Ook hiervoor kan weer een citaat uit het progamma van de Partij van de Arbeid voor de verkiezingen
van overmorgen gelden: "Het beheer van de ruimte kan niet aan de vrije maatschappelijke krachten
worden overgelaten. Dan zegeviert als vanouds het recht van de sterkste."
In het kader van vanavond is de auto die sterkste. Dat recht gunt de fractie van de Partij van de
Arbeid de auto in Leeuwarden niet. Deze fractie wil, voorzover het van haar afhangt, alle soorten
verkeer het zijne geven: de fietser, de voetganger, het openbaar vervoer en de auto. Daar is deze
fractie voor. Daarom bevindt deze fractie - eigenlijk de gehele raad, of wij het nu willen of niet -
zich vanavond bij uitstek in het spanningsveld tussen wat wenselijk is en wat mogelijk is. Welke ne
gatieve aspecten van de massa-motorisering vooral in de steden ook genoemd mogen worden, zij zul
len niet bewerkstelligen dat de auto als een belangrijke verworvenheid bij de mensen uit de gratie
zal raken. Deze op zichzelf niet toe te juichen realiteit te willen ontkennen is een irreëel uitgangs
punt. Haar te willen bestrijden is een gevecht tegen windmolens. Het is een fictie te menen dat het
mogelijk is het autogebruik ook in Leeuwarden rigoureus te verminderen. Wat geen fictie is, wat in
tegendeel wel tot de mogelijkheden behoort is het beperken van de toename van het autogebruik in
de stad. Daarvoor zet onze fractie zich dan ook in. Daarom zijn wij dan ook voorstander van het
tangentensysteem, dat immers dat verkeer naar buiten drukt dat alleen maar door de stad heen wil
rijden. Dit verschaft immers de zo noodzakelijke ruimte voor de andere verkeersdeelnemers die ik
noemde: de fietser, de voetganger, het openbaar vervoer. Het is in dit verband nog van belang
vast te stellen dat onze fractie regen het accepteren van een bepaalde mate van congestie, d.i.
verstopping, is. De auto veroorzaakt ook overlast als hij in een file staat, vooral als deze file twee
of drie rijen dik is. Overigens is onze fractie van mening dat het behandelen van dit Verkeersstruc-
tuur- en Uitwerkingsplan zonder meer en onnodig bemoeilijkt wordt doordat de wel toegezegde nota
over het parkeren intussen nog niet verschenen is. Bovendien missen wij in dit plan voldoend uitge
werkte oplossingen voor het langzaam verkeer. Als er één bezwaar tegen dit plan is, dan is het wel
dit. Onze fractie acht het overigens niet zodanig funest dat zij om deze reden tegen behandeling
van het plan op dit moment zou zijn; het is nu de tijd om spijkers met koppen te slaan.
Ik zou nog graag willen wijzen op het belang van het openbaar vervoer als een middel om de
toename van het autogebruik in de stad te beperken. Onze fractie meent dat het mogelijk is het auto
gebruik minder te laten toenemen mede door een zo optimaal mogelijk functionerend openbaar ver
voer bij de hand te hebben. Kort gezegd bedoel ik hiermee, dat het voor meer mensen dan nu mis
schien het geval is heel gemakkelijk moet zijn om er gebruik van te maken, dat het dus in alle hoe
ken van de stad regelmatig dient te verschijnen en dat het op zijn beurt niet te veel tot overlast ver
wordt; kleine bussen komen dan in het beeld. Ook het belang van aanwonenden langs de routes kan
hiermee gediend zijn.
Ik wil u er nog op wijzen dat in sommige wijken niet voorzien is in een uitgang voor het auto
verkeer. Het komt voor dat er te veel door de eigen wijk gereden moet worden, alvorens deze te kun
nen verlaten. Ik noem in dit verband overigens alieen Achter de Hoven-Vegelin, maar bij de nadere
uitwerkingen zal dit punt, mocht het zich ook elders voordoen, de nodige aandacht moeten krijgen.
Uitgaande van wat ik zonet heb gezegd is het duidelijk dat onze fractie in het algemeen met
instemming kennis neemt van hetgeen in de raadsbrief over de functie en de tracering van de tangen
ten wordt geschreven, zij het dat hier en daar de accenten bij ons anders liggen. Zo zijn wij bij
voorbeeld van mening dat het faseringsschema van fig. 4.12. in zoverre dient te worden gewijzigd
dat de aanleg van de westtangent vóór die van de noordtangent komt; de nummers 15 en 16 moeten
dus o.i. worden omgewisseld. Met uw argumenten om de volledige aanleg van de noordtangent plano
logisch open te houden, zijn wij het dus als zodanig eens. Omdat wij echter o.m. de ontsluiting
van de westelijke industrieterreinen om verschillende redenen van zeer veel beiang achten, willen
wij aan de aanleg van de westtangent voorrang verlenen boven die van de noordtangent; dit past
bovendien beter in onze gedachtengang dat m.n. de zuidtangent een duidelijke functie moet heb
ben voor het uit de stad houden van het verkeer dat er alleen maar doorheen wil.
Ter afronding van mijn eerste instantie dien ik thans een motie bij u in, die als volgt luidt:
"De raad der gemeente Leeuwarden, in vergadering bijeen op 29 mei 1978, ter behandeling
van het Verkeersstructuur- en Uitwerkingsplan, besluit in het faseringsschema weginfrastructuur,
zoals vermeld in figuur 4.1 2. van deel A, het Verkeersstructuurplan, de aanleg van de westtangent
boven die van de noordtangent te plaatsen."
De hear Jansma: Us fraksje giet der fanut dat der ofpraet is dat der gjin algemiene skóging hol
den wurde sil. Wy bihannelje dan ek eksakt it punt lyk as dat op de agenda stiet.
Om to bigjinnen, üs respekt en üs tank foar de oersichtlike wize hwerop de steapels rapporten,
biswierskriften, suggestjes, fragen, opmerkingen ensfh. us by it oanbieden fan it riedsbrief birikt
k°Mt-
hawwe. Ek us tank dat alles binnen de dêrfoar stelde tiid syn gerak krigen hat. Der siet faert efter
en tagelyk tsjuget it fan soarchfaldigens, beide aspekten binne in forkearsplan weardich.
Der binne mar leafst twintich forskillende persoanen, forieningen en stichtingen dy't mounling
of skriftlik biswier yntsjinne hawwe tsjin de noardtangint, jit efkes ófsjoen fan de oare. Arguminten
en sentiminten krije dêryn beide harren gerak. De measte biswieren rjochtsje harren op de barrière-
foarming Lekkum-Snakkerbuorrenearnstige skea hwat wenjen en libjen oangiet, oantaesting fan in
natürgebiet, ludsoerlêst yn Bilgaard, trije boeren fan hwa't de bidriuwsfiering winliken unmooglik
makke wurdt en it bimuoilikjen fan it nei skoal Ie gean fan de lytse bern. Stik foar stik tige wichtige
dingen. Binammen dêrom moatte dizze biswieren allegearre woegen en ófset wurde tsjin in alternative
mooglikheit. Hwat binne dan de alternative mooglikheden? Sa iitte sa't it nou is, kin net. Dat binne
wy, tinkt my, meiinoar wol iens. Binammen as wy sjogge nei de i11inde moarns om acht ure en jouns
om fiif ure.hinne op it Europaplein, it Va.leriusplein en it Vrijheidsplein dër't men om twa kilometer
fierder to kommen mei de auro trochstrings sa'n twintich menuten wurk hat. Dat is to forgelykjen mei
files fan inkele kilometers op de fjouwerbaenswegen yn Hollan, dy't bikendheit krije troch de radio,
mar hwer't nei't ik üt underfinen wit it opunfhald as regel under dy twintig menuten bliuwt dêr't hjir
yn Ljouwert sprake fan is, om't de trochstreamsnelheit dêrre greater is as hjirre. Net de lingte fan de
file is bipalend, mar de tiid dy't nedich is om in bipaelde ofstan of to lizzen. Stiisteande auto's
- de hear Buising hat der ek op wiisd - bringe ek in protte forsmoarging mei. Hwat dat oanbilanget
soe Ljouwert hast alle dagen ek wol yn it nijs kinne, en dan tink ik net allinne oan it noardlik steds-
diel
Hoe kin der hwat it Noarden oanbilanget in ein oan komme? In mooglikheit is it oanlizzen fan
de noardtangint, lyk as it kolleezje ek utsteld hat. In oare mooglikheit is it fordubeljen fan de Va-
lerïusstrjitteDammeloane, lebrêge en Prof. Gerbrandywei en enoarme foarsjenningen en utwreidin-
gen op de trije neamde pleinen. By Europaplein en Valeriusplein kin dat ridlikerwize net, oan ien
kant soenen dan alle flats en wenningen ofbrutsen wurde moatte. It alternatyf om allinne it westlik
part fan de noardtangint oan to lizzen - dus oan de Troelstrawei ta en dan fierder fia in stik fan de
Troeistrawei de Dammeloane op en sa nei de Prof. Gerbrandywei ta - soe in fordubeling bitsjutte fan
de Troelstrawei dêrre en ek fon de Dammeloane, de lebrêge en de Prof. Gerbrandywei. Foar de Troel
strawei bits jut soks ofbraek fan de huzen oan ien kant; foar de Dammeloane drok forkear tichteby de
huzen en deun by de flats lans; foar de Prof. Gerbrandywei jildt itselde. Al linne al foar de 1 80 flat-
wenningen - ik skat dat dêr wol sa'n 500 minsken wenje - soe de oerlêst neffens my to great wurde,
jit ofsjoen fan de biwenners fan de rige huzen oan de oare kant fan'e dyk. Ear't de ried bislute soe
dat Valeriusstrjitte, Troelstrawei, Dammeloane en Prof. Gerbrandywei fordubele wurde moarte, soe
yn elts gefal mei de minsken dêr praet wurde moatte. Dat is middels de ynspraekproseduere net bard.
Der wie ek gjin reden ta, hwant it Forkearsstruktuerplan giet üt fan it oanlizzen fan de noardtangint
en nimmen fan de biwenners of biwennersorganisaesjes fan dy neamde strjitten hat sein: Fordubelje
jimme mar of brek mar of. Ik doar der wol yn't foaren fanut to gean dat dan de biswieren ek goed
los komme soenen.
De biswieren sa't dy yntsjinne binne yn it riedsbrief op bledside 2 binne fan it kolleezje fan
kommintaer foarsjoen. Om if koarf to halden, us fraksje underskriuwt dat kol leezjestanpunt. Wy
hawwe noch wol in fraech: Hwerom allinne in rjochfstreekse forbining foar fytsers en fuotgongers
tusken Lekkum en SnakkerbuorrenIs it miskien sa dat de dyk sa't dy op it stuit rint fan Snakkerbuor-
ren nei Lekkum dochs bistean bliuwe kin as de noardtangint hjir trochhinne komt? Hwer't wy yn dit
forban foar pleitsje wolle is in tidige biplanting tusken Bilgaard en de oan to lizzen dyk; dus earst
de biplanting en dan de wei. Datselde jildt ek foar Westeinde en net yn it minst by de Noorder Be
graafplaats.
Hwat yn üs oerwegingen om akkoart to gean mei it kol leezje-üfstel ek noch meitelt, is it feit
dat fanüt üs fraksje ek yn it forline al pleite is foar it safolle mooglik buten de bibouwing halden fan
it forfier fan gefaerlike en untplofbere stoffen. By it oanlizzen fan de noardtangint soe oan dy winsk
ek alhiel foldien wurde kinne.
Hwat de westtanginf oanbilanget is der yn feite gjin sprake fan in westtangint, lyk as it kolleezje
ek al konstatearret. De westtangint is yn feite de wei Boksum-Marsum en dêroer is inkele dagen for-
lyn de bislissing fallen, as ik yn dizze foar riedsleden ekstra drokke tiid de krante tominsten goed
lézen haw.
Wy witte dat wy mei üs stanpunfbipaling guon minsken sear dogge. Ek it kolleezje sil him by
syn stanpuntbipaling dêrfan biwust wêze. Sjoen it riedsbrief nimme wy oan dat it kolleezje hwat punt
a oanbilanget yn elts gefal ienriedich is. In gemeenteried sil tsjin elkoar ofweage moatte it eigenbe
lang, it buertbilang en it bi lang fan alle ynwenners fan de stêd dy't in funksje hat as haedstêd fan
Fryslan. Yn dy ofweaging hat üs fraksje nei wiidweidige diskusjes oant yn de lytse urkes syn stanpunt
bipaeld
