Blad 12
Verslag van de raadsvergadering van 10 mei 2 0 04
te van de eerste Friese stadhouder graaf Willem Lodewijk,
hier bekend als Üs Heit. De laatste bijzetting was in 1765
en betrof Maria Louise van Hessen-Kassei, de moeder van
Willem IV. Bij de Bataafse revolutie in 1795 werd vrijwel
alles wat hier aan de Oranje's en de Nassau's deed denken
vernield. Het verhaal gaat dat er zelfs met de beenderen
van Maria Louise getrommeld is. Later is de stadhouderlijke
grafruimte voor zover mogelijk hersteld.
Prachtige historie. We zitten er nu bovenop. Jammer dat zo
weinig mensen in Nederland dit weten. Delft, dat kennen we
van Wilhelmina, Claus en Juliana. Breda wellicht, ook een
echte Nassaustad, maar daar is Commissaris Nijpels dan ook
burgemeester geweest!
Maar Leeuwarden Nassaustad? Dat is niet de eerste associa
tie die bij de gemiddelde Nederlander opkomt.
In 1935 vierde Leeuwarden zijn 500-jarig bestaan. In 1985
vierde Leeuwarden zijn 700 jarig bestaan. In 50 jaar werd
Leeuwarden dus 200 jaar ouder. In deze stad vliegt de tijd
en is het altijd feest! In 1285 werd Leeuwarden voor het
eerst 'stad' genoemd. Vandaar de viering van het 700-jarig
bestaan in 1985. In 1435 vond de samenvoeging plaats van de
drie nederzettingen Oldehove, Nijehove en Hoek tot één ste
delijk gebied. Leeuwarden krijgt dan stadsrechten. Vandaar
de viering van het 500-jarig bestaan in 1935. Ook dit jaar,
2004, is weer een herdenkingsjaar en wel het jaar waarin
Leeuwarden 500 jaar gewestelijke hoofdstad is.
In 1586 besloten de Staten-Generaal dat Leeuwarden voortaan
zijn eigen bestuur mocht kiezen. Daarmee verwierf Leeuwar
den binnen het gewest Friesland de status van vrije en au
tonome stad. Mijn indruk is dat dat besluit verstrekkende
gevolgen heeft gehad voor de verhouding met de provincie,
die door de eeuwen heen vaak moeizaam is geweest.
In 1748 verspeelden de Leeuwarders dat kiesrecht weer als
onbedoeld gevolg van het zogenaamde Pachtoproer. Voor he
dendaagse organisatoren van verzetsacties valt uit dat en
ander Leeuwarder oproer en verzet een belangrijke les te
leren. Het is niet zo moeilijk om de steun van de massa te
verwerven, maar dat op zichzelf zegt nog niets over de le
gitimiteit, laat staan de effectiviteit van verzet. Syn
wurd wie wet; rjocht, sljocht en trou syn leare, en twang,
fan wa ek, stie it tsjin' zegt het Friese volkslied. Maar
deze dichterlijke karakterisering van het Friese volk kan
toch moeilijk een rechtvaardiging zijn om je eigen spoor te
trekken. De eenheidsstaat is al bijna twee eeuwen oud en
uiteindelijk gaat het erom dat je in democratisch genomen
besluiten je zin krijgt en dat die besluiten worden uitge
voerd
Nog even terug naar de historie. In 1747 werd de Friese
stadhouder Willem Carel Hendrik Friso erfstadhouder van al
Blad 13
Verslag van de raadsvergadering van 10 mei 2004
le gewesten, verhuisde naar Den Haag en ging verder door
het leven als Willem IV. Daarmee was het na bijna 250 jaar
gedaan met Leeuwarden als Hofstad. Ook dat moment lijkt me
debepalend geweest te zijn voor de hedendaagse status van
de stad. Door de eeuwen heen heeft Leeuwarden behoord tot
de tien, twaalf grootste steden van het land. Dat is verle
den tijd. Tegenwoordig valt de status van grote stad vooral
af te leiden uit de aanwezigheid van grote stads-problemen,
zoals criminaliteit, drugsverslaving, probleemjongeren,
werkloosheid, integratie-vraagstukken en achterstandwijken.
Wat dat betreft kan er geen twijfel over bestaan: Leeuwar
den is een echte grote stad.
Ik vind het interessant dat de topografie van de stad door
de eeuwen heen nauwelijks is veranderd. Alle omwentelingen,
opstanden, revoluties en oorlogen hebben niet kunnen ver
hinderen dat de historische kern vrijwel ongewijzigd is ge
bleven. Ook de aanzienlijke groei van de bevolking in de
17e en de 20e eeuw hebben daar geen afbreuk aan gedaan.
Daarom is de geschiedenis in Leeuwarden zo voelbaar en
zichtbaar
Een heel belangrijke troef van deze stad.
VERBORGEN GRANDEUR
De geschiedenis van Leeuwarden laat zien dat er meer dan
genoeg reden is om trots te zijn.
Er is geen reden voor bescheidenheid. Waarom blijft dat zo
verborgen?
In en rond Amsterdam geven alle verkeersborden de weg naar
Leeuwarden aan. Dat is niet mijn verdienste. Die borden
stonden er ook al voor mijn benoeming. Bij Schiphol, boven
de ringweg AIO, bij de Coentunnel, overal staat met grote
letters 'Leeuwarden'. Als je via de IJtunnel Amsterdam ver
laat rijd je zelfs over de Nieuwe LeeuwarderwegDie heet
vanaf vandaag de Nije Ljouwerter Wei. Maar na de Afsluit
dijk komt er bij Surch (Zurich) een merkwaardig moment.
Grote borden boven de weg geven aan waar de snelweg A7
naartoe gaat: naar Bolsward en Sneek! Ik gun het de burge
meesters Vroegindeweij en Brok van harte, maar het is raar
dat de route van de hoofdstad van Nederland naar de hoofd
stad van Friesland niet via de A7 loopt, maar langs een ne
gen kilometer lang karrenspoor Die weg geeft je niet het
gevoel dat je een grote en bijzondere stad nadert.
Zeer ten onrechte bestaat bij velen de indruk dat Leeuwar
den heel ver weg is en dat een barre tocht nodig is om er
te komen. 'Moet je nog helemaal naar Leeuwarden' is een
vraag die mij in de toekomst in mijn oude woonplaats nog
vaak zal worden gesteld. Ja, vijf kwartier rijden, net zo
lang als de door fileleed geteisterde ritten van Amsterdam
