Blad 34 IJS
Verslag van de raadsvergadering van 3 juli 2001
De Kamer heeft genoegen genomen met een toezegging van
praktische aard, meer niet.
Ik vind dan ook dat de reacties, die richting Leeuwarden
gaan, feitelijk op dit punt richting Tweede Kamer behoren
te gaan. Strikt geredeneerd is het zelfs zo dat er geen
wettelijk recht voor gewetensbezwaren is opgenomen in de
wet voor openstelling van het huwelijk voor personen van
gelijk geslacht. In beginsel is voor een beroep op gewe
tensbezwaren vereist dat dit wettelijk geregeld is. En dat
is in andere gevallen wel het geval, hier niet. Dus in fei
te, wettelijk geen ruimte voor gewetensbezwaren. De ruimte
die de staatssecretaris heeft geboden slaat dan ook op de
overgangssituatie om in sommige gemeenten, die in problemen
kunnen raken, te helpen. Maar dat is niet het geval in
Leeuwarden
Resumerend
1. De wet geeft in feite geen ruimte aan gemeenten om zelf
in te vullen hoe om te gaan met gewetensbezwaren, maar
de staatssecretaris heeft praktische oplossing geboden
voor de overgangssituatie. Dat wordt bevestigd door de
VNG en in de beantwoording dit weekend van de vragen
van de SGP.
2. De gemeenteraad van Leeuwarden heeft een duidelijk be
leid: dat de BABSsen alle bij het ambt behorende wette
lijke taken behoren uit te voeren. Er is ruimte voor
gewetensbezwaren gedurende de resterende periode van de
benoeming, als overgangsperiode. Daarna geen nieuwe be
noeming
2. De ambtelijke status
Nu wordt het wat formeler, maar het is wel van essentiële
aard, omdat juist de juristen hier naar kijken. Ook hier
zitten principiële aspecten aan, die niet zo onder de aan
dacht komen.
We spreken hier niet over een ambtenaar van de burgerlijke
stand, ook niet over een ambtenaar met zijn eigen rechtspo
sitie, zoals omschreven in de Ambtenarenwet. We spreken
hier over de Buitengewoon Ambtenaar, die niet in vaste
dienst is, maar die wel een speciale benoeming heeft, door
BenW benoemd voor een periode van maximaal vijf jaar.
Deze ambtenaar wordt betaald per verrichting, dat wil zeg
gen hij/zij krijgt een vergoeding per te sluiten huwelijk
of partnerschap. Er is geen sprake van een contract, ook
niet van ontslag of voortijdige beëindiging van het con
tract, er is sprake van eventueel niet opnieuw benoemen.
Dat maakt juridisch groot verschil, dat staat ook in de be
antwoording van de SGP-vragen. Minister Van Boxtel, wat
vandaag allemaal in de krant staat, had daar in zijn reac
tie gister in Den Haag n.a.v. de beantwoording van de vra
gen van de SGP ook vanuit moeten gaan, hij spreekt namelijk
Blad 3-5 If3
Verslag van de raadsvergadering van 3 juli 2001
over ontslag, daar is hier geen sprake van. Ik zie hem mor
gen, dus ik zal daar op wijzen.
In 1983 is een rapport verschenen dat ging over de ambte
naar met gewetensbezwaren. Toen werd gesteld - waarom noem
ik dat rapport van 20 jaar geleden, denkt u, omdat het
daarna verankerd is in de rechtspositie - dat een ambtenaar
die gewetensbezwaren heeft, in principe ontslag krijgt.
Maar, niet zomaar natuurlijk, door hem of haar na een zorg
vuldige procedure bijvoorbeeld een andere werkplek te ge
ven. Ik noem u een voorbeeld. De bode die assisteert bij de
huwelijksvoltrekking en bezwaar zou hebben tegen het slui
ten van een huwelijk van partners van gelijk geslacht, doet
aan werkweigeringMet hem of haar moet dan na een lange
procedure of ontslag volgen of werk elders worden gevonden.
Daar is helemaal geen misverstand over, zo is dat geregeld.
Maar hier gaat het over een Buitengewoon Ambtenaar, die
geen vast dienstverband heeft, maar die, zoals ik zei, be
noemd wordt door BenW.
Het principiële hieraan is het volgende: de trouwambtenaar
registreert, sluit het huwelijk of partnerschap, hij/zij
doet dat uit naam van de overheid, vanuit de wet, mevrouw
Uiterwijk Winkel wees daarop. Dus, deze ambtelijke hoeda
nigheid heeft een bijzondere eigenschap, namelijk trouw aan
de wet te zijn. De Buitengewoon Ambtenaar heeft dat ook ge
zworen bij de rechter, alvorens hij/zij de taak begint.
Voor de aanstaande bruidsparen staat daar de vertegenwoor
diger van de overheid, in dit geval de gemeente Leeuwarden,
die bevoegd is huwelijken te sluiten. Het huwelijk dat zij
sluiten, heeft alleen betrekking op het, uiteraard, burger
lijk huwelijk, zoals dat in de Napoleontische tijd is vast
gesteld. Dus: de buitengewoon ambtenaar is bij voorbaat
neutraal, omdat het om een ambtsvervulling gaat. Er is dus
verschil tussen deze ambtsvervulling en de persoonlijke
overtuiging
Nu zegt het dagblad Trouw, sommigen hebben dat in ander
verband ook geciteerd, dat Leeuwarden zich verschanst ach
ter een mechanische opvatting over de taak van de ambte
naar. Je zou bijna uit die woorden, die ik net sprak, dat
ook kunnen concluderen. Zo is het gelukkig niet. Zoals u
weet staat er een team van trouwambtenaren dat de hele sa
menleving weerspiegelt, waaronder ook anderen van protes
tants christelijke huize, om het daar even bij te houden.
En neutraal betekent niet kil, of mechanisch. Natuurlijk
zijn de opvattingen over het sluiten van het burgerlijk hu
welijk de laatste tijd drastisch veranderd en is er sprake
van de persoonlijke benadering, en dat gebeurt ook, en dat
is prima.
Toch is de wetgever duidelijk: trouw aan de wet, zeker voor
buitengewoon ambtenaren van de Burgerlijkst Stand. Voor
nieuw intredende ambtenaren is er geen ruimte voor eigen
opvattingen die de taak belemmeren. Zij leggen namelijk de
