- 16 -
gemeentebestuur van Leeuwarden;
b. er bij provinciafe staten op aan te dringen niet in te stemmen met het akkoord
en te bevorderen dat de onderhandefingen opnieuw worden geopend met ais Inzet
dat meer recht wordt gedaan aan het in stand houden van het curturefe voorzie
ningenniveau in de provincie Friesland,
en gaat over tot de orde van de dag."
Ik dank u wei, mijnheer de voorzitter.
De Voorzitter: De motie Is voldoende ondersteund en maakt deef uit van de beraadslagingen.
Ik mag een begin maken met de beantwoording van de gestelde vragen. Eerst In af gemene zin.
Wij zijn evenzeer verrast door de package-deaf zoafs dat heet die opeens op tafel fag ais
zojuist is verwoord. Daar is het een en ander aan voorafgegaan, dat wil zeggen - de heer
Janssen heeft daar ook op geduid - dat halfweg het vorig jaar er een bespreking heeft plaatsge
vonden met minister Deetman, de Commissaris der Koningin en een van de gedeputeerden alsmede
met uw voorzitter plus een provinciaal ambtenaar over een aantal problemen, waarbij niet de
problemen van de omvang waren als thans in het pakket betrokken zijn, met betrekking tot huis
vest i ngsvragen en dergelijke op het gebied van het hoger beroepsonderwijs. Daarbij ging het met
name ook om de werking van het convenant. Bij die gelegenheid is geconstateerd door de minister
dat hij aanleiding zag om nog eens met de beide provinciale besturen alsmede met de beide
gemeenten in overleg te treden. Ik heb dat later geverifieerd bij gedeputeerde Wafsma die bij
het gesprek aanwezig was en hem gevraagd: Ik heb het toch goed beluisterd dat het de bedoeling
is dat van beide provincies een vertegenwoordiging aan een voortgezet gesprek zal deelnemen en
ook van beide gemeenten, Groningen en Leeuwarden? De heer Wafsma heeft dat tot een paar keer
toe tegenover mij bevestigd.
Dat gesprek heeft niet plaatsgevonden, ondanks het feit dat herhaaldelijk gevraagd is: Hoe
zit dat nou, wie is er nu aan het praten en met welke titel? De informatie die ik gekregen heb
is dat de Commissarissen der Koningin als rijksorganen aan het overleg hebben deelgenomen. Ik
heb in ander verband al te kennen gegeven dat Ik in de Nederlandse staatsrechtelijke verhoudin
gen een dergelijke figuur niet ken. En zeker niet ten aanzien van een dergelijk onderwerp waar
een provincie een zekere betrokkenheid heeft, al moeten wij terstond constateren dat de be
sluitvorming in provinciale staten evenzeer als in de gemeenteraad maar van betrekkelijke aard
is. De feitelijke besluiten - de heer Janssen heeft daar ook op gewezen - dienen plaats te vin
den door de bevoegde gezagen van met name een aantal onderwijsinstellingen. Er is één uitzonde
ring, namelijk het fenomeen van de concertzaal die zoals u weet in dit geheel ook een rol
speelt.
Niettemin was er bij ons een zekere verontrusting, omdat je wel afferlel geruchten hoorde
maar geen enkel feit vernam over de gang van zaken. Er is door verschillende leden van het
college - ik heb daar zelf ook heel nadrukkelijk aan mee gedaan - bij herhaling gevraagd vooral
aan de politiek verantwoordelijke gedeputeerden: Doe er wat aan en pak je eigen verantwoorde
lijkheid! Bij herhaling werd mij verzekerd dat men van niks wist, maar dat de afspraak was dat
er geen zaken geregeld zouden worden dan nadat daar behoorlijk over gediscussieerd zou zijn in
eerste linie in het college van gedeputeerde staten.
Uit recente persberichten Is mij gebleken - u kunt dat ook lezen in het Friesch Dagblad
van vandaag - dat de leden van het college van gedeputeerde staten van Groningen blijkbaar lan
ger op de hoogte waren en volledig geïnformeerd zijn. Hetzelfde geldt - dat heb ik in het
Nieuwsbfad van het Noorden gelezen - voor het gemeentebestuur van Groningen dat, zoals een
wethouder terstond na het bekend worden van de package-deaT vertelde, zakelijk op de hoogte was
van datgene wat er aan zat te komen. Misschien met een uitzondering voor een onderdeel, maar
daar bleef het dan bij. Men wist er van.
Niet aldus in Friesland, waar wij stelselmatig buiten het beeld gehouden zijn.
Dan komt er Ineens een pakket dat bestaat uit een aantal elementen. Bij de presentatie van
het pakket wordt opgemerkt dat het inderdaad is als een kaartenhuis: als je er maar één steen
- 17 -
uithaalt dan valt het geheel ineen. Sterker nog, er wordt gezegd dat degene die er tegen is de
verantwoordelijkheid heeft. Dat is een redenering waarvan de logica mij volstrekt ontgaat. Je
doet ergens niet aan mee en daar komt een conclusie uit en dan zeg je: die conclusie zint mij
niet, en dan ben je ineens verantwoordelijk. Besluitvormingsprocessen verlopen zo niet, die
verlopen anders.
Hoe het zij, wie schetst een ieders verbazing - als het dan zo is dat het een geïntegreerd
pakket inhoudt - dat ineens het Frysk Orkest overvallen wordt met de mededeling van de minister
van WVC dat hij maar vast besloten heeft dat het orkest wordt samengevoegd met het orkest in
Groningen om vervolgens als één orkest door het teven te gaan met als standplaats Groningen.
Naar mijn gevoel is dit, als ik naar de presentatie van het geheel kijk - maar ik ben er niet
bij geweest -, op z'n zachtst uitgedrukt niet in overeenstemming met de gemaakte afspraken. U
mag wat mij betreft daar dan Iedere kwalificatie die u in een dergelijk geval voor de mond komt
voor nemen.
Er is nog iets anders en ik kijk dan naar het onderwijs. Ik vind het eigenlijk onaccep
tabel dat je een pakket maatregelen, die een verhuizing van onderwijsinstellingen ten gevolge
hebben, neemt op een moment dat diezelfde onderwijsinstellingen bezig zijn hun drukwerk klaar
te maken voor open dagen voor het ontvangen en inschrijven van studenten voor het nieuwe jaar.
Dat is met name bij het Conservatorium gebeurd, maar ik kan mij voorstellen dat mutatis mutan
dis iets dergelijks ook bij de andere bij de ruil betrokken onderwijsinstellingen heeft plaats
gevonden. Op zlchzeff vind ik het een heel trieste zaak dat men - ik mag toch aannemen dat er
een stuk deskundigheid op onderwijsgebied aan de onderhandelingstafel heeft gezeten - dit
blijkbaar willens en wetens op dit moment zo heeft gedaan.
Wij zijn wat de besluitvorming betreft erbij betrokken voor zover het de concertzaal
aangaat. Ik neem aan dat wethouder Kessler en voor wat betreft de onderwijsparagraaf wethouder
VI ietstra aan dit geheel nog iets zullen toevoegen. Ik wil er wel op wijzen dat de hele opzet
van de concertzaal behelsde een gezamenlijke bouw van een concertzaal samen met en tegelijker
tijd ten gerieve van het Conservatorium. Het brengt met zich mee dat het hele bouwpakket Hai
monie en Westerkerk opnieuw zal moeten worden overwogen omdat, los van de vraag welke verschra
ling in het concertbezoek moet worden ingecalculeerd wanneer straks een eenzijdige oriëntatie
op het noordelijk orkest het gevolg zal zijn, daarenboven de gebruiker van het Conservatorium
totaal uit het beeld gaat verdwijnen. Dat zal voor de exploitatie inderdaad een herbezinning
met zich mee brengen, waarbij ook de vraag aan de orde moet komen of je nou één of twee loka-
ties nog in het beeld moet houden. Dat heeft dan ook weer gevolgen voor de investeringen, want
het bedrag van 21i miljoen heeft een paar componenten die ons reeds bekend waren, zeker als wij
denken aan de monumentensubsidies die voor de Westerkerk al eens in een eerdere fase berekend
zijn.
De gevolgen van het "herenakkoord" voor de knooppuntstatus kan ik op dit moment niet inwe-
gen. Het is mij wel opgevallen dat tot twee keer toe in het persbericht dat verscheen nadat het
akkoord bereikt was het woord "stedelijk knooppunt" is gevallen. Reden te meer om met verhevig
de kracht te ijveren voor een autonome knooppuntstatus van Leeuwarden. Wij blijven van mening
dat in ieder geval die strijd onverminderd moet worden voortgezet, omdat wij de stellige ovei
tuiging hebben daarbij voor een gerechtvaardigde zaak te pleiten. Niettemin heeft het hele
pakket, waarvan wij de indruk hebben dat het op een aantal onderdelen meer van hetzelfde ople
vert, terwijl het in een andere sector met name in de sector van de cultuur verarmend en
verschralend werkt, daar bepaald geen versterkende invloed op.
Er is nog iets anders, namelijk de vraag in hoeverre de bevoegde gezagen allemaal op het
juiste moment ja zullen zeggen èn wat het gevolg zal zijn als een van de bevoegde gezagen, bij
voorbeeld een in onze buurprovincie, nee zegt. Wordt dan alles teruggedraaid? Maar dan zit je
al met een aangeschoten conservatorium dat op het ogenblik zijn werving heeft stilgelegd en
waarvan de wervingsmogelijkheid ook uitermate beperkt is geworden. Wat gebeurt er dan met het
Frysk Orkest? Want het was toch een package-deal, waarvan alle elementen in elkaar grepen en
als je er één uit haalde het hele gebouw In elkaar zou zakken. Betekent dat dan dat minister
Brinkman de zaak weer gaat terugdraaien?
Wel, al deze onzekerheden iI Iustreren alleen maar dat er een hoogst ongelukkige gang van
zaken is geweest waarbij degenen die er het meest bij betrokken zijn buiten het beeld gehouden
