24
dus minder gevaar voor ons bestuur. Iets anders is het echter, wanneer wij alleen totaal of voor het me
rendeel garant staan. Bij het niet nakomen van de verplichtingen door degene aan wie wij de garantie
hebben verstrekt, moet het gemeentebestuur bijspringen. Een en ander is niet zonder gevaar. Het ge
beurt de laatste tijd nogal eens dat wij bij moeten passen. Wij moeten beslist wel waakzaam zijn op dat
gebied. De door ons verstrekte garanties staan vermeld in staat F.1/F.2 van de bijlagen. Getotaliseerd
is dit het enorme bedrag van 500 miljoen gulden, waar wij garant voor staan. De rijksoverheid heeft die
garantie niet over genomen. Een bedrag om van te duizelen. Omgerekend naar het inwonertal van onze
gemeente, zou het besef hiervan bij die inwoner slapeloze nachten veroorzaken. Gelukkig is het niet zo
dat het merendeel der garanties door ons uitbetaald zal moeten worden. Integendeel, maar toch, ieder
bedrag is teveel
Naar aanleiding hiervan het volgende. Een particulier die in of voor privézaken een krediet
vraagt moet dan vaak een soort verzekering afsluiten. De kosten hiervan komen bovenop het gevraagde
krediet. Aflossing geschiedt tezamen met de overige aflossingsverplichtingen. Eenzelfde regeling wil ik
voorstellen ten aanzien van alle garantievragers bij ons. Laten zij, voordat zij een garantie vragen, een
vorm van verzekering afsluiten. Een en ander dient uiteraard door ons gecontroleerd te worden. Door
deze handelwijze zullen de risico's voor ons zeker verminderen. Graag wil ik de toezegging van u dat u
een en ander gaat onderzoeken, opdat uiteindelijk een minder riskante oplossing voor dit probleem ge
vonden kan worden. Ik wacht uw antwoord af; eventueel komen wij met een motie.
Omtrent de herwaardering willen wij opmerken dat de voorgestelde zaken onze goedkeuring dragen,
met uitzondering van het onderhoud van de plantsoenen. Wij vinden dat dit zijn benedengrens bereikt
heeft. Onverlet blijven onze aanmerkingen op het financieel beleid, waarbij de VVD vindt dat er best
op een aantal zaken, zoals genoemd, bezuinigd kan worden. Een verder doorgevoerde herwaardering
dus, waarbij de risicoreserve beter in stand blijft.
Tot slot nog dit. Eerder in mijn betoog heb ik reeds gevraagd of u, in het kader van de nieuwe
Comptabiliteitswet - met haar gevolgen voor de gemeentelijke begroting -, ook een herschikking der
werkzaamheden voor de portefeuillehouders overwogen hebt. Los van die vraag zouden wij gaarne zien
dat dit college een soort technisch advies opstelt voor een efficiënt beheer en een indeling van de ge
meentelijke dienst, waarbij juist zoveel mogelijk wordt aangesloten bij een hoofdstuk-indeling volgens
de Comptabiliteitswet. Werkzaamheden van college, ambtelijk apparaat en commissies, zullen dan be
ter verlopen. Uiteraard beseffen wij dat de politieke indeling uiteindelijk de doorslag zal geven. In dat
kader willen wij opmerken dat de publikaties omtrent de collegevorming, en uitgesproken door de lijst
trekker van de PvdA, ons niet zijn ontgaan. Wij zullen de ontwikkelingen met belangstelling blijven
volgen
Wij verzoeken u onze dank over te brengen aan het personeel der gemeente Leeuwarden dat in kor
te spanne tijds ontzettend veel werk heeft moeten verrichten.
De heer Van der Wal: Aan het begin van onze algemene beschouwingen lijkt het ons zinvol te be
ginnen met de tot nu toe gevolgde procedure omtrent het beleidsplan en de herwaardering, omdat onze
fractie bepaald niet gelukkig is met de tot nu toe gevolgde procedure. Ook al is deze gang van zaken
al eerder in de Commissie voor Bestuurlijke Aangelegenheden besproken en ook al heeft onze fractie er
goedkeuring aan gegeven, toch moeten wij tot de conclusie komen dat de gang van zaken niet de juiste
is. De berg van naar schatting 5 kilo papier, die elk raadslid de afgelopen weken op de vloermat kreeg,
werd in een volgorde gepresenteerd die in elk geval de fracties buiten en misschien ook binnen het
college hijgend achter de feiten aan deed lopen. Zeer ongelukkig bleken de gecombineerde commis
sievergaderingen naar aanleiding van het beleidsplan, waar de echte vragen niet gesteld mochten wor
den. Deze vragen waren schriftelijk ingediend, terwijl de antwoorden door het college nog niet vrij
waren gegeven. Ook misten wij de openbaarheid van deze vergaderingen. Openbare vergaderingen
hadden het voordeel kunnen hebben, boven de vroegere afdelingsvergaderingen, dat er gen mogelijk
heid tot inspraak was. Ook zag onze fractie graag het claimrecht hersteld. In samenhang hiermee ver
driet ons het antwoord van het college in de memorie van antwoord op de vraag om de raadsfracties
halfjaarlijks te informeren met een lijst van belangrijke en/of gevoelige punten. Dit om de fracties be
ter de gelegenheid te geven om een goed geplande overlegsituatie met hun achterban op te bouwen. Het
college weigert dit kortweg. Wie beseft dat de democratie in eerste instantie al bevochten moet worden
op een informatie-achterstand en vervolgens op de genoemde aantallen kilo's papier, zou ons in het ge
lijk moeten stellen. Onze fractie komt hier zeker op terug in de Commissie voor Bestuurlijke Aangele
genheden. Verder zijn deze algemene beschouwingen geschreven in het besef dat op een aantal zaken
een aantal gemeentelijke notities in de maak zijn, te weten woonlasten, cultuur, etnische groepen
en de vervolgnota Werkgelegenheid. Ik acht mij ervan ontslagen daar nu verder op in te gaan.
25
Bij de vorige algemene beschouwingen in december 1983 is door een aantal fracties uitgebreid in
gegaan op het gevoerde regeringsbeleid. Felle kritiek werd geuit op de kortingen die het rijk pleegt op
het Gemeentefonds, de doeluitkeringen en op de ontstane positie van de minima. Nadat de raad in april
1983 een motie van PAL had aangenomen waarin dit beleid ook door hem veroordeeld werd, kreeg een
nieuwe motie van PAL, waarin deze veroordeling nog eens geaktualiseerd werd en waarin consequenties
van die veroordeling werden getrokken, geen steun van de raad, ook niet van de PvdA. Niettemin ci
teerde de fractievoorzitster van de PvdA in haar algemene beschouwingen met instemming de woorden
van de voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de heer Van den Berg, dat de
gemeenten een aantal wetten niet meer kunnen uitvoeren door gebrek aan middelen. Met name werden
genoemd de Leegstandwet, de Wet op het basisonderwijs, de Wet geluidhinder, de Wet voorzieningen
gezondheidszorg en de Wet op de arbeidsomstandigheden.
Voor PAL komt dan steeds weer de vraag naar boven: trekken wij consequenties uit zulke woorden
en gaan wij zulke wetten dan ook niet meer uitvoeren óf maken wij onze woorden krachteloos door het
vervolgens wel te doen en zo dit kabinet aan te geven dat het er toch wel allemaal inzit. In deze im
passe lijken de twee collegepartners gevangene te zijn van elkaar. In zijn wil deel te blijven uitmaken
van het college is het CDA de gevangene van de PvdA. Daarom staat het CDA toe dat de PvdA af en
toe het regeringsbeleid fel bekritiseert. Daarin staat het CDA bovendien toe dat het beleidsplan dat het
college dit jaar aan ons voorlegt eveneens scherpe kritiek levert op het beleid van de regering Lubbers
waar het CDA, landelijk gezien, toch voor staat. En als toppunt staat de CDA-fractie zelfs toe dat zij
publiekelijk door de PvdA hiervoor wordt gediskwalificeerd, blijkens recente publikaties in het PvdA-
blad Rooie Pepers.
Op soortgelijke wijze is de PvdA ook de gevangene van het CDA. Ferme woorden tegen het beleid
van de regering Lubbers worden niet omgezet in ferme daden tegen dat beleid. Wat haalbaar is voor de
PvdA wordt bepaald door de ruimte die de CDA-fractie aan haar geeft. Als de PvdA-fractie toch iets
verder wil, dan vallen de PvdA-wethouders buiten de boot en vormt zich de bekende raodsmeerderheid
van PvdA-wethouders, CDA, VVD en GPV/RPF/SGP.
Waar andere steden toch door creativiteit in zekere mate inhoud geven aan soortgelijke veront
waardiging over het kabinetsbeleid of door te tarten of het regeringsbeleid te omzeilen, wacht Leeuwar
den steeds af en laat andere gemeenten de kastanjes uit het vuur halen. Voorbeelden? Minima-beleid
en dan nu de fiscalisering van parkeergeldenGenoemde protesten kunnen, zoals wij ook altijd gesteld
hebben, wel degelijk tot succes leiden. Naar aanleiding van de nu toch wel hevig geworden protestgolf
van lokale bestuurders, lijkt het rijk iets te moeten inbinden en zullen gemeenten voortaan in ieder ge
val niet meer dan 7,5% van de bezuinigingen hoeven op te hoesten. Ook neemt de compensatie van de
gestegen kosten voor de Algemene Bijstandswet (ABW) iets toe en lijkt het boeken van een post op de
gemeentebegroting voor de verrekening met het rijk van de gestegen bijstandskosten voor het komende
jaar, uitgaande van een 100%-vergoeding, niet irreëel.
Toch ervaart onze fractie dat het steeds moeilijker wordt corrigerend op te treden tegen het lande
lijke en het plaatselijke beleid; een beleid dat steeds verder afdrijft van de zaken waar wij ons voor in
zetten. Dit is een gevecht binnen de lokale democratische verhoudingen en vooral ook tegen de over
heersende maatschappelijke krachten en ontwikkelingen die ons buiten het lokale besluitvormingsproces
om worden opgedrongen. Daarbij zijn democratie en pluriformiteit geen vanzelfsprekendheden. De de
mocratie en de pluriformiteit staan onder druk van degenen die er geen belang bij hebben tegengespro
ken te worden. Naïeve theorieën over democratische besluitvorming reppen van volkomen concurrentie
om de gunst van de kiezer, die volledig geihformeerd bepaalt wat er gebeurt. De werkelijkheid is ech
ter wel even anders, zo hebben wij in de loop der jaren ervaren. Want de opties, waaruit wij mogen
kiezen, worden geformuleerd door de aanbieders van het beleid, zo blijkt. Je kunt het krijgen zoals je
het wilt hebben, maarte kruisraketten komen in Woensdrecht. De uitslag van de brede democratische
maatschappelijke discussie? Bergum lijkt ons een geschikte plaats voor kerncentrales. Verbetering van
de nationale werkgelegenheid? Onder internationale druk zijn wij genoodzaakt de automatisering "cou-
te-que-coute" door te zetten. Arbeidstijdverkorting? Rendement en rentabiliteit verzetten zich daarte
gen.
De "zegeningen" van dit kabinetsbeleid bestaan eruit dat de verschillen tussen mensen steeds groter
worden. Op ongeneerde wijze worden bevolkingsgroepen tegen elkaar uitgespeeld volgens het scenario:
a. het ten koste van alles terugdringen van het financieringstekort, onder anderen door het drastisch
snoeien op collectieve voorzieningen;
b. een eenzijdig beleid gericht op verbetering van rendement van kapitaal, in plaats van op herstel van
werkgelegenheid, waarvan met name het kapitaalkrachtige bedrijfsleven profiteert, maar automatise
ring nog steeds arbeid uitstoot.
