34
nemen die bijdragen tot een kernwapenvrij maken van Europa, met als eerste fase het instellen van
kernwapenvrije zones in Europa.
Samenvattend, mijnheer de voorzitter, een meerderheid van mijn fractie steunt in eerste instantie
een motie in de trant van de petitie van de Werkgroep energie Wirdum/Swichum, zojuist hebben wij
vernomen dat zo'n motie door PAL zal worden ingediend, maar zal bij eventuele verwerping van deze
motie haar volledige steun geven aan de volgende door de gehele fractie ondersteunde motie.
"De raad der gemeente Leeuwarden, bijeen op 13 december 1982, overwe
gende dat:
- grote groepen van de bevolking zich ernstig zorgen maken over het huidi
ge niveau van de kernbewapening in Oost en West;
- de aanwezigheid van de vliegbasis Leeuwarden een extra dimensie geeft
aan de bezorgdheid van de Leeuwarder burgers;
- een afbouw van de kernwapensystemen in Oost en West een voorwaarde is
voor een duurzame vrede in Europa;
- eenzijdige stappen een kernwapenvrij Europa naderbij kunnen brengen,
spreekt als zijn mening uit:
- tegenstander te zijn van het stationeren van nieuwe middellange afstands
systemen, de kruisraketten en de Pershing 2, op Leeuwarder grondgebied;
- nucleaire taken voor de F—16 en de P-3 Orion onaanvaardbaar te vinden;
- tegenstander te zijn van een vestiging van nieuwe VS-opslagplaatsen op
Leeuwarder grondgebied, tenzij als onderdeel van een totale vermindering
van de conventionele sterkte in verband met wederzijdse evenwichtige
troepen vermindering,
nodigt het college uit op korte termijn met een actieplan te komen om uit
voering te geven aan de voornemens aangaande vredesopvoeding zoals die in
het collegeprogramma geformuleerd zijn,
dringt er bij regering en parlement op aan:
- stappen te ondernemen welke bijdragen tot het kernwapenvrij maken van
Europa, waarbij eenzijdige Nederlandse stappen genomen dienen te wor
den;
- stappen te ondernemen welke leiden tot het instellen van kernwapenvri je
zones in Europa
De motie is mede-ondertekend door de heer Schagen.
De heer Pruiksma: Rond de plaatsing van nieuwe kernwapens is al veel zinnigs en onzinnigs gezegd.
Thans is de gemeenteraad van Leeuwarden aan de beurt. De raadsbrief valt uiteen in twee delen. Het
eerste deel gaat over zaken die betrekking hebben op de eigen gemeentelijke huishouding en het tweede
deel gaat over de verzoeken om adhesie van algemeen politieke aard.
Wat het eerste deel van de raadsbrief betreft het volgende. Ten aanzien van deze categorie stelt
het college voor de huidige gedragslijn te handhaven, hetgeen betekent deze categorie van zaken via
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) af te handelen. Gelet op het feit dat deze werkwij
ze door middel van bundeling van gemeentelijke kracht effectiever en ook efficiënter is, ligt de con
clusie voor de hand dat alleen op die manier het belang van de gemeente en dus het belang van haar
burgers zo optimaal mogelijk wordt behartigd. In dit verband valt te denken aan de problematiek van de
sterk stijgende apparaatskosten van de Gemeentelijke Sociale Dienst (GSD). Het is eenvoudig niet zin
vol om als lokale Don Quichot ten strijde te trekken. Een goed georganiseerde en gegroepeerde divisie
richt meer uit dan verdwaalde frontsoldaten. Ik realiseer mij dat sommigen in de raad aan een ander
voorbeeld de voorkeur zouden geven. Dat neemt niet weg dat mijn fractie op dit punt het standpunt van
het college volledig onderschrijft.
Wat de tweede categorie van zaken uit de raadsbrief betreft het volgende. Deze categorie heeft
betrekking op verzoeken om adhesie van algemeen politieke aard. Gelet op de discussies in de Commis
sie voor Bestuurlijke Aangelegenheden valt aan te nemen dat hier zich de scheiding der geesten in de
raad voltrekt. Prealabel in dit verband is de vraag of de gemeentelijke overheid ter zake een taak dan
wel een bevoegdheid heeft. Daaromtrent bepaalt de Grondwet in artikel 153, eerste lid, dat aan de raad
de regeling en het bestuur van de huishouding van de gemeente wordt overgelaten. Vervolgens bepaalt
de Grondwet in artikel 153, derde lid, imperatief dat het gemeentebestuur desgevorderd door wet in
formele zin, algemene maatregel van bestuur of provinciale verordening is gehouden tot uitvoering van
hogere regelingen medewerking te verlenen. In het voetspoor van deze bepaling stelt artikel 167 van de
35
Gemeentewet vast dat aan de raad met betrekking tot de eigen huishouding alle bevoegdheid toekomt
welke niet aan b. en w. of aan de burgemeester is opgedragen. Uit het samenstel van deze bepalingen,
in onderlinge samenhang bezien, volgt dat aan de raad geen specifieke rechtsmacht is opgedragen welke
alternatief is aan die welke hogere overheden hebben. De conclusie kan dan alleen maar zijn dat de
gemeente slechts een taak heeft met betrekking tot de eigen huishouding en dan nog alleen voor zover
die taak niet toekomt aan b. en w. of alleen aan de burgemeester. Immers, zou het anders zijn dan zou
de wet een regeling moeten bevatten krachtens welke de raad regulerend en corrigerend optreedt. Een
ieder weet dat dat niet het geval is.
Het vraagstuk van het plaatsen van kernwapens is een onderdeel van het veiligheidsbeleid. In een
raar behoren ingerichte democratie als de onze is de rijksoverheid belast met de behartiging van dat
veiligheidsbeleid. Vervolgens zijn via vrije en geheime verkiezingen 1 50 waakhonden aangewezen die,
zonder last of ruggespraak van en met de bevolking maar wel als vertegenwoordiger van die bevolking,
op de naleving van die verplichting toezicht uitoefenen en desgewenst corrigerend via een uitspraak van
het parlement optreden. In dat hele verhaal komt de gemeente niet voor, dus ook niet de gemeenteraad.
Een en ander betekent geenszins dat de leden van de gemeenteraad niet een persoonlijk oordeel zouden
hebben over kernwapens. Beide zaken dienen namelijk nadrukkelijk los van elkaar te worden gezien,
niet omdat een raadslid bij het tekenen van de presentielijst zijn of haar geweten bij de raadsdienaar
heeft ingeleverd, maar simpelweg omdat de persoonlijke opvatting over die duivelse kernbewapening
taak en functioneren van de gemeente eenvoudig niet raakt. Ik meen het gelijk van onze stelling vol
doende te hebben aangetoond in het voorgaande. Wellicht is het volgende nog interessant.
Tijdens een werkbezoek van mijn fractie aan de vliegbasis weigerde de commandant van de vlieg
basis te antwoorden op een vraag van onze kant of er op de basis kernwapens aanwezig zijn. Die weige
ring foont aan dat leer en leven uit elkaar gaan lopen als de raad standpunten inneemt die in de sfeer
van de handhaving volledig in de lucht komen te hangen. Voorstanders van de zogenaamde kernwapen
moties plegen het spontane applaus van de publieke opinie aan hun zijde te hebben, maar zij vergeten
dat overheidstaken per echelon zijn toegescheiden en in hun beperkende gevolgen voor de burger zijn
gekanaliseerd en dat in zoverre de oude regel uit het Romeinse recht in omgekeerde zin geldt. Die regel
luidt: Nemo plus iuris transferre potest quam ipso habet, dat betekent dat niemand meer rechten kan
overdragen dan hij zelf heeft. In omgekeerde zin betekent deze regel dat niemand, ook de gemeente
niet, meer bevoegdheden kan uitoefenen dan hem door de wet zijn toegekend. Nu de gemeente ter zake
geen taak heeft dienen brieven als hier bedoeld zijn, hoe sympathiek de brieven ook zijn, voor kennis
geving te worden aangenomen.
Een ander probleem vormt de storting van radio-actief afval op gemeentelijke bodem. De gemeente
heeft daarin een taak door middel van het vaststellen van een bestemmingsplan op grond van de Wet op
de ruimtelijke ordening. Storting van radio-actief afval in stedelijke gebieden komt ons hoogst onge
wenst voor. Voorshands nemen wij aan dat onze bestemmingsplannen die storting niet mogelijk maken.
Mocht dat anders zijn dan stellen wij het college voor om in samenspraak en wisselwerking met de Com
missie voor de Ruimtelijke Ordening naar een oplossing dienaangaande te zoeken.
De motie van de PvdA en de door de PvdA aangekondigde verdergaande motie van PAL gaan verder
dan de motie waar wij vorig jaar tegen hebben gestemd. Op grond van de opvattingen van mijn fractie
zoals ik die hier naar voren heb gebracht, zal mijn fractie tegen beide moties stemmen.
De heer Bijkersma: De heer Pruiksma heeft in een uitvoerig betoog uiteengezet wat ik in enkele
woorden zou kunnen zeggen: rijkstaken behandelen wij niet hier. Dat was en blijft mijn mening. Daar
om wil ik niet verder op de zaken ingaan, ik wil alleen een paar kanttekeningen bij de raadsbrief en de
motie plaatsen
Het college zegt in de raadsbrief dat verzoeken met een politieke inhoud eerst naar de Commissie
voor Bestuurlijke Aangelegenheden gaan. Mijn vraag aan het college is of het zo vriendelijk wil zijn in
het vervolg zowel het meerderheidsstandpunt als het minderheidsstandpunt van de commissie in de raads
brief op te nemen. Wij kunnen dan gewoon verwijzen naar het advies dat wij in de commissie hebben
gegeven zodat onze spreektijd kan worden beperkt. Aan het begin van de raadsbrief wordt wel op het
meerderheidsstandpunt en het minderheidsstandpunt van de commissie ingegaan.
Ik wil ook nog een kanttekening plaatsen bij de motie die door de PvdA is ingediend, waarbij ik
even terugga naar een gesprek dat wij enkele dagen geleden gevoerd hebben. In dat gesprek heb ik iets
naar voren gebracht over een toekomstige burgemeester met betrekking tot het vliegveld. Er werd toen
gezegd dat men het vliegveld aanvaardt als een gegeven. Ik constateer nu in deze motie dat de partij
die het vliegveld toen als een gegeven aanvaardde op dat ogenblik er een "maar" bij heeft gezet, want
een en ander lees ik uit de zinsnede in de motie "- nucleaire taken voor de F-16. Meer wil ik er
niet over zeggen
