6
benschappen om met ingang van 1 augustus 1983 een HEAO in Leeuwarden voor bekostiging in aanmer
king te brengen. Daarmee is een lang gekoesterde wens in vervulling gegaan. De HEAO zal gereali
seerd worden in een scholengemeenschap met de HTS en waarschijnlijk gehuisvest worden in het oude
HTS-gebouw aan de Molenstraat, waar momenteel Ubbo Emmius onderdak vindt.
Begin 1980 moesten wij constateren dat helaas de Open Universiteit aan onze neus voorbij was ge
gaan en dat wij hoogstens nog de vestiging van een van de 20 regionale bureaus van die universiteit in
Leeuwarden mochten verwachten. Inmiddels is inderdaad besloten dat een dier bureaus hier zal worden
gevestigd, evenals dat overigens het geval zal zijn in Groningen en Emmen
Wat de universitaire vestiging in Leeuwarden betreft, is u bekend dat het bestuur van de Rijksuni
versiteit van Groningen ten aanzien van de hier te realiseren Algemene Faculteit heeft besloten te stre
ven naar de verwezenlijking van een studierichting Sociale Zekerheid, te starten in 1985. Tevens zal
de bestaande studierichting Welzijnsvraagstukken in de Algemene Faculteit worden ondergebracht,
waarbij nog nader bezien moet worden op welke wijze het huidige integratie-experiment met de sociale
academie, de AAF, zal worden voortgezet. Tenslotte is besloten in Leeuwarden propedeuse-opleidingen
rechten en economie te starten met ingang van 1984.
Wij hebben inmiddels samen met gedeputeerde staten van Friesland en het college van bestuur van
de Groninger universiteit een gesprek gehad met minister Deetman over deze plannen op 22 december jl.
De minister heeft te kennen gegeven dat hij thans geen enkele toezegging aan Friesland op dit gebied
intrekt, doch dat hij nu niet bereid is beslissingen te nemen. Eerst wil hij de beschikking hebben over
de voorstellen van de instellingen van wetenschappelijk onderwijs over taakverdeling en concentratie in
het wetenschappelijk onderwijs, waarbij een bezuiniging van 258 miljoen gulden moet worden geëffec
tueerd. De minister verwacht tegen 1 maart a.s. nader inzicht te hebben en is bereid daarna nader
overleg te plegen over de realisatie van eerder gedane toezeggingen aan Leeuwarden, een en ander me
de in het kader van het Integraal Structuurplan Noorden des Lands. Vanochtend hebben wij deze aange
legenheid uitvoerig doorgenomen met alle in Friesland woonachtige Eerste en Tweede Kamerleden. Zij
waren vandaag onze gasten en wij hadden gelegenheid naast de problematiek van het wetenschappelijk
onderwijs nog een aantal andere onderwerpen, zoals spreiding rijksdiensten, infra-structuur en dergelij
ke, met de Kamerleden door te nemen.
Ontwikkeling van de bevolking.
Het bevolkingscijfer per 1 januari 1982 bedroeg 84.689 en per 31 december van dat jaar 85.030.
Derhalve een toename van 341 personen. Dit is vooral een gevolg van de toename van het aantal vesti
gingen in deze gemeente.
Werkgelegenheid.
Het college heeft in het beleidsplan 1983-1987 aangegeven dat, gelet op de ernst van de economi
sche situatie, aan het werkgelegenheidsbeleid dezelfde hoge prioriteit moet worden toegekend als aan
de stadsvernieuwing. De internationale en landelijke ontwikkelingen met betrekking tot de werkgele
genheid laten ook Friesland en Leeuwarden niet onberoerd. Hoewel de agrarische sector in brede zin
hier nog een zekere stabiliteit in de hand werkt, neemt de werkgelegenheid ook in Leeuwarden af.
Tot en met 1980 was er in deze stad nog steeds sprake van een toeneming van het aantal arbeids
plaatsen; in dat jaar zelfs nog met 750 tot een totaal van 43.435. In dat laatste aantal was een pendel
saldo begrepen van 15.250.
Het jaar 1981 was het eerste jaar waarin het aantal arbeidsplaatsen verminderde, namelijk met 125
naar 43.310. Het pendelsaldo steeg in dat jaar nog tot de recordhoogte van 17.200, zodat in 1981 voor
meer dan 2.000 Leeuwarders werk verloren ging.
In 1982 verminderde het aantal arbeidsplaatsen in deze stad met 1 .310 tot 42.000 (eenzelfde aantal
als in 1978). Het pendelsaldo nam ook voor het eerst af met 400, zodat voor Leeuwarder ingezetenen dit
laatste jaar nog eens zo'n 900 arbeidsplaatsen verloren gingen.
In deze provincie waren eind november 28.000 personen werkloos, neerkomende op een percentage
van 17,5, terwijl dat percentage voor het gehele land op 14 ligt. Vorig jaar heb ik in mijn nieuwjaars
rede nog gezegd dat voor Friesland een prognose was gemaakt van een werkloosheidspercentage van 15
binnen enkele jaren. Binnen een jaar werd het 17,5%!
Door toeneming van mechanisatie en scherpe concurrentie in de industrie, automatisering in de
dienstensector en bezuinigingen in de overheidssector zal de werkgelegenheid de komende jaren nog
aanmerkelijk verder dalen. Dit zal, om te voorkomen dat nog veel meer en vooral jongere mensen niet
bij het arbeidsproces betrokken kunnen worden, noodzaken tot spoedige en drastische herziening van de
verdeling van de arbeid. Enerzijds zal een algemene verkorting van de arbeidstijd, helaas gepaard
gaande met verlaging van inkomen, doorgevoerd moeten worden, terwijl anderzijds het werken in deel
tijd, ook in het eigen apparaat, zoveel als mogelijk dient te worden bevorderd.
Als men niet bereid is offers te brengen ter wille van de herverdeling van arbeid, is het enige al
ternatief maatschappelijke ontwrichting van de samenleving. Dat proces is toch al gaande en is erger
dan economische achteruitgang. Het is echt de moeite waard alles te doen wat mogelijk is, ook in de
plaatselijke samenleving en het lokaal bestuur, die ontwrichting een halt toe te roepen en ten goede te
doen keren, vooral ook in het belang van de generaties die na ons komen. Met elkaar moeten wij hopen
dat men ons de kans blijft geven daaraan te werken. Laten wij er op vertrouwen dat dictaturen, van
welke signatuur dan ook, of oorlogsdreiging ons dat niet onmogelijk zullen maken, leder op zijn of haar
plaats kan daar, hoe weinig het ook mag lijken, iets aan doen.
Dames en heren, ik weet dat ik een weinig opwekkende nieuwjaarsrede heb gehouden. Ik heb het
toch gedaan om de harde realiteit onder uw aandacht te brengen. Een realiteit waarmee rekening zal
moeten worden gehouden bij het voeren van beleid, ook in een gemeente. Gezamenlijk de trein op de
rails te houden is een opgave waaraan het de moeite waard is mee te werken. Voor mij is dat nog slechts
een korte spanne tijds, althans op deze plaats.
Niet uit traditie, maar wel van ganser harte wil ik dank brengen aan alle medewerkers ter secreta
rie, bij de diensten, bij het onderwijs en bij de politie voor de wijze waarop zij hun taak vervullen en
ons bijstaan bij het besturen van deze gemeente. De spanningen zijn soms groot doordat steeds meer
wordt gevraagd, terwijl voortdurend moet worden getornd aan het beschikbaar stellen van mensen en
middelen
Leden van de raad, de omstandigheden waaronder wij onze taak moeten vervullen mogen dan niet
gemakkelijk zijn, des te groter is de uitdaging die te volbrengen. Ik hoop van harte dat wij het komen
de jaar dat in goede harmonie en met het willen luisteren naar eikaars standpunten, hoe verschillend die
soms ook mogen zijn, kunnen doen.
Gaarne besluit ik u en de uwen ook vanaf deze plaats nog een gezegend en voorspoedig 1983 toe te
wensen
De dames Jongedijk—Welles en Visscher—Bouwer zijn inmiddels ter vergadering gekomen.
Mevrouw Brandenburg— Sjoerdsma: Ik wil graag namens de raad een korte reactie geven op uw toe
spraak, mijnheer de voorzitter. Was hetgeen u de raad een jaar geleden in uw nieuwjaarstoespraak
schetste al geen florissant beeld, voor dit jaar is de situatie nog een tintje grijzer. Aan een en ander
valt weinig rooskleurigs toe te voegen, alleen de uitkomst voor Leeuwarden van de nieuwe Financiële
Verhoudingswet is iets gunstiger dan eerst werd verwacht.
In deze raad wordt verschillend gedacht over de oorzaken en de oplossingen van de problemen
waarvoor wij op dit moment in de wereld, in Nederland en in deze gemeente staan. Bij de algemene
beschouwingen van april a.s. kan iedere fractie op eigen wijze over deze zaken spreken, want dat lijkt
mij nu geen taak voor mij. Waar wij het over eens zijn is dat wij, binnen de speelruimte die de ge
meente nog heeft, moeten proberen de voorzieningen, de middelen en de lasten zo eerlijk mogelijk te
verdelen over de burgers. Ik weet echter best dat bij concrete invulling daarvan zeker verschillen naar
voren zullen komen. De werkloosheid is in Leeuwarden nog sneller gestegen dan werd verwacht en
Friesland is helaas niet de enige zwakke regio. Vandaag hebt u gesprekken gevoerd met alle Friese Eer
ste en Tweede Kamerleden. Ik hoop dat u, ook al was dat tijdens het eten - ik heb begrepen dat het of
ficiële programma anders was -, hebt gesproken over de problemen waar de gemeenten mee worden op
gezadeld door Den Haag en dat wij als bestuursvorm die het dichtst bij de burgers staat er niet zo geluk
kig mee zijn dat Den Haag ons de kastanjes uit het vuur laat halen, of anders gezegd dat wij moeten
proberen de brand een beetje te beperken. Het lijkt mij zinvol voor Kamerleden om regelmatig met ge
meentebesturen te praten en dan vooral goed te luisteren hoe regeringsmaatregelen aan de basis uitwer
ken en door de burgers worden beleefd. Ik kan mij namelijk niet aan de indruk onttrekken dat inzicht
daarin nog wel eens ontbreekt of in ieder geval niet genoeg aanwezig is.
Ik sluit mij graag aan bij de dank die u uitspreekt aan alle medewerkers binnen het gemeentelijk
apparaat op welke plaats dan ook.
Voor de goede wensen die u hebt gericht aan de raad wil ik u danken en ik hoop dat 1983 ook voor
u een goed jaar mag zijn, al denk ik dat het toch wel even moeilijk zal worden als u na 30 april niet
meer de dagelijkse gang naar dit stadhuis zult hoeven maken.
De Voorzitter: Dank u wel, mevrouw Brandenburg.
De heren De Beer, Visser en IJestra kunnen wegens ziekte vanavond niet in ons midden zijn.
