85
maar wij willen hiermee niet volstaan. Het aannemen van een motie is immers slechts een eenmalige
gebeurtenis en verliest haar betekenis grotendeels wanneer naast afwijzing van kernwapens en atoom-
schuilkelders niet een positief vredesbeleid wordt gevoerd in Leeuwarden. Dit beleid zal erop gericht
moeten zijn de discussie over ontwapening te stimuleren, het inzicht in vraagstukken met betrekking
tot oorlog en vrede te vergroten en het militarisme op alle mogelijke manieren te bestrijden. Dit kan
onder anderen gebeuren door het militaire apparaat zoveel mogelijk uit Leeuwarden en omgeving teven
wijderen, door aan te dringen op verwijdering van de vliegbasis Leeuwarden en tenslotte door met al
le vormen van oorlogsvoorbereiding, zoals die onder meer tot uiting komen in de civiele verdediging,
te stoppen. Waar het ons in wezen om gaat met een actieve vredespolitiek, is dat oorlog en oorlogs
voorbereiding niet langer als normaal menselijk gedrag worden gezien, omdat iedere gewenning aan
oorlogsvoorbereiding in het atoomtijdperk ons rechtstreeks leidt naar de totale vernietiging. Onze
fractie wil daarom het college door middel van de volgende motie uitnodigen de mogelijkheden van
een actief gemeentelijk beleid met betrekking tot vredesvraagstukken in de vorm van een nota aan de
raad voor te leggen. De motie luidt:
"De gemeenteraad van Leeuwarden in vergadering bijeen op 15 december 1981,
overwegende dat
- door de toenemende kans op een allesvernietigende oorlog ieders verantwoor
delijkheid voor een actieve bijdrage aan ontspanning en vredespolitiek toe
neemt, zo ook van de Leeuwarder gemeenteraad
- het bij deze vredespolitiek ook moet gaan om het stimuleren van de meningsvor
ming van de Leeuwarder bevolking en het mobiliseren van zoveel mogelijk mensen
- ook het takenpakket van de gemeente zelf onder de loep moet worden genomen en
doorgelicht op aspecten van oorlogsvoorbereiding e.d.
spreekt uit
dat het college van b. en w. het komende zittingsjaar een nota moet uitbrengen
waarin de volgende zaken aan de orde moeten komen:
- de wijze waarop de gemeente Leeuwarden aan de verwijdering van de vlieg
basis Leeuwarden gaat werken
- de wijze waarop het vredesonderwijs wordt aangepakt
- faciliteiten voor vredesgroepen
- een voorstel voor beëindiging van oorlogsvoorbereidende maatregelen (o.a.
tot uiting komend in de huidige civiele verdediging)."
De motie is mede-ondertekend door de heer Van der Wal.
In dit verband zal ik niet nader ingaan op een van de centrale aspecten van een locaal vredesbe
leid, namelijk het verzet tegen civiele verdediging. Ten eerste omdat wij daarover kort geleden nog
uitgebreid hebben gediscussieerd en ten tweede omdat hierover binnenkort een gemeenschappelijke
nota van PAL, Partij van de Arbeid en de Leeuwarder vredesbeweging, georganiseerd in het Leeuwar
der vredesoverleg, te verwachten is.
Ik heb al gezegd dat wat onze fractie betreft de in onze motie bedoelde nota een start kan zijn
voor een actief gemeentelijk beleid op een terrein waarop waarop wij tot nu toe gezwegen hebben.
De raad kan echter vandaag ook al een motie aannemen die direct aansluit bij de landelijke discussies
over kernwapens. Een motie die ook elders, zoals ik zojuist al zei, in gemeenteraden wordt behandeld.
Het gaat hier om het uit Engeland overgewaaide concept voor kernwapenvrije zones, waarbij naar on
ze mening twee elementen centraal staan. Ten eerste: geen opslag en vervoer van kernwapens op ge
meentelijk grondgebied en ten tweede: geen civiele verdedigingsmaatregelen. Het tweede punt wil
len wij om eerdergenoemde redenen nog niet in een motie vastleggen, behalve dan het aspect van de
atoomschuilkelders waarover deze raad zich al eerder uitsprak. Wij hebben daarom de volgende motie
gemaakt:
"De gemeenteraad van Leeuwarden in vergadering bijeen op 15 december 1981,
spreekt uit dat hij
- plaatsing en vervoer van kernwapens op Leeuwarder grondgebied te allen tijde
zal tegengaan onder gebruikmaking van alle wettelijk geoorloofde middelen
- derhalve de mogelijk op dit moment reeds aanwezige kernwapens zal trachten
te verwijderen
- de bestaande atoomschuilkelder onder het Zaailand wenst te ontmantelen en
toekomstige atoomschuilkelders op zijn grondgebied niet wenst toe te staan
en besluit
86
- deze motie ter kennisgeving op te sturen aan de Ministeries van Binnenlandse Zaken
I en Defensie
- bordjes te plaatsen waaruit blijkt dat Leeuwarden een atoomvrije gemeente is."
[De motie is mede-ondertekend door de heer Van der Wal.
Door de fractievoorzitster van de Partij van de Arbeid is een motie ingediend die behelst dat de
laad zich uitspreekt tegenstander te zijn van plaatsing van de nieuwe middel lange afstandssystemen,
|dekruisraket en de Pershing II, op Leeuwarder grondgebied. Onze fractie is van mening dat die mo
tie vobtrekt inhoudsloos is. In de motie staat dat grote groepen van de bevolking zich ernstig zorgen
Imaken over het huidige niveau van de kernbewapening in Oost en West en verder dat de aanwezig
heid van de vliegbasis Leeuwarden een extra dimensie geeft aan de bezorgdheid van de Leeuwarder
Iburgers. Als mening wordt dan uitgesproken in de motie dat de raad van Leeuwarden tegenstander is
van de plaatsing van kruisraket en Pershing II op Leeuwarder grondgebied. Een anti-climax zonder
weerga. Eerst spreekt men in de motie over het huidige niveau van kernbewapening, doch later gaat
iet alleen om toekomstige kerntaken.
Eerlijk gezegd waren wij ontzettend kwaad toen wij deze motie onder ogen kregen. Overal in
het land, in alle kleine gaten, komen PvdA-fracties met moties van een strekking zoals ik die net
heb ingediend en in Leeuwarden presteert de PvdA-fractie het om met deze motie te komen. Het is
de PvdA-fractie in Leeuwarden, in tegenstelling tot de PvdA-federatie in Leeuwarden, kennelijk nog
steeds niet duidelijk geworden dat afbraak van kernwapensystemen niet wordt bereikt door onderhande
lingen van wie dan ook met wie dan ook, maar dat dat alleen kan worden bereikt door massaal verzet
van bevolking en lagere bestuursorganen tegen de huidige zogenaamde defensiepolitiek. Het "wij slik
ken het niet langer om in angst en beven te moeten leven" moet nog krachtiger doorklinken en een van
de manieren om dat te bereiken is dat de volksvertegenwoordiging die het dichtst bij de bevolking
staat, zegt: "Op ons grondgebied geen kernwapens. Nu niet en nooit!" De PvdA-motie is in onze
ogen een slap aftreksel van wat in hun overwegingen bij die motie staat en is een in de pas lopen met
de huidige minister van Buitenlandse Zaken, de heer Van der Stoel. Niet het partijprogram heeft de
fractie als leidraad gediend bij het opstellen van de motie, maar het regeringsprogram. Onze fractie
vindt dit onbegrijpelijk. Wij hopen dat deze motie alsnog wordt ingetrokken en dat de PvdA-fractie
alsnog bereid is onze moties te steunen.
Aan de CDA-motie hebben wij helemaal geen behoefte. Het volhardend en saamhorig trachten de
rol van de kernwapens wezenlijk terug te dringen is in onze ogen niets nieuws. Al jarenlang is op die
manier de bevolking van Nederland voorgehouden dat de bewapeningswedloop zou worden gekeerd.
Een vage, nietszeggende motie, waar wij zeker tegen zullen stemmen.
De heer Van der Wal is inmiddels ter vergadering gekomen.
De Voorzitter: Ik stel voor de moties die gisteren zijn ingediend door de Partij van de Arbeid en
het CDA meteen ook te behandelen, anders moeten wij twee keer over dit onderwerp discussiëren. Ik
geef derhalve die twee moties in discussie. (Mevrouw Brandenburg—Sjoerdsma: U geeft zelf eerst geen
antwoord?) Neen, het lijkt mij verstandig eerst ook maar eens te horen hoe de anderen over dit on-
erwerp denken
Mevrouw Brandenburg—Sjoerdsma: Het moet mij van het hart dat de minachting waarmee mevrouw
Van der Werf spreekt over de bezorgdheid die andere mensen uitspreken over de bewapeningswedloop
en de mening die andere mensen hebben over dit vraagstuk wel erg schril afsteekt tegen de vredesge-
dachte die PAL zo nastreeft en waarvan PAL denkt het alleenrecht te bezitten. Wij handhaven onze
motie en hebben geen behoefte aan de moties van PAL. Ik vind het afschuwelijk dat het in de raad kan
gebeuren dat men elkaar over een onderwerp als de vredespolitiek zulke verwijten maakt. Sommige
mensen denken waarschijnlijk dat zij een exclusieve mening hebben die boven de mening van alle an
deren staat. Ik wil er ook op wijzen dat het er bij de vredesdemonstratie in Amsterdam om ging nieu
we kerntaken niet te accepteren. Het ging bij die demonstratie niet om volledige ontwapening, al
thans dat was niet de leuze van het IKV. Mevrouw Van der Werf benadert dit geheel zeer ongenuan
ceerd en maakt mensen verwijten. Ik moet zeggen dat zij mij erg op het hart trapt en ik ben er ook
erg door beledigd dat zij dit allemaal maar zo zegt. Mevrouw Van der Werf verwijt ons verder dat
wij ons niet hebben laten leiden door ons verkiezingsprogram. Dat hebben wij echter wel. De zinnen
die in de motie staan zijn uit het verkiezingsprogram overgenomen.
Zoals ik al zei, wij hebben geen behoefte aan de moties van PAL, doch over het daarin aange
haalde punt met betrekking tot het vredesonderwijs zou ik nog wel iets willen zeggen. Ik wil voorstel-
