26
de orde te komen. Op grond hiervan kunnen wij ons van harte vinden in het feit dat in
het collegeprogramma vrouwenemancipatie als een van de hoofdprioriteiten wordt aange
merkt. Het voornemen om emancipatie niet integraal maar bij een aantal beleidssectoren
aan de orde te stellen wordt door ons dan ook onderschreven. De weg naar een volledig
geëmancipeerde samenleving is echter nog lang. Vooral in een tijd met minder financiële
middelen en meer oog voor de nieuwe zakelijkheid, dreigt emancipatie op de achtergrond
te raken. De overheid moet echter voortdurend aandacht schenken aan een voorwaarden
scheppend beleid om een en ander te realiseren. Het nu aan de orde zijnde onderwijs-
emancipatiebeleid biedt hiertoe zeker een goede aanzet.
De visie die doorklinkt bij de verschillende aspecten in de deelnota spreekt ons zeker
aan. Het realiseren van de voornemens zal echter alleen mogelijk zijn wanneer alle be
trokkenen met voortvarendheid zich hiervoor willen inzetten. De gevolgen van het beleid
van de huidige minister van Onderwijs vormen zeker niet een ideale bedding om ten aan
zien van onderwijs-emancipatie een flinke pas voorwaarts te doen. De rol die de leer
kracht speelt kan van grote invloed zijn voor de gewenste na te streven ombuiging.
Vooral binnen de onderwijsinstituten zal de rol van de leerkracht van groot belang kun
nen zijn. Het volgen van studiedagen kan hiervoor een goede basis zijn. Het is echter
van belang te zijner tijd na te gaan of de gewenste houding ten aanzien van emancipatoi
re aspecten in gunstige zin is omgebogen. Emancipatie is een permanent proces. Op welke
wijze denkt het college hieraan vorm te geven? De vorming van een nieuw fonds voor on
derwijs en emancipatie kan de benodigde voortdurende aandacht tot stand brengen.
Mijnheer de voorzitter, mijn fractie kan zich vinden in de door uw college ingenomen
standpuntbepaling. Tot slot zou ik het college willen voorstellen over het vanavond vast
te stellen beleid over twee jaar met een rapportage te komen om dan de uitvoering van
het beleid goed te kunnen beoordelen.
De heer Buurman: Onderwijs en opvoeding zijn in de principiële standpuntbepaling
van mijn fractie in eerste instantie de taak van de ouders en derhalve niet van de ge
meenschap, samenleving of overheid. Dit geldt ook voor wat men noemt het emancipatoir
gehalte van het onderwijs. Ouders kunnen hun taak gedeeltelijk uitbesteden aan het pro
fessioneel onderwijs. Dit betekent dat het onderwijs altijd in het verlengde van de thuis-
opvoeding moet staan en daarbij moet aansluiten en dus niet andersom. De school heeft
geen opvoedende taak ten opzichte van de ouders.
Het machtsdenken van waaruit in deze nota over de verhouding tussen man en vrouw
gesproken wordt achten wij onzinnig en verwerpelijk. Mannen en vrouwen staan niet in
de wereld als eikaars concurrenten en vijanden, maar als bondgenoten bij de vervulling
van de gezamenlijke opdracht. De gedachte dat de gehuwde vrouw eenzijdig van haar man
afhankelijk zou zijn is onzin. De gehuwde man is evengoed afhankelijk van zijn vrouw.
En zo hoort het ook. Deze wederzijdse afhankelijkheid is geen schande, maar juist een
eer. Het huwelijk behoort immers altijd een relatie van wederzijdse liefde en dienstverle
ning te zijn.
De etnische groepen. De verhouding inclusief rolverdeling tussen man en vrouw be
hoort ook bij de etnische minderheden tot de eigen verantwoordelijkheid van man en
vrouw. Hiertoe reken ik ook de opvoeding van de kinderen op dit punt. Terecht consta
teert de nota een ongewenste discrepantie op dit punt tussen de opvoeding thuis en op
school. De vervolgens getrokken conclusie dat dan de ouders maar moeten veranderen
geeft echter de omgekeerde wereld aan. Het getuigt van typisch Westerse emancipatie-
hoogmoed en wereldverbetering.
De leerkracht. De rol van de leerkracht in het onderwijs moet niet die zijn van we
reldverbeteraar, maar van uitvoerder van de opdracht van de ouders.
Democratie en schoolwerkplan. Inspraak van de ouders in het onderwijs dus ook in
het schoolwerkplan, behoort tot de basis-elementen van onze onderwijsvisie en is op
christelijke scholen dan ook al vele jaren de gewoonste zaak van de wereld. Ouders beho
ren ook mee te bepalen hoe geëmancipeerd de school zal zijn, ook via het werkplan.
Toetsen van het schoolwerkplan op emancipatoir gehalte door een gemeentefunctionaris is
weer een typisch staaltje van overheidspaternalisme dat wij afwijzen.
De vrouw als werknemer. Vrouwen behoren zelf te kunnen kiezen welke functie zij in
het onderwijs wensen te vervullen. Wanneer de overgrote meerderheid van hen kennelijk
niet in aanmerking wenst te komen voor een directeursschap is dat hun goed recht en
moet de overheid het niet weer beter willen weten. Benoeming dient plaats te vinden op
grond van kwaliteiten, ongeacht vooringenomen posities ten aanzien van het geslacht van
de sollicitant.
Het is duidelijk, mijnheer de voorzitter, dat mijn conclusie is dat deze nota door ons
op vrijwel alle punten wordt afgewezen.
27
Mefrou Westra: Underwiis dat net eksplisyt omtinken jout oan de opheffing fan ünge-
likens tusken jonges en famkes, manlju en froulju, is per definysje mislearre underwiis,
sa wurdt steld op de earste side fan de nota Underwiis-Emansipaasje. Wy ünderskriuwe
dy stelling. Ommers, underwiis is net neutraal, mar spilet in rol by de oer dracht fan
wearden en noarmen oan jonges en famkes en by de takomstperspektiven dy't hja üntwik-
kelje. Yn dat oerdrachtsproses moat in bewuste kar makke wurde. Hokker takomstmoog-
likheden wol men jonges en famkes foarhalde? Underwilens witte wy ek dat it underwiis
net de iennichste ynstansje is dy't de kansen fan jonges en famkes bepaalt en dus ek net
as iennichste ynstansje it emansipaasjebelied wiermeitsje kin. Mar it goede fan de nota is
krekt dat wol sa folslein mooglik ferkend is op hokker wize troch it ünderwiis in bydrage
levere wurde kin oan it bestriden fan de sekse-üngelikensütwurke en wol yn in aktivi-
teiteprogramma. Wat us oangiet kin de ütfiering dêrfan no mei faasje oanpakt wurde.
De ynspraakronde yn it fjild hat benammen ynstimmende en oanfoljende reaksjes op-
smiten. Ien fan de ütstellen ut de nota hat lykwols foaral negative reaksjes oproppen en
wol it mei foarrang oannimmen fan froulju by foldwaande geskiktens. De argumintaasje yn
de reaksje is net botte ferrassend, om net te sizzen üt'e tiid. Wy kinne foar in replyk it
automatysk antwurdapparaat wol oansette. It emansipaasjestribben moat net te fier troch-
fierd wurde, dat wol sizze de kwaliteit fan it ünderwiis moat foarop stean. Tja, in beken
de misfetting. Men krijt krekt dy kwaliteit dy't men frege hat, as men tenminsten jins
funksje-easken mar goed omskriuwt. It soe hiel stigmatisearjend wêze foar froulju om op
sa'n manier oannommen te wurden. Dat omtinken is wol moai, mar krekt it feit dat in
grut tal maatskiplike funksjes op dit momint net troch froulju ferfolle wurdt wurket stig
matisearjend. It haldt bylden yn stan as soe der echt manljuswurk en typysk frouljus-
wurk wêze.
Opmerklik yn de reaksjes is ek noch wol dat oanname by gelike geskiktens no wol
foarstien wurdt; der sit dus noch wol wat beweging yn stanpunten. De oandroegen argu-
minten jouwe nei üs betinken gjin oanlieding om it beliedsütgongspunt fan oanname by
foldwaande geskiktens falie te litten. Dat nimt net wei dat men de wjerstannen dy't üt de
reaksjes sprekke wol serieus nimme moat. Dat wol sizze, dat men jins belied mear ütdrage
moat sadat der ris foargoed ófweve wurdt mei de misfettings dy't der oer dit foarrangs-
belied binne. En men sil de ütfiering fan it belied sa opsette moatte dat dat belied yn de
praktyk net undermine wurdt troch dizze wjerstannen.
It oannimmen fan it ütgongspunt foarrang by foldwaande geskiktens seit op himsels
net sa folie, alhoewol't it ferrassend genóch is dat guon partijen hjir blykber sünder
problemen mei ynstimme kinne. Krekt de wize fan ütfiering bepaalt of it ütgongspunt yn
de praktyk ek realisearre wurdt. Yn de kommisje hawwe wy bepleite om by de ütfiering
it Amsterdamske model te folgjen. Dat wol sizze foar liedingjaande funksjes eksklusyf un
der froulju te werven. De reaksje fan de wethalder wie dat de Amsterdamske oanpak net
wêzentlik ferskilt fan de ütfiering dy't Ljouwert foar eagen hat en ik mien doe bespeurd
te hawwen dat inkelde kommisjeleden by dit antwurd even ferblikten. Wy meitsje üt dit
antwurd op dat it kolleezje yndied in strakke ütfiering fan it belied wol, mar wy soenen
noch wol graach in eksplisite ütspraak hawwe wolle dat de ek yn de nota werving en se-
leksje fermelde ütwurkingsmooglikheid fan eksklusive werving yn it ünderwiisfjild yndied
tapast wurde sil.
Dan it leste punt. Wy hawwe yn de diskusje ynbrocht dat PAL wol hechte hie oan in
mear eksplisite fermelding fan de doelstelling „trochbrekken fan de noarm fan heterosek
sualiteit". It wêrom dêrfan hawwe wy yn de kommisje genóch taljochte. Yn de neiere
stanpuntbepaling wurde wy ferwezen nei it aktiviteiteplan foar it homobelied. Dat is in
net alhiel befredigjend antwurd, al wie it allinne al omdat it aktiviteiteplan üs net bekend
is. Wy soene graach in tasizzing fan de wethalder foar emansipaasjesaken hawwe wolle dat
it plan op'e wurklist foar de gearkomste fan de emansipaasjekommisje setten wurdt.
Mevrouw Vlietstra (weth.): Mevrouw Van der Kloet zwaait het college lof toe voor de
aan de orde zijnde nota. Onwillekeurig keek ik even in de richting van de heer Van der
Wal, want die vindt zoveel lof op één avond waarschijnlijk te veel. Niettemin zal mijn ant
woord hetzelfde zijn als dat van wethouder Timmermans, namelijk dat wij blij zijn met de
ze lof en dat wij die van harte zullen overbrengen aan de ambtenaren die zoveel tijd,
energie en deskundigheid in deze nota hebben gestopt.
Mevrouw Van der Kloet constateert dat de PvdA-fractie het grotendeels eens is met
de inhoud van de nota. Ik zal dan ook niet op alle opmerkingen die daarover zijn ge
maakt ingaan. Op een aantal daarvan zal ik direct terugkomen.
Het enige punt ten aanzien waarvan mevrouw Van der Kloet heeft gesproken namens
een minderheid van haar fractie is het punt dat zij mèt die minderheid vindt dat er iets
nadrukkelijker in de nota had mogen staan dat ook de norm van heteroseksualiteit door
broken zal moeten worden. In de commissie is daar twee keer uitvoerig over gepraat. Ik
heb bij de bespreking van de nadere standpuntbepaling ook verwezen naar pagina zeven
