feart.) Ik sei, miskien in bytsje, hwant sjoch, hwat lofts is tinkt faek great, dy tinkt oan it stêdsprole-
tariaet hwer't ek in marxisme untstien is, ensfh. Mar dat binne bygedachten. Sjoch, de iene kant fan de
feart haldt yn dat Ljouwert graech groei je wol, mei oare wurden, it wol iens is mei de haedgedachte
fan de nota. Mar Ljouwert is ek it haedplak fan de Regio mei syn lytse doarpen dy't foar harren bistean
fjochtsje. En sa sjoch ik Ljouwert hwat preamkeskouwend fan de iene kant nei de oare kant fan de
feart wjukkeljen. Ja, seit Ljouwert, it moat eins in landsdelige" funksje hawwe en de I .S.P.-rapporten
jowe dêroer gjin dtslétsel. Om de suburbanisaesje binnen ridlike grinzen to halden moatte us huzebou
en us bistimmingsplannen in "wervend karakter" hawwe. Us stribjen is der op rjochte om kwalitatyf en
kwantitatyf goede huzen to hawwen, ensfh., ensfh., net allinne yn de hiersektor mar ek yn de keap-
sektor. Mei de grounprizen moatte wy sadanich sitte dat wy it opnimme kinne tsjin de butendoarpen
En dan komme de twabaenswegen efkes om'e hoeke. Afijn, it is wol aerdich, it is wol dudlik, mar ek
net al to dudlik, hwant dêr doelde de hear Ten Hoeve sapas op, net al to ful. Hwant sjoch, men hat ek
rekken to halden mei de Regio. En dan is dêr in nota oan de regioried, hwant de dielnimmende gemeen
ten binne forplichte om de dielgenoaten op'e hichte to bringen fan stanpunten foardat der biliedsutspra-
ken fan de biskate gemeenten dien wurde. Nou, net ien fan de dielnimmende gemeenten hat blykber de
oaren op'e hichte brocht fan syn stanpunt, hoewol't ik mien dat men foar 1 novimber by de P.P.D. syn
stanpunt kenber meitsje moast. Blykber wurket de Regio jitte net sa goed, hwat spitich is fansels, hwant
wentebou hat wol deeglik to meitsjen mei itjinge oare gemeenten dogge. Nou, yn dat brief oan de regio-
ried konstatearret it kolleezje dat it jitte mar in earste oanset is, dat der earst mear klearrichheit komme
moat oer wurkgelegenheit, forkear en rekréearjen foardat de konfrontaesje mei de gemeentlike bistim-
mingsplannen troch deputearre steaten komt. Dan binne wy sa njonkenlytsen yn it jier 1980. Ik freegje
my óf: Moatte wy oant salang mar krekt dwaen oft der gjin nota is? En dan wiist it kolleezje der op dat
de P.P.D. jitte al hwat iensidige politike utspraken docht en binammen op side 156 oer de fasearring fan
de bistimmingsplannen en it oan bannen lizzen troch middel fan de Gemeentewet. Dêr hat de hear
Schaafsma jitte in pear wurden fan sein, dy fynt it eins net moai dat der in oerheit is dy't wer tasjocht
op de gemeenten. Ik fyn dat wol goed. Ik fyn dat wy wurkje moatte nei in totaliteit fan alle dingen.
(De Foarsitter: Binne jo it dêrmei iens?) Ja, ik fyn dat der in oerheit wêze moat dy't de gemeentlike
bistimmingsplannen hifket, jawis fyn ik dat. (De heer Ten Brug (weth.): Concentratie.) Né, dit is if-
selde as hwat ik yn de foarige sitting sein haw oer de forsimpeling fan de feiten, fan de domme, de
knappe, de luije en de iverige minsken. Sa wol men de dingen eins forsimpelje troch dit foarbyld, mar
it hat blykber net genóch jown om it to sizzen.
Ik fyn it stik fan de gemeente, sawol dat oan de ried as dat oan de regioried, in lykwichtich stik,
in forstannich stik. Hwant as men oparbeidzje wol mei gemeenten dy't hjir omhinne lizze dan moat men
bigryp hawwe foar de problemen fan dy gemeenten. Ik haw gjin inkele krityk op dizze twa stikken; it is
forstannich en it is ridlik yn syn opset. Mar doe't ik fan'e wike dizze fragen turve - ik haw alle fragen
turve en yn persinten étrekkene - doe tocht ik: Nou sit op dit selde stuit de boargemaster fan Ljouwert
ek to turvjen en de P.P.D.-amtners en de deputearren ek. Ik tocht, jonge, it is in soarte nij selskipsspul
"Mens erger je niet"; mar dat is mar in lyts grapke fansels, hwant wy sitte hjir net om gelyk to hawwen,
mar wy sitte hjir om in bilied to fieren dat safolle mooglik oerien komt mei hwat de minsken wolle.
De Voorzitter: Ik zou willen proberen dit punt nog voor de koffiepauze af te werken. (De heer Ten
Hoeve: Dat lijkt mij een moedige poging, maar die doet u wel vaker.) Ik zou die poging toch echt wil
len wagen. Wij hebben met grote belangstelling geluisterd naar de verschillende beschouwingen. De
ene beschouwing was interessanter dan de andere, in de ene geloven wij ook meer dan in de andere,
maar dat is een andere kwestie; in ieder geval waren ze allemaal interessant. (Gelach) Geen enkele
spreker heeft gesteld dat hij het oneens is met de nota die nu voor ons ligt. Er zijn echter bepaalde be
schouwingen gehouden die duidelijk aangeven dat men de problematiek niet vanuit een zelfde gedach
te benadert. Wij zitten in het stadium van de oriëntering en ik vraag mij af of het niet verstandig zou
zijn om één van de suggesties van de heer Ten Hoeve te volgen. Ik zou willen voorstellen niet verder
te gaan met deze discussie, maar te besluiten deze nota naar g.s. te sturen - nogmaals, uit hetgeen de
verschillende sprekers hebben gezegd heb ik begrepen dat er tegen de nota als zodanig geen oezwaren
zijn - en daarbij een verslag te voegen van de uiteenzettingen die in de raad zijn gehouden. Zoals
gezegd zijn wij thans in het stadium van de hearings en het oriënteren. Wij zouden kunnen trachten
m.b.t. de verschillende filosofieën bij elkaar te komen, maar dat lijkt mij geen zinvolle bezigheid.
Dit is een openbare vergadering en laat men maar kennis nemen van die verschillende filosofieën. La
ten wij de uiteenzettingen die zijn gegeven - de dames kunnen zeer snel iets uitwerken; dat heb ik
bij de laatste vergadering ervaren - ter oriëntering voegen bij de nota met de mededeling: De raad
staat wel achter deze nota, maar er zijn nogal verschillende standpunten weergegeven en die voegen
wij hierbij, die brengen wij ter kennis van het provinciaal bestuur. Dat lijkt mij in dit stadium het
meest zinnige en verstandige wat wij kunnen doen.
27
Voor de goede orde zou ik dan nog één opmerking willen maken. Wij komen binnen afzienbare
tijd terug op het voor ons in dit kader, maar ook in andere kaders bijzonder belangrijke probleem van
het al dan niet zijn van groeikern; wij zullen moeten bekijken of wij bij de regering kunnen bewerk
stelligen dat ook Leeuwarden wordt aangemerkt als groeikern. Dit hangt ten nauwste samen met loka-
tiesubsidies voor nieuw te ontwikkelen wijken. Op dit moment wordt op dit probleem op twee plaatsen
reeds hard gestudeerd, want het is alleen maar zinvol hiermee naar buiten te komen met goed geargu
menteerde stukken. Er is op het ogenblik een werkgroep bezig in regioverband waaraan ook wij in
sterke mate deelnemen; men tracht duidelijk te motiveren waarom Leeuwarden groeikern zou moeten
zijn. In de tweede plaats zijn ook de eigen diensten bezig om materiaal en argumenten te verzamelen
die er toe kunnen bijdragen dit bij de rijksoverheid te verdedigen. Zodra wij dat huiswerk hebben ge
maakt komen wij daarmee bij de raad.
Dit was dan mijn moedige poging; het kan zijn dat u toch zegt dat wij over dit punt verder moe
ten discussiëren, maar ik zou willen voorstellen deze kwestie af te doen op de manier die ik heb voor
gesteld.
De heer Ten Hoeve: Ik heb er behoefte aan in ieder geval nog één opmerking te maken. Er is net
door de heer Singelsma naar mij gewezen alsof ik tegen deze nota zou zijn. Dat is per se niet het ge
val. (De hear Singelsma: Né, dat haw ik net dien.) Ook andere verhalen die in de raad gehouden zijn
tenderen in die richting en daar heb ik grote bezwaren tegen. De verhalen die in de raad zijn gehou
den zijn niet gebaseerd op de nota's die geproduceerd zijn; het zijn verhalen die toegespitst zijn op
de publikaties die in de krant zijn gekomen en op het conflict dat er ten dele geconstrueerd wordt tus
sen stad en dorpen. (De hear Singelsma: Ditte?) Ik heb het over de verhalen die in de raad zijn gehou
den. (De hear Miedema: Dêr rekkenje jo jou eigen forhael ek under?) Wie heeft er gesproken over dat
grote pakket van doelstellingen dat staat in het eerste deel van de nota? Wij spreken hier vanavond
ook over het gedeelte waarin m.n. gesproken wordt over de suburbanisatie; daarin worden alle kwalijke
kanten van die zaak opgenoemd. Dan komt tenslotte het stuk over de processen en dan wordt eigenlijk
alles teruggenomen, ledereen die het relatieschema heeft bekeken en van daaruit naar de doelstellingen
heeft gekeken heeft kunnen zien dat er een groot conflict in deze opstelling zit. Alles wat in het eerste
deel van de nota genoemd wordt t.a.v. de suburbanisatie wordt terug genomen en daar verzet ik mij te
gen; daarom noem ik dat stuk ook het sparen van de kool en de geit. Dat deel is voor mijn gevoel in de
ze raad van de stad Leeuwarden te sterk onder de tafel gebleven. Niemand - dat wil ik nogmaals bena
drukken - heeft gesproken over het grote belang dat ook de provincie Friesland heeft bij het bestaan
van een stedelijke kern van allure. Daar is iedereen aan voorbij gegaan; iedereen praat over het klei
ne dorp. Ik heb het kleine dorp niet genoemd; het is wel bekend hoe wij staan t.o.v. de groei van de
kleine dorpen in onze eigen gemeente. Het geheel van de centrumfunctie die ook m.n. voor de provin
cie van groot belang is is onder de tafel gebleven. Wij willen niet groeien om het groeien, wij willen
in Friesland een stedelijk gebied van allure en daar is ook de provincie bij gebaat.
De Voorzitter: Ik heb al gezegd dat ik blij ben dat de verschillende sprekers zich op zich wel ach
ter deze nota hebben gesteld.
De hear Miedema: Ik haw noch mar ien opmerking. Ik wol de foarsitter graech stypje yn syn poging
om joun dien to krijen. Ik wol allinne opmerke dat ik fan miening bin dat de hear Ten Hoeve it aer
dich mei himsels troffen hat.
De heer Schaafsma: De heer Ten Hoeve heeft zopas iemand het verwijt gemaakt dat hij niet goed
geluisterd had, maar als hij goed naar mij geluisterd had zou hij hebben gehoord dat ik mij heb be
perkt tot Leeuwarden en zijn omgeving. Ik heb duidelijk gezegd dat voor mij zowel de verstedelijking
van de dorpen om Leeuwarden heen als het alternatief Camminghaburen zo lekker niet is. Ik heb ook
vanuit mijn standpunt gezegd(De heer Ten Hoeve: Ook daarbij bent u voorbij gegaan aan de
centrumfunctie; dat was juist het kritieke punt in uw verhaal.) Mijnheer Ten Hoeve, ik heb de cen
trumfunctie genoemd, ik heb duidelijk gezegd dat, als het om de kern van Leeuwarden gaat met de
omliggende dorpen, het voorzieningenniveau dat de stad te boven moet gaan niet wordt beïnvloed door
de plaats waar de huizen in een straal van 10 tot 12 kilometer rond Leeuwarden staan. Dat ziet u in
heel grote steden precies zo. De kern van de stad houdt die bovenstedelijke voorzieningen toch wel
vast. Ik ben het niet eens met of ik twijfel in ieder geval aan de opmerking in de nota dat de optelling
van de voorzieningen van de kleine dorpen een nadelige invloed heeft op de centrumvoorzieningen die
Leeuwarden als centrumplaats moet hebben. Ik ben het volledig met u oneens dat je welke vorm van
woondwang dan ook kunt accepteren omdat men aan de ene kant in de nota steeds weer het criterium
van het welzijn van de Friese bevolking voorop stelt en aan de andere kant via verschillende kunst
grepen - ik heb er twee met name genoemd - de stad uiteindelijk wil beïnvloeden ten gunste van de
