1 ALGEMENE INFORMATIE
BELEIDSNOTA OPENBARE VERLICHTING
Waarom wordt openbare verlichting toegepast? Welke lichtsoorten zijn er en wat zijn hun voor- en nadelen?
Welke rechten en plichten heeft een gemeente als het gaat om openbare verlichting? Voor een goed begrip
van het in deze nota verwoorde verlichtingsbeleid is het wenselijk om de antwoorden op dergelijke vragen te
kennen. Dit hoofdstuk gaat daarom (beknopt) in op die algemene achtergrondkennis. Om het in deze nota
verwoorde verlichtingsbeleid binnen een breder (landelijk) kader te kunnen plaatsen, is met name de laatste
paragraaf- 'Ontwikkelingen in de verlichtingstechniek en verlichtingsbeleid' -van belang.
Doel van openbare verlichting
Gemiddeld is er gedurende bijna de helft van de tijd sprake van duisternis. Openbare verlichting heeft als
doel het openbare leven tijdens deze donkere perioden even veilig te laten verlopen als overdag. Hierbij kan
onderscheid gemaakt worden tussen verkeersveiligheid en sociale veiligheid.
Ten aanzien van de verkeersveiligheid is het met name van belang dat weggebruikers het verloop van de weg
en de aanwezigheid van zijwegen, obstakels en andere weggebruikers kunnen waarnemen. De eigen
verlichting van fietsen verlicht slechts een klein deel van de weg en geeft pas in een laat stadium aan in
welke richting de weg loopt. Naarmate een weg drukker is, is de noodzaak tot verlichten groter. Openbare
verlichting heeft voor het verkeer drie functies:
verlichten (objecten, andere weggebruikers);
geleiden (bochten);
attenderen (zijwegen, kruisingen).
Bij sociale veiligheid kan men onderscheid maken tussen objectieve onveiligheid (de criminaliteit die
daadwerkelijk plaatsvindt) en subjectieve onveiligheid (de gevoelens van angst en onveiligheid die bij de
bevolking leven), 's Nachts zijn de hoeveelheid en soort verlichting voor een belangrijk deel bepalend voor
de beleving van het veiligheidsgevoel. Bij duisternis blijkt bovendien eerder sprake te zijn van vandalisme,
openlijke bedreiging, geweld, etc.
Naast het aspect 'veiligheid' heeft openbare verlichting nog een ander positief effect, namelijk sfeer. Sfeer
wordt in belangrijke mate beïnvloed door de gekozen lichtsoort (geel licht wordt als aangenamer ervaren dan
wit licht). Een goed ontworpen verlichting zorgt dat mensen zich prettiger en veiliger voelen. Ook kan
openbare verlichting bijdragen aan de herkenbaarheid van ruimten. Hierbij kunt u denken aan het verlichten
van een monumentaal bouwwerk, het plaatsen van klassieke lantaarns in een park of het plaatsen van
eigentijds vormgegeven lichtmasten op een plein of in winkelcentra.
Wettelijk kader, regelgeving en trends
Aansprakelijkheid wegbeheerder
Een gemeente is op basis van het nieuwe Burgerlijk Wetboek als wegbeheerder aansprakelijk voor schade als
de weg - inclusief de openbare verlichting - niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven
omstandigheden mag stellen. Vóór 1992 kon een benadeelde alleen een beroep doen op de algemene regels
omtrent de onrechtmatige daad, en moest hij dus aan kunnen tonen dat de gemeente in verwijtbare zin nalatig
of onzorgvuldig was geweest. Onder het nieuwe recht is deze schuldverantwoordelijkheid omgezet in een
risico-aansprakelijkheid. Hoewel deze nieuwe bepaling sneller zal leiden tot aansprakelijkheid van de
gemeente, is deze niet zonder meer aansprakelijk. De aansprakelijkheid ontbreekt namelijk als de weg en de
openbare verlichting in een staat van onderhoud verkeren die geen gevaar oplevert voor de weggebruikers.
Pagina 7
