20
omgeving, werken, recreëren, voorzieningen en verkeer geformuleerde doelstellingen willen wij van
harte onderstrepen.
In zijn algemeenheid kunnen wij de stelling onderschrijven dat er in Friesland gestreefd moet wor
den naar binding van de natuurlijke bevolkingsaanwas. Met het college zijn wij echter van mening
dat in verband met de sterk achtergebleven bevolkingsgroei van Leeuwarden in de afgelopen jaren
voorlopig rekening moet worden gehouden met een iets sterkere groei dan de groei als gevolg van de
binding van de natuurlijke bevolkingsaanwas. In dit verband wil ik ook nog opmerken dat wij niet al
te snel conclusies mogen verbinden aan de groei van Leeuwarden in het afgelopen jaar met 700 inwo
ners. Bij het aantrekken van de economie, die meestal het eerst in de randstad plaats vindt, zouden
wij wel eens een heel ander beeld kunnen krijgen omdat vooral de stad de werkloosheid opvangt. Ook
daar hebt u zonet in uw nieuwjaarsrede al over gesproken. Een andere opmerking die ik in verband met
de bevolkingsontwikkeling wil maken is dat binding van de bevolkingsaanwas niet alleen voor de pro
vincie Friesland mag gelden maar ook moet opgaan voor de deelgebieden; er moet dus b.v. niet een
sterke groei in het oosten van onze provincie komen en een leeglopen van de westkant. Er moet ge
streefd worden naar een evenwichtige spreiding.
Over de wegverbindingen hebben wij bij de laatste begrotingsbehandeling gesproken. Ik wil mij
nu beperken tot het onderschrijven van de opmerkingen die hierover in de raadsbrief worden gemaakt.
Voor Leeuwarden zijn de opmerkingen die in de nota gemaakt worden over de centrumpositie en
de suburbanisatie van belang. Leeuwarden vervult in Friesland de provinciale centrumfunctie. Leeu
warden is in Friesland de enige stad of plaats die voor die centrumpositie in aanmerking komt. Het
vervullen van die centrumfunctie is een uitdaging die wij waar maken maar ook moeten kunnen blijven
waar maken. Dit is echter niet alleen een gemeentelijke taak. Het provinciaal bestuur zal meer dan
tot nu toe oog moeten hebben voor Leeuwarden als de centrumplaats in Friesland. Het is ook vanuit
provinciaal oogpunt bezien van belang dat er in Friesland zowel in economisch, in medisch-hygiënisch
als in sociaal-cultureel opzicht een rijk geschakeerd stedelijk gebied aanwezig is. Vele doelstellingen
in de zonet al door mij genoemde hoofdstukken in de Nota Wonen onderstrepen dit. Ik vind het bijzon
der jammer dat de opstellers van de Nota Wonen in het hoofdstuk over de processen hier in onvoldoende
mate de consequenties uit getrokken hebben. Duidelijk geven zij aan dat het vooral de suburbanisatie
is die de gewenste provinciale centrumfunctie bedreigt. Ook in het relatieschema van doelstellingen
en ruimtelijke processen wordt dit zeer duidelijk gemaakt. De suburbanisatie is de oorzaak van een
eenzijdige bevolkingsstructuur zowel naar leeftijd als naar sociale gelaagdheid. Door de suburbanisa
tie worden landschappen en dorpen aangetast. De suburbanisatie houdt de concentratie van wonen
t.b.v. de ontwikkeling van de werkgelegenheid tegen. Groei van de arbeidsplaatsen loopt niet paral
lel met de woningbouwproduktieDe suburbanisatie tast de verzorgingsstructuur aan. De suburbanisa
tie bevordert het autoverkeer. Uitgebreide voorzieningen t.b.v. verkeer en parkeren moeten ten koste
van veel geld en ook van waarden getroffen worden. De suburbanisatie is de oorzaak van de - zoals
de opstellers van de nota het zo mooi noemen - amorfe verstedelijking en de verstening van het bui
tengebied. Door de suburbanisatie wordt een deel van de lusten van de wegtrekkers gedragen door de
blijvers en dat zijn voor een groot deel de maatschappelijk zwakkeren in onze stad. Voorbeelden als
de Harmonie, de sport- en recreatievoorzieningen - ik kan in dit verband de Groene Ster noemen -,
het Kreativiteitscentrum en talloze andere zijn wat dit betreft illustratief. Na al deze constateringen
die in de nota terug te vinden zijn zeggen de opstellers van de Nota Wonen echter; Suburbanisatie is
op zichzelf geen gewenst verschijnsel, maar in de Regio Leeuwarden komen de dorpen Stiens, Harde-
garijp, Tietjerk, Dronrijp, Mantgum, Menaldum en Warga in aanmerking voor het opvangen van de
suburbanisatie. Ik vind dit zeer halfslachtig. Het is de kool en de geit sparen. Het is nodig dat er aan
de suburbanisatie een eind komt. Dat kan door een goed beleid op het terrein van de ruimtelijke orde
ning door de provincie met daarnaast een gemeentelijk beleid dat het voor de mensen aantrekkelijk
maakt om in onze stad te wonen.
Met deze woorden heb ik nog een stukje inspraak toegevoegd aan de hoeveelheid die al in schrif
telijke vorm is gedeponeerd. De map in de Leeskamer kon al niet meer dicht. Ik heb gelezen dat de
statenleden alle stukken zullen lezen. Ik wens hen sterkte toe, ook de heer Singelsma, en hoop dat
het effect heeft. Nog wel wil ik u vragen niet alleen de raadsbrief maar ook het verslag van de behan
deling van dit punt aan g.s. toe te zenden.
De hear Miedema: Myn fraksje fynt dit dochs wol in tige wichtich dtstelYn it foarste plak soene
wy it kolleezje tank sizze wolle foar it nei ds miening goede riedsbrief dat it opsteld hat en ek foar de
ynformaesje dy't de riedsleden krigen hawwe yn de foarm fan it Streekplan foar Fryslan en de Struk-
tuerskets Fryslan ensfhWy miene dat dit in tarieding is dy't ds sjen lit hoe't it heart.
Nou inkele opmerkingen oer itjinge op dit momint yn bihanneling is. Jo kinne net untkenne dat ek
21
de provinsje op it mêd fan de romtlike oardering in nochal wichtige taek hat; men moat soargje dat der
ek yn de provinsje lijn yn bliuwt en dat men net winske untjowingen tsjin giet. Mar dochs bikrupt jo,
as jo de brosjueres fan de provinsje trochlêze, wol ris de frees dat de kans der yn sit dat de provinsia-
le taek miskien hwat to great wurdt en dat men it foech fan de gemeenterieden hjir en der hwat oan-
taest. Der steane bipaelde dingen yn hwer't jo fan sizze: Moatte de deputearren dat nou ek al dwaen?
Hwant der bliuwt fansels fan oer: elts utwreidingsplan dat in gemeente makket moat om goedkarring
nei dep. steaten, mar in deistich bistjur fan in gemeente bliuwt forantwurdlik, in gemeenteried bliuwt
forantwurdlik foar it plan. Ik leau net dat wy, as der in goede gearwurking is mei de provinsje, bang
hoege to wezen, mar ik leau wol dat wy dit yn de kommende tiid sekuer achtslaen moatte.
Dan kom ik nou mei in pear opmerkingen oer it riedsbrief dat wy krigen hawwe. Op side 2 stiet in
stik under de kop: "Leeuwarden in provinciaal en noordelijk verband." Us fraksje kin wol underskriuwe
dat it kolleezje dêr stelt dat it noarden der wol in bytsje bikaeid of komt as allinne Grins en Swol as
groeikearn oantsjut wurde yn de lannelike opstelling. Wy binne der dan ek wol lokkich mei dat der bi-
socht wurdt om ek Ljouwert en Emmen dêr yn to biluken. Mar - en dêrom fine wy dit punt ek sa wich
tich - as wy wier miene dat Ljouwert in groeikearn wurde moat - myn fraksje fynt dat dat moat - dan
is dit fansels mar in hiel sidelings forhaeldan is it wenjen hwer't it joun eksakt oer giet wol in wich
tich underdiel, mar dan sille wy us goed biwust wêze moatte fan de konsekwinsjes fan dy bislissing. As
wy as gemeentebistjur fan Ljouwert wier miene dat Ljouwert yn lannelik forban as groeikearn oanwiisd
wurde moat dan helje wy hiel hwat op us ta. Net dat ik bang bin foar dy forantwurdlikheit - myn frak
sje is dat ek net -, mar wy sille us dan wol fan us forantwurdlikheit biwust wêze moatte. Miskien moat
der dan noch wol mear barre as wy nou al dogge. Wy sille de stikken dan ris goed op it boerd sette
moatte as wy wier meitsje wolle en oantoane wolle dat wy in groeikearn wurde kinne. Ik kom der
straks by in oar punt noch even op weromHwat it punt oangiet om der meiinoar ful tsjinoan om it to
birikken, dat hat folslein us ynstimming.
Dan kom ik nou op de suburbanisaesje; ek de hear Ten Hoeve hat dêr nochal hwat oer sein. Hy
seit dat der in healslachtich stanpunt ynnommen wurdt omt se ek de doarpen om Ljouwert hinne noch
groeije litte wolle. Sjoch, jo kinne sizze dat dat de koal en de geit sparjen is, mar ik tocht dat der
mear punten wiene. Neffens my hat de hear Ten Hoeve dat wol in bytsje iensidich biljochte; dat is
uteraerd syn goed rjocht en miskien sjoch ik it ek wol forkeard. Jo kinne fansels in strak skema opstel Ie
en sizzeDe stêdden moatte groeije. Men heart lykwols oeral hwer't dit stik yn bihanneling is - dat is
it foardiel fan in simpel gemeenteriedslid, dy kin earst ris hearre hwat in oar der fan seit - dat de
boarger de frijheit hawwe moat om to wenjen hwer't hy graech wolIk tocht dat dat dochs altyd noch
yn Cis bislissingen in frij wichtich punt bliuwe moast. As jo de kant op geane dy't de hear Ten Hoeve
skilderet, dy't seit; Allegearre gesellich byinoar yn'e stêd(De hear Ten Hoeve: Dit is nou al
de twadde kear dat jo wurden dy't ik sein haw fordraeije. Dêr stel ik net safolle priis op, hwant sa
haw ik it net sein. As jo myn wurden sitearje wolle moatte jo it goed dwaen.) Ik jow ta dat jo net sein
hawwe "gesellich meiinoar yn de stêd", dêr hawwe jo gelyk oan. (De hear Ten Hoeve: Jo hawwe it
hiele forhael dat ik halden haw net bigrepen. Jo prate stikken nei dy't yn'e krante stiene, mar jo haw
we net nei my lustere.) Dat kin dan wol oan my lizze, mar it kin ek oan jo lizze. Ik tocht dat der yn
in provinsje as Fryslan dochs wol plak wêze moast om foar in part minsken dy't dêr echt priis op stelle
ek de doarpen groeije to litten. Dat is net allinne wichtich foar de minsken dy't dêr priis op stelle, ik
tocht dat it ek wichtich wie foar de untjowing fan de doarpen, mar op dit punt wol ik op dit stuit net
yngean hwant ik haw it idé dat wy ynkoarten in Doarpenota yn de ried krije en ik leau net dat it sin
hat dat wy der nou yn dit ramt op yngeane. Hwat de neidielen fan de suburbanisaesje oanbilanget wol
ik dochs noch ien opmerking meitsje oer in punt dat neffens my net unbilangryk is yn dit gehiel. As ien
fan de wichtichste punten fan de suburbanisaesje wurdt altyd it "woon-werkverkeer" neamd, de stêd
forstoppet, de bliuwers moatte bitelje foar de lju dy't fuort gien binne, jo krije greate parkearproble-
men ensfh. Mar as wy Camminghabuorren bibouwe dan is it mei it woon-werkverkeer" fan de minsken
dy't dêr wenje net oars. As hja nou ut Hurdegaryp komme of ut Camminghabuorren, yn beide gefallen
forstopje hja de stêd en yn beide gefallen moatte wy parkearproblemen oplosse. Wy kinne net forwacht-
sje dat lju ut Camminghabuorren dy't wurkje allegearre mei it iepenbier forfier geane; dat is net reéel.
Men kin mei it iepenbier forfier like hurd ut Stiens komme as straks dt Camminghabuorren. Op dat punt
moatte wy gjin ylldzjes hawwe.
Dan wurdt der praet oer de lokaesjesubsydzjes om de groei fan Ljouwert mooglik to meitsjen. Dêr
is by it foarige punt ek oer praet. As wy kans op lokaesjesubsydzje hawwe wolle sille wy earst groei
kearn wurde moatte en dat is dus op dit momint gjin wurklikheit. Mar hwat dat lokaesjesubsydzje oan
giet haw ik dochs wol bihoefte noch ien opmerking to meitsjen. Hwat is de reden dat wy bihoefte haw
we oan lokaesjesubsydzje? De reden is dat, as wy in stêdswyk bouwe fan 6.000 ynwenners, der net al
linne it bouryp meitsjen fan de groun is mar dat der ek de haeduntslutingswegen binne. As in doarp in
