- 10 -
extra gelden noodzakelijk zijn. Wij zullen dat echter moeten afwegen bij de verdeling van de
ruimte voor nieuw beleid. Mocht het college niet met zo'n voorstel komen - op dit moment zijn
wij er nog niet uit welke voorstellen voor nieuw beleid wel en niet ontwikkeld moeten gaan wor
den - dan heeft de raad nog altijd de vrijheid om daarmee te komen.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel van b. en w.
Punt 13 (bijlage nr. 98).
De Voorzitter: Aan de orde is thans Gemeentelijke medewerking bij diverse activiteiten op
het gebied van anti-apartheid.
De heer Bijkersma: Mijnheer de voorzitter, wij hebben reeds vaker betoogd dat de kwestie
Zuld-Afrika een zaak is van de Nederlandse regering en dat wij ons daar op gemeentelijk niveau
niet mee moeten bemoeien. Dat is dan ook de reden waarom wij niet met de voorliggende raads-
brlef en het daarbij behorende besluit kunnen instemmen. Ik heb niet begrepen dat de andere
fracties in deze raad het woord willen voeren over dit voorstel. Daaruit mag ik opmaken dat zij
hier dus wel mee instemmen. (De Voorzitter: U bent de eerste spreker van de eerste termijn. Dat
biedt nog mogelijkheden voor anderen.) Ja, maar wanneer andere fracties na mij niet het woord
vragen, wat dan? Kan ik dan niets meer zeggen in tweede termijn? (De Voorzitter: Dat moet nog
blijken.) Ja, maar als ik de enige spreker ben in de eerste termijn, heb ik dan ook gelegenheid
voor een tweede instantie? (De Voorzitter: Er zijn allerlei mogelijkheden.)
Uit datgene wat ik gehoord heb in de verschillende commissies maak ik op dat de meerdei
held van de raad met dit voorstel akkoord zal gaan. Ik heb al gezegd dat wij er niet mee ak
koord gaan, omdat wij vinden dat het hier buitenlands beleid betreft. Ik zou mijn reactie hier
bij kunnen laten, maar ik wil toch iets meer zeggen. U kunt natuurlijk vragen, mijnheer de
voorzitter, waarom ik verder wil praten. Nou dat wil ik u uitleggen.
Ik wil het volgende aan de discussie toevoegen. Mijnheer de voorzitter, in een goed func
tionerende democratie - ik ga er absoluut vanuit dat wij dit allemaal nastreven - is het een
goede zaak dat wij problemen niet eenzijdig bekijken. Zulks doet men wel in een dictatuur, maar
in een goede democratie doet men dat niet. Het principe van hoor en wederhoor is daar een inge
burgerd recht. Welnu, mijnheer de voorzitter, de besluitvorming welke naar alle waarschijnlijk
heid direct gaat plaatsvinden betekent dat de gemeente Leeuwarden, zij het indirect, acties on
derneemt tegen een Nederlands bedrijf. Acties die erop gericht zijn dat dit bedrijf zich uit
Zuid-Afrika terugtrekt. Het gaat hoofdzakelijk over Shell, want die naam komt meerdere malen in
de stukken voor. Het zou ook in een andere richting gegaan kunnen zijn, maar het is nu in ieder
geval Shel1
In het begin, mijnheer de voorzitter, heb ik reeds gezegd dat het hier normaal gesproken
een zaak van de Nederlandse regering betreft. Maar omdat wij nu in de raad toch een besluit
nemen wordt datgene wat wij gaan doen een zaak van onze gemeente. Onze gemeente gaat nu deelne
men, zij het dan indirect, aan acties in een of andere vorm die direct wel een zaak van het
gemeentebestuur worden, want dat Is daar dan mede verantwoordelijk voor. Juist die invalshoek,
mijnheer de voorzitter, noopt ons toch om hierover onze visie te geven.
In deze raadsbrief en het daarop gebaseerde besluit neemt de Koninklijke Shell een opval
lende plaats in. Het is dan toch niet meer dan logisch dat ook die partij, mijnheer de voor
zitter, haar visie uit kan dragen en aan ons bekend moet kunnen stellen wat haar redenen zijn
om juist wel in Zuid-Afrika te blijven? Het hoor en wederhoor past toch in een goed functione
rende democratie? Daar zijn wij het toch over eens? Mijnheer de voorzitter, om hieraan gestalte
te geven willen wij de volgende motie indienen.
"De raad der gemeente Leeuwarden, in vergadering bijeen op 24 april 1989,
een besluit genomen hebbende waarbij geldelijke steun wordt verleend aan
- 11 -
een aantal Instituten welke onder meer door acties de Koninklijke Shell
willen dwingen Zuid-Afrika te verlaten,
van mening zijnde dat in een goed functionerende democratie, naast andere
fundamentele uitgangspunten, ook het principe van hoor en wederhoor
gestalte dient te hebben,
besluit de directie der Koninklijke Shell te verzoeken aan de raad der
gemeente Leeuwarden bekend te stellen waarom zij meent juist wel in
Zuid-Afrika te moeten blijven."
De motie is mede-ondertekend door de heer De Beer. Zoals u hebt gehoord, mijnheer de vooi
zitter, ben Ik in de motie al vooruit gelopen op datgene wat ik denk dat direct gaat gebeuren.
(De Voorzitter: Ik kom natuurlijk wel in de problemen, want wanneer moet Ik de motie in stem
ming brengen? Nadat het besluit genomen Is? Volgens het reglement van orde moet ik een motie in
stemming brengen voordat het voorstel in stemming wordt gebracht.) Ja, dat Is inderdaad een
probleem. (De Voorzitter: Ik red mij er wel mee, hoor!) Uw inventiviteit kennende, mijnheer de
voorzitter, reken ik er op dat de motie in stemming wordt gebracht.
De Voorzitter: De motie is voldoende ondersteund en maakt dee! uit van de beraadslagingen.
De hear Bilker: Foarsitter, foar us lizze fiif utstellen oangeande it anty-apartheidsbe-
I led. De CDA-fraksje is fan betinken lykas a! faker yn dizze ried aksintuearre is dat it
apartheidsbelied om prinsipiële redenen of te wizen is, allinne al om gerjochtichheid nei
bibelske noarmen nei te strjibjen.
De line dy't us fraksje derby kiest is: De utstellen moatte slaan op en yn us gemeente en
us stanpunt moat nei buten ta ferdudlike wurde. Boppedat is us gemeente lid fan LOTA wurden en
sadwaande hawwe wy fia dit oerlis ek in dud I ike taak. It is dan ek fanut dizze opstelling dat
de CDA-fraksje mei datjinge wat yn de rledsbrief oan us foarI eln wurdt ynstimt.
Ik wol noch in opmerking oer punt 5 fan It beslut meitsje. Wy binne it der mei iens dat it
fersyk fan it "Komitee Shell uit Zuid-Afrika" om in finansjele stipe ofwiisd wurdt omdat ien en
oar hjir net plak fun hat. Wy moatte üs yndied op aktiviteiten binnen us gemeente rjochtsje, sa
as ek LOTA advisearret. Boppedat stiet de CDA-fraksje net achter de middels dy't keazen binne.
It kolleezje hat sa't it lykt foarutsjoen, want it skriuwt dat ek al op side 5 fan de rleds
brief. Ik wol mei ynstimming boargemaster Van Thijn fan Amsterdam sltearje: Yn in demokrasy
hawwe wy it rjocht fan protestearjen mar wol binnen de troch dy selde demokrasy fêststelde
rjochtsoarder
Wat de moasje fan de WD oanbelanget, foarsitter, kin ik no al ferklearje dat wy der net
foar stimme si 11eUt ynformaasje hat us nammentlik bliken dien dat der krekt yn VNG-ferban in
grutte gearkomste mei Shel west hat dêr't Shell har stanpunt nel buten brocht hat.
De heer Meerdink: De PAL-fractie kan grotendeels instemmen met het raadsvoorstel. Met één
punt heeft onze fractie moeite, namelijk het niet honoreren van het verzoek van het ANC zijn
vestiging in Amsterdam financieel te ondersteunen. Het gaat hierbij slechts om een bedrag van
f 625,Onze fractie neemt wat dat betreft aan dat het financiële argument niet het doorslag
gevende argument is om dat verzoek niet te ondersteunen. Dat blijkt ook uit de raadsbrief, want
daarin wordt aangegeven dat het niet een direct Leeuwarder belang is.
Nu is het zo dat mijn fractie kan instemmen dat het uitgangspunt van subsidiëring van
organisaties en activiteiten het belang daarvan voor Leeuwarden is. Ook kan mijn fractie er mee
instemmen dat wat de subsidiëring van organisaties en activiteiten betreft er een onderscheid
wordt gemaakt naar verantwoordelijk overheidsniveau.
Maar vanaf het moment dat de gemeenteraad het kennelijk een direct Leeuwarder belang vond
om zich aan te sluiten bij de Vereniging LOTA - onze fractie kon daar overigens van harte mee
