10
Punt 42.
De VoorzitterAan de orde is het voorstel van 4 juni 1986 van de raadsleden J.W.
Duijvendak en K. Westra inzake de verklaring "Leeuwarden, kernwapenvrij"
Ik constateer dat het hier gaat om een puur initiatiefvoorstel vanuit de gemeenteraad,
dat de vorige keer op verzoek van de indieners een raadsvergadering is blijven uitstaan,
Ik neem aan dat de heer Duijvendak de verdediging van dit voorstel ter hand zal nemen,
Ik geef hem de gelegenheid om, zo hij dit wil, hierover van te voren nog iets te zeggen.
De heer Duijvendak: Toen dit punt op de mededelingenlijst stond heb ik al aange
kondigd dat er over dit onderwerp overleg zou plaatsvinden tussen de PAL-fractie en
de PvdA-fractie. Dat overleg heeft inmiddels plaatsgevonden en heeft geleid tot een ge
zamenlijke motie, die slechts op een heel klein puntje afwijkt van de tekst die reeds in
uw bezit is. De wijziging is dat het tweede aandachtsstreepje van het besluit in plaats
van "bordjes te plaatsen waaruit blijkt dat Leeuwarden een atoomvrije gemeente is" luidt:
"bordjes te plaatsen waaruit blijkt dat Leeuwarden een atoomvrije gemeente wil zijn". Ik
wil dan ook graag een nieuwe motie indienen die mede-ondertekend is door mevrouw De
Haan namens de PvdA-fractie, waarin deze wijziging is opgenomen en verzoeken deze
nieuwe motie onderwerp van discussie te laten zijn. Zowel de PvdA-fractie als de PAL-
fractie zal vanuit de eigen achtergrond een toelichting geven op deze motie.
De Voorzitter: Ik begrijp dat de heer Duijvendak nu een nieuwe motie indient met
exact dezelfde tekst als die welke bij het initiatiefvoorstel van 4 juni 1986 hoort, met
uitzondering van de zojuist genoemde woorden. Voor de goede orde lees ik de motie even
voor zoals die thans luidt.
"De gemeenteraad van Leeuwarden, in vergadering bijeen op 18
augustus 1986,
overwegende dat:
- grote groepen van de bevolking zich ernstig zorgen maken
over de voortgaande bewapeningswedloop tussen Oost en West,
onder andere tot uiting komend in het massale verzet tegen
nieuwe middellange afstandswapens;
- de aanwezigheid van de vliegbasis Leeuwarden hieraan een
extra dimensie geeft;
- een afbouw van kernwapensystemen in Oost- en West-Europa
een voorwaarde is voor een duurzame vrede in Europa;
- eenzijdige stappen een kernwapenvrij Europa naderbij kunnen
brengen;
- Leeuwarden een (bescheiden) bijdrage hieraan kan leveren
en voorbeeld kan zijn voor een politiek gericht op ontspanning
en ontwapening,
besluit:
- plaatsing en vervoer van kernwapens op Leeuwarder grondge
bied te allen tijde tegen te gaan onder gebruikmaking van al
le wettelijk geoorloofde middelen;
- bordjes te plaatsen waaruit blijkt dat Leeuwarden een atoom
vrije gemeente wil zijn;
- deze uitspraak ter kennisgeving op te sturen aan de Ministe
ries van Buitenlandse Zaken en Defensie."
De heer Duijvendak: In ons initiatiefvoorstel hebben wij de geschiedenis van de lo
kale vredespolitiek op een rij gezet, dus die laat ik nu rusten. Ook zal ik niet diep in
houdelijk ingaan op de vraag waarom wij vinden dat Leeuwarden kernwapenvrij verklaard
moet zijn. Onze fractie heeft daaraan namelijk reeds enkele jaren geleden uitgebreide
betogen gewijd en ons standpunt daarover is dus wel bekend. Ik wil wel aangeven wat
het belangrijkste van het nu aannemen van deze motie is, met name gezien in het licht
van het collegeprogramma. Er spelen in feite drie dingen: De tekst "Leeuwarden, kern
wapenvrij", de motie zoals die nu naar voren gebracht is door PAL en PvdA en die ho
pelijk en naar wij verwachten wordt aangenomen en het breed bekendmaken van de uit
spraak dat Leeuwarden kernwapenvrij wordt.
Het is een zaak waarbij het gaat over mentaliteit. De gemeente heeft relatief weinig
bevoegdheden op dit gebied. Nu staat er in het collegeprogramma een interessante passa
ge dat b. en w. in de gemeente voorlichting zullen geven over de effecten van een kern
ramp wanneer er een atoombom op Leeuwarden zou vallen. Wij vinden dat in de folder
die wordt uitgegeven niet alleen moet worden ingegaan op een mogelijk effect van zo'n
ramp, maar dat daarbij moet worden vermeld dat het uitbrengen van de folder gebeurt
in het kader van het feit dat Leeuwarden een kernwapenvrije gemeente is. Ik zou daar
11
op graag een reactie willen hebben van de kant van de wethouder die vredespolitiek in
haar portefeuille heeft.
Een ander element in het collegeprogramma dat daarbij aansluit is naar onze mening
dat uitdrukkelijk wordt gezegd dat civiele verdedigingsmaatregelen in die omstandighe
den zinloos en gevaarlijk zijn. Het lijkt ons goed dat ook dat element wordt opgenomen.
Aan de ene kant wordt dan dus aangegeven wat er bij zo'n calamiteit kan gebeuren,
maar aan de andere kant wordt aangegeven dat Leeuwarden zich daarbij niet neerlegt en
dat de atoomvrijverklaring van Leeuwarden een positieve stap is, een stap waarbij wij
aantonen dat wij de Leeuwarder mensen niet enkel het meest schrikbarende willen laten
zien maar dat wij ook meer willen doen. Ik ben ook benieuwd of de wethouder van vre
despolitiek het daarmee eens is.
Ik kan mij voorstellen dat de gemeente er daarnaast behoefte aan heeft om andere
opbouwende stappen aan te geven, bijvoorbeeld dat wij met vredesonderwijs bezig zijn
en dat wij - ik ben verheugd dat in de b. en w. -notulen te lezen - ook bezig gaan met
de jumelage met een plaats in de DDR.
Sommige raadsdiscussies over dit onderwerp hebben geleid tot diepgaande beschou
wingen over defensiepolitiek. Nu moet worden geconstateerd dat die publieke discussie,
dat politieke debat, de laatste tijd wat gestokt is. Daarover moeten wij ons niet blij ma
ken, want tegelijkertijd is gebleken dat de verdeeldheid in Nederland over het vredes-
en veiligheidsbeleid nog even groot is als een aantal jaren geleden. Alleen hebben de
voorstanders van kernbewapening helaas nog steeds een politieke meerderheid in de Twee
de Kamer. Daar is dan ook alles aan gedaan om die te behouden, dissidenten zijn gewipt,
zuiveringen zijn doorgevoerd en de morele nederlaag van het plaatsen van kruisraketten
waarop wordt aangestuurd is in ieder geval al binnen. Het lijkt misschien alsof de kracht
van de vredesbeweging afgenomen is, omdat er een windstilte is. Wij hopen tenminste dat
het een windstilte is, omdat het plaatsingsbesluit nog steeds niet uitgevoerd is en het
verzet daartegen zal moeten blijven. Ik denk dat niemand zich blij mag maken over het
feit dat er nu zo'n windstilte is, zelfs de haviken in CDA- en VVD-kring zouden zich
zorgen moeten maken, want de kernbewapening gaat nog steeds door en er is de afgelo
pen tijd geen enkele doorbraak geweest. Nu kan men zich afvragen wat daaraan op ge
meentelijk politiek niveau moet worden gedaan. Wordt de verantwoordelijkheid van de la
gere overheid niet groter wanneer de impasse op landelijk niveau zo groot is als op dit
moment? De mening van de PAL-fractie is dat dat zo is. Op het moment dat de landelij
ke overheid op geen enkele manier tegemoet komt aan geluiden en argumentaties van een
zo belangrijke sociale beweging als de vredesbeweging is de verantwoordelijkheid van de
lokale politiek des te groter. Iedereen zal zeggen dat Leeuwarden laat is, omdat Leeu
warden pas in 1986 een kernwapenvrije gemeente is geworden. Akkoord, wij zijn nu de
hekkesluiter wat dit betreft. Dat geeft ons des te meer de verplichting bijvoorbeeld op
andere gebieden van de vredespolitiek het voortouw te nemen. Wat dat betreft zijn wij
in ieder geval een van de eerste gemeenten die een wethouder voor vredespolitiek heeft,
van wie wij dan ook alleen al daarom een en ander verwachten.
Dan nog kort iets over de motie. In de motie staat dat wij plaatsing en vervoer van
kernwapens op Leeuwarder grondgebied tegen zullen gaan met alle wettelijk geoorloofde
middelen. Opname van zo'n verbod in bestemmingsplannen en dergelijke hebben wij niet
verder uitgewerkt in de motie. Wij verwachten dat b. en w. die taak wel op zich zullen
nemen. Uiteraard is het niet zo dat wij binnenkort alle bestemmingsplannen ter aanpas
sing weer in de raad verwachten, maar wij kunnen ons voorstellen dat in ieder geval
nieuwe bestemmingsplannen een bepaling over dit soort zaken zullen bevatten en ook
het bestemmingsplan waar de vliegbasis onder valt.
Dit was onze bijdrage.
Mevrouw De Haan-Laagland: In de raadsvergadering van 29 april jl.toen wij het
hadden over de collegevorming, heb ik namens mijn fractie aangekondigd te zullen ko
men met een initiatiefvoorstel over het kernwapenvrij verklaren van Leeuwarden. Toen
PAL dan ook vlak voor de vakantie met een dergelijk initiatief kwam, viel dat wat ons
betreft nogal ongelukkig, deels omdat wij liever na overleg met een gemeenschappelijke
motie waren gekomen en deels omdat het tijdstip zo vlak voor de vakantie in een raad
met een overvolle agenda naar ons idee niet zo gunstig was. Dat is de reden waarom
wij een en ander toen hebben uitgesteld. Inhoudelijk hadden wij geen bezwaar tegen
het PAL-voorstel, zij het dat er een kleine tekstwijziging is gekomen waardoor, zo vinden
beide fracties, de motie beter is geworden. Kortom, ik vind het een belangrijk feit dat
het voorstel nu door beide fracties ondertekend aan de raad wordt voorgelegd.
Waarom hecht de PvdA er aan dat de raad over dit onderwerp een uitspraak doet?
De belangrijkste overweging is dat wij ons hoe, waar en wanneer dan ook moeten blijven
inzetten voor vrede en veiligheid in de wereld, ook in Leeuwarden, of zeker in Leeu
warden, gezien het feit dat een van de grootste operationele vliegbases in Europa op
ons grondgebied ligt. Dit feit heeft in de discussie over kernwapens in het verleden in
