III Ruimtelijke en functionele aspecten
Historie en beschermd dorpsgezicht
Grou is gelegen in het waterrijke hart van Fryslân. Kenmerkend zijn de kleinschalige oude dorpskern en weidse landschappelijke en
recreatieve wereld van de Friese Meren. Prominent gelegen in het midden van de regio, onder de rook van Leeuwarden en Heerenveen.
De naam Grou is ontleend aan de waterstroom Grou (nu Kromme Grou). Deze waterstroom is van oorsprong een slenk vanuit de
Middelzee. Grou is een dorp met een rijke geschiedenis van een strijd tegen het water toen het gebied nog onbedijkt was. Bijna zonder
uitzondering vond bewoning plaats op door mensenhanden opgeworpen terpen. Eeuwen achtereen was het dorp slechts over water
bereikbaar.
In de periode 800-1000 na Christus zou er voor het eerst bewoning hebben plaatsgevonden, het dorp Grou zou in eerste instantie
hebben bestaan uit een aantal terpen. Pas later is bewoning aan de noordzijde van de Sint Piter kerk ontstaan. Deze woningen hebben
over een algemeen een oriëntatie met de achterkant of zuidkant richting de kerk.
Op een kaart van oude waterwegen uit 1 698 is duidelijk te zien dat Grou als een soort eiland centraal in het Pikmeer ligt. Verschillende
vaarwegen komen bij het dorp bijeen. Het oudste deel van Grou wordt ook wel een archipel dorp genoemd. Het Pikmeer heeft zeker
vissers aangetrokken die op hun beurt weer handel uit de weide omgeving naar Grou trokken.
Tegenwoordig is Grou niet alleen een bekende watersportkern, maar ook een aantrekkelijk woondorp. Grou dankt deze
aantrekkingskracht aan de centrale ligging in Fryslân, bereikbaar over water, snelweg en spoor. In het oudste deel van Grou vinden we
nu het centrum, waar vanouds gewoond en gewerkt werd. Deze combinatie is nog aanwezig, zij het dat de functie werken een
verschuiving heeft gekend van handel, nijverheid en industrie naar detailhandel en horeca. De recreatiefunctie heeft hiermee zijn entree
gedaan.
Het centrum van Grou heeft de status beschermd dorpsgezicht. Dit betekent dat vergunningaanvragen zwaarder getoetst worden en dat
er specifieke eisen tot behoud van bebouwing in het bestemmingsplan zijn opgenomen. Met name de bescherming van de historische
structuur. Ondanks dat door de functionele veranderingen de oorspronkelijke watergangen in het dorp in de loop der tijd zijn gedempt.
Kenmerkend voor Grou is dat de verschillen fasen van ontwikkeling van het dorp nog steeds herkenbaar zijn als verschillende gebieden.
Door de onderlinge samenhang van onder meer verkaveling, bebouwing, straten, stegen en hoogteverschillen is deze historische
ontwikkeling in overwegende mate herkenbaar gebleven.
Zowel het Beschermd Dorpsgezicht Grouw, welke is aangewezen in 1990, als het Beschermd Dorpsgezicht Oosterveld, welke is
aangewezen in 2007, zijn in het bestemmingsplan Grou-Kom opgenomen en daarmee gewaarborgd.
37
Ruimtelijk Horecabeleid Grou 15 november 2011
