-4-
En ferfolget op side 4 mei: "Gm't eltsenien yn Fryslên achte
wurdt it Nederlânsk te ferstean, kieze wy foar it brûken fan
dizze taal, ensfh
It is spitich dat de earder folge line ferlitten wurdt.
Wy sizze: eltsenien kin dy ferbinende rigels leze yn it Frysk as
er wo]en dêr sit him de oast: as it moat sil er ek wolle!
As it sa giet as ús kolleezje him dat tinkt, dan sil it Frysk by
it opmeitsjen fan algemien ferbinende rigels, it publisearjen fan
wetlik foarskreaune iepenbiere meidielings, ensfh. nea mooglik
wurde en dêr wolle wy no krekt net hinne! Dat moat wol mooglik
wurde neffens ús
Wat it opmeitsjen fan oersettings oanbelanget, sa skriuwt it
kolleezje, binne wy it mei it rapport iens, dat der oer it generaal
nei twa jier wenjen yn Fryslên net mear oan begûn wurde moat.
Utsûnderings binne lykwols net útslúten. Soene wy witte meie hokker
kriteria dêrfoar oanlein wurde sille?
Wat de útgongspunten by de produksje fan oerheidsstikken oanbe
langet it folgjende. De frijheid fan taalkar liedt derta dat, sjoen
de besteande tradysje, de amtner earst foar it Hollânsk kieze sil.
De frijheid fan taalkar moat dêrom fersmiten wurde.
Oangeande it begjinsel fan it folgjend taalgedrach moat net út it
each ferlern wurde, dat salang 't mar 11 persint fan'e befolking
ridlik goed Frysk skriuwe kin en net of frijwol net wend is om him
yn it Frysk ta de oerheid te rjochtsjen, frijwol alles wat ynkomt
yn it Hollênsk is. Dat útgongspunt fan folgjend taalgedrach is yn
striid mei in aktyf taalbelied fan de oerheid.
It begjinsel fan de bestimming fan oerheidsstikken sjit yn ús eagen
tekoart as it ta in aktyf belied komme sil. De fraach yn hoefier
't kennis fan it Frysk ferwachte wurde kin by de oanskreaune persoan
of ynstelling liedt by ûnbekendens mei dy persoan of ynstelling ta
in kar foar it Hollânsk. Allinnich inkelde gefallen dêr't it fan
bekend is, wurdt in Frysktalich oerheidsdokumint tastjoerd.
Op it punt fan de bestimming wolle wy dat oan partikulieren yn
Fryslân fan wa't fierder neat bekend is, Frysk skreaun wurde moat.
It begjinsel fan de rjochtsbeskikking hawwe wy al earder neamd, en
sil lykas it begjinsel fan de kontinuïteit de posysje fan it
Frysk gjin goed dwaan. It begjinsel fan de kontinuïteit sil de
kontinuïteit fan it Hollânsk wurde, troch de foargeande begjinsels
fan de frijheid fan taalkar, folgjend taalgedrach, bestimming oer-
heidsdokuminten en rjochtsbeskerming.
Allinnich de bysûndere gef al leni__de_útsûnderin2en_binne_Yn_it_FrYskj
Üs-könkïúzjë~îs~dät~dër gjIn ëmänsipaäsje fin it Frysk pleats fine
sil. In positive diskriminaasje fan it Hollânsk is no it gefal en
dy wurdt fuortset. Dat moat ombûgd wurde. It sil sa wurde moatte dat
it brûken fan it Hollânsk dúdlik motivearre wurde moat!
Wy kinne ús lykfine mei de opfettings oer de finânsjele aspekten
sa't it kolleezje dy werjout. Se prate dêrby oer it yn tsjinst
nimmen fan in oersetter. Wy soene it leaver in begelieder neame
wolle, om't wy fine dat alle amtners it seis earst besykje moatte,
oars leare se it nea. In korrektor dy't korreksjewurk docht en dy
korreksjes trochpraat mei de amtner, laat allinne ta in better
Frysk taalgebrûk by de amtners. Dat de gemeente seis stean moat foar
it befoarderjen fan de kennis fan it Frysk yn it amtlik apparaat
is in treflik stênpunt. Ek it folgjen fan taalkursussen troch
amtners. Lykwols: it Frysk is foar de hiele provinsje fan grut
belang. Derom sil it Frysk op'e bestjoersskoalle yntegratyf syn
plak fine moatte en sille de dosinten wat de lessen oanbelanget op
syn minst op in 50-50 basis gebruk meitsje moatte fan de beide
rykstalen.
It lânlik sintralistysk eksamen moat foar Fryslên oanpast wurde,
wat it bruken fan it Frysk oanbelanget.
