2. Motieven en achtergronden herindelingen en grenscorrecties
2.1 Inleiding
De opsplitsing van Boarnsterhim heeft als doel om ten dienste van de samenleving ook in de toekomst zorg
te dragen voor een robuuste en adequate aanpak van maatschappelijke opgaven op en rond het huidige
grondgebied. Daarbij geldt dat zowel rekening wordt gehouden met de belangen van de inwoners van de
gemeente Boarnsterhim als de belangen van de andere vier gemeenten. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op
de achtergronden en motieven van de individuele gemeenten met betrekking tot de voorgenomen
samenvoegingen en grenscorrecties. Allereerst wordt ingegaan op landelijke en provinciale
ontwikkelingen. Vervolgens wordt per gemeente ingegaan op meerwaarde van samenvoegingen of
grenscorrecties. Ten slotte worden de voorgenomen samenvoegingen en grenscorrecties uitgewerkt.
2.2 Landelijke ontwikkelingen
De inrichting van het openbaar bestuur is de afgelopen decennia aan verschillende veranderingen
onderhevig. Het takenpakket van gemeenten is in de loop der jaren uitgebreid, de taakverdeling tussen
verschillende overheden verschuift en de complexiteit van de te behandelen onderwerpen is toegenomen.
Diverse commissies hebben zich met dit onderwerp beziggehouden.
Zo stelde de VNG het rapport van de Commissie Gemeentewet en Grondwet (Commissie Van Aartsen) in
2007 'De eerste overheid' vast. De grondtoon van dit rapport is 'wat lokaal kan moet lokaal'. De gemeente
wordt beschouwd als eerste overheid. Gemeenten moeten zich gaan inzetten voor een volwaardig,
bestuurskrachtig lokaal bestuur, dat is toegerust voor een integraal en substantieel takenpakket. Opschaling
van gemeenten is nodig om de robuustheid van het lokaal bestuur te vergroten.
Driejaar later (in april 2010) komt de werkgroep Openbaar Bestuur (werkgroep Kalden) met een ander
rapport over de inrichting van het openbaar bestuur. De werkgroep stelt in haar analyse dat
schaalvergroting ertoe leidt dat gemeenten beter in staat zijn om taken van het Rijk en de provincie - met
name op het sociale domein - over te nemen. Deze grotere gemeenten kunnen zelfstandig hun taken
uitvoeren. Democratische legitimatie is beter gewaarborgd en bestuurlijke drukte wordt gereduceerd. Daar
waar samenwerking in het realiseren van de maatschappelijke opgaven aan de orde is, zijn zij beter in staat
om taakbewust hun verantwoordelijkheid in de keten op zich te nemen.
Het Regeerakkoord 'Vrijheid en verantwoordelijkheid' van het huidige kabinet stelt dat de overheid alleen
dat doet wat zij moet doen, liefst zo dicht mogelijk bij mensen. Daarom streeft het kabinet naar minder
bestuurlijke drukte door een heldere toedeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Taken van het
bestuur worden op een zo dicht mogelijk bij de burger gelegen niveau gelegd.
In de tekst van het Bestuursakkoord 2011-2015 van VNG, IPO, UvW en Rijk wordt deze krachtige, kleine
en dienstverlenende overheid geconcretiseerd. Om tot een doelmatige taakverdeling te komen, wordt een
aantal taken gedecentraliseerd. Dit gaat gepaard gaat met een forse overheveling van budgetten naar
decentrale overheden: circa 8,5 miljard.
De bovengenoemde ontwikkelingen leiden tot een wijziging van opvatting over aard en schaal van de
gemeentelijke organisatie. In algemene zin klinkt de constatering dat kleine gemeenten in de toekomst in
toenemende mate moeite zullen ondervinden om voldoende bestuurskrachtig te opereren en oplossingen te
bieden aan de verschillende vraagstukken vanuit de samenleving. De raden van Boarnsterhim, Heerenveen,
Leeuwarden, Súdwest-Fryslân en Skarsterlân zijn van mening dat de voorgestelde samenvoegingen en
grenscorrecties aansluiten bij de landelijke trend.
21
