als voorbeeld het gezinshoofd dat gaat verhuizen; de computer kan dan de
gezinsleden automatisch mee verhuizen. Als vader er tenminste niet alleen tussenuit gaat, want dan
loopt de zaak natuurlijk in de soep. Als tweede voordeel noemt u dat u denkt minder gebruik van de
persoonskaarten te hoeven maken. Daar staat natuurlijk de tijd tegenover die u nodig hebt de
terminals te bedienen; daar gaat ook gauw I5 minuut in zitten. In het begin zult u de mutaties via de
ponsband laten muteren zodat een bestana niet op elk moment bij is; dat gebeurt de eerste tijd dus
niet via de terminals. Dat brengt natuurlijk het gevaar met zich mee dat, vooral als er wat storingen
zijn op de lijn of als de terminals bezet zijn - er zijn maar 4, wat wat aan de krappe kant is -, toch
nog weer een beroep moet worden gedaan op het kaartsysteem dat er in zit. De verbetering van de
werkomstandigheden op de afdelingen is een voordeel dat ik onderschrijf, maar dat valt m .itoch
niet onder het hoofd: direct realiseerbare voordelen. Ik dacht dat de nadelen in eerste instantie
groter zullen zijn dan de voordelen; dit lijkt mij meer een voordeel op iets langere termijn. Onder
aan blz. 12 noemt u een voordeel op langere termijn dat volgens mij een onecht voordeel is. Er staat:
"door automatisering moet de behoefte aan informatie, het aanbod van informatie en de informatie-
35
produktie nauwgezet geanalyseerd en op elkaar afgestemd worden; bezinning op het informatieproces."
Dit is natuurlijk niet alleen een zaak die bij een geautomatiseerd informatieverwerkingssysteem plaats
vindt; dat hoort bij elk informatieverwerkingssysteem plaats te vinden. Het voordeel - als u het zo
wilt noemen - bij de computer is dat u hier gewoon gedwongen wordt, terwijl u het bij een niet-
geautomatiseerd systeem nog wel eens achterwege kunt laten.
Op de pagina's 14 en 15 gaat het over de diverse statistische overzichten. Ik dacht dat wij er
wel voor moeten waken dat wij geen overzichten krijgen die alleen maar voorpaginanieuws zijn,
zoals vorige week een berichtje over calorieën e.d. in de krant stond; dat is dan duur nieuws.
Over de privacy heeft mijn fractiegenoot De Pree al even gesproken. Ik dacht dat het ook
technisch een moeilijk probleem was om een goed werkbaar systeem te combineren met een veilig
systeem. Als er allerhande codes moeten worden gebruikt voor de toegankelijkheid van het systeem
werkt dat natuurlijk wel vertragend.
Dan iets over de invoering van het systeem (blz. 28 van het rapport)Ik krijg eigenlijk de indruk
dat de gemeente Leeuwarden hier weer voorop loopt wat de invoering van het systeem betreft, ik heb
de indruk dat onze gemeente wat een proefkonijn wordt. Het voordeel van de automatisering van de
bevolkingsadministratie - dat wordt ook al eerder in het rapport genoemd - zal pas merkbaar worden
als andere systemen kunnen worden aangehaakt. Zou het niet wenselijker zijn om eerst die andere
systemen verder te ontwikkelen? Als het in kleinere gemeenten spaak loopt zullen de gevolgen waar
schijnlijk niet zo ernstig zijn als wanneer dat gebeurt in één van de grootste gemeenten van het
Noorden. Het lijkt mij beter dat er in kleinere gemeenten eerst eens een start wordt gemaakt en
ervaring wordt opgedaan met deze nieuwe wijze van verwerking door het centrum. Ik dacht dat het
geen sinecure was om op zo'n systeem over te stappen.
Dat brengt mij weer bij mijn opmerking: Kan de huisvestingskwestie nog een uitstel gedogen van
2 jaar? Over 2 jaar kan de nieuwe huisvesting van de afdeling Bevolking gereed zijn. Dat bespaart
75 .000,Als wij op dat moment beginnen met de automatisering zi jn andere systemen verder
ontwikkeld, zodat ook het effect van de automatisering eerder merkbaar wordt dan wanneer wij het
doen op de wijze die u nu voorstelt.
Met de opzet van het systeem kan ik mij helemaal akkoord verklaren; ik geloof dat het systeem
op zich een goede zaak is.
De heer Heidinga: Allereerst een opmerking over het rapport. Ik vind dat wij aardig goed zijn
voorgelicht. Ik ben het met de heer De Pree eens dat er wel eens minder gegevens voor ons beschik
baar zijn geweest dan in dit geval, hoewel die ook nu allicht niet uitputtend zullen zijn. Ik geloof
dat de raad eigenlijk over de automatisering al besloten heeft bij het vaststellen van het beleidsplan
door die 250.000, beschikbaar te stellen; ik heb daar zelf toen nog het nodige van gezegd want
ik was er niet zo verschr i kke lijk happy meeDaarom ku nnen wij er nu dit rapport er is wel weer over
praten, maar ik dacht eigenlijk dat wij ons er in principe al voor hebben uitgesproken.
Ik ben het in grote lijnen met de heer De Pree eens. De privacy zou hier toch wel eens
behoorlijk in het gedrang kunnen komen. Ik wil niet herhalen waf hij gezegd heeft, maar ik wil er
nog een paar vragen aan vast knopen. Allereerst deze: Is er een beveiliging dat de programmeurs b.v.
niet zullen dupliceren? Is daar controle op? Kan zo iemand b.v, worden omgekocht waardoor de
gegevens ook ergens anders beschikbaar komen? Wat zijn de veiligheden hieromtrent? Daar knoop ik
aan vast dat ik kort geleden hoorde dat er bij ons op de S.A.D. bepaalde gegevens moesten zijn over
kinderen van bepaalde schoolklassen e.d. en die schijnen ergens in een computer te ziften; die
computer antwoordde niet op tijd en toen kwamen ze via de safeliet uit Amerika. Zo rolden die
gegevens bij de S.A.D. binnen. Ik vraag mij dan af: Ziften die gegevens misschien ook in Moskou als
ze in New York zitten? (De h eer De Vries; (wef"h,)r Ze kunnen er niets mee, want ze kunnen ze niet
iezen.) Maar is het waar dat wij de gegevens over onze eigen gemeente uit Amerika kunnen krijgen
bij de S.A.D.? Als je dergelijke dingen hoort dan vraag je je af of wij wel op de goede weg zijn.
Ik wil een paar opmerkingen maken over het stuk dat wij hebben gekregen. Mijn opmerkingen
sluiten aan bij hetgeen de heer Meijerhof heeft gezegd. Er staat in het begin van het stuk: "Dit
centrum is belast met de uitvoering van de aufomafiseringsactiviteiten van de aangesloten gemeenten
inde provincies Groningen, Friesland en Drente, momenteel in totaal 89 gemeenten." Dat zou
kunnen suggereren - ik zeg niet dat het dat doet - dat die 89 gemeenten al bezig zijn met de
automatisering van de bevolkingsadministratie, maar dat is natuurlijk niet het geval, want van die
89 gemeenten zijn er hooguit 4 die er zich druk over maken. Ik ben het dan ook helemaal eens met
8e heer Meijerhof: Is het nu beslist nodig dat wij in dit opzicht de voorstap hebben. Ik geloof dat
onze financiële positie, waar wij vanavond al heel wat over gezegd hebben, het helemaal niet
wenselijk maakt dat wij in deze zaak de voorstap nemen. Laten andere gemeenten maar eens de
