- 8 -
sombere situatie. Van de 44 gemeenten in Friesland, zijn op het ogenblik de
begrotingscijfers voor 1964 bekend van 23 gemeenten, ruim de helft dus. Wat
blijkt daaruit? Van die 23 gemeenten hebben er slechts 10 een begroting, die
sluit met een batig slot. 13 gemeenten zitten met een groot tot zeer groot
begrotingstekort. U moet niet denken, dat de 10 gemeenten met een sluitende
begroting er dus alle tien financieel goed voorstaan. Deze gedachte zal ook
wel niet bij u opkomen, want u weet maar al te goed, dat achter een sluitende
begroting een financiële situatie verborgen kan zijn, die veel ernstiger is
dan de situatie die bloot komt te liggen bij een niet sluitende begroting. De
situatie van Idaarderadeel is ook wel enigermate representatief voor de finan
ciële huishouding van de meeste Friese gemeenten.
Ik zei u al,dat van de 44 Friese gemeenten thand van 23 gemeenten de begrotings
cijfers bekend zijn. Van die 23 hebben er 13 een begrotingstekort, dat in abso
lute bedragen varieert van f 11.346,- (staveren, 900 inwoners) tot f 600.000,-
Leeuwarden en Smallingerland)
Onder de tot dusver bekende 10 gemeenten met een sluitende begroting, neemt
Franeker een unieke plaats in. Deze gemeente heeft reeds voor het tiende
achtereenvolgende jaar een sluitende begroting.
Ook Ooststellingwerf met een batig saldo van f 72980,- en Bolward, dat een
batig slot heeft van f 47439,verkeren in een gunstige positie. Ook van
Ooststellingwerf zou, evenals van Franeker, gezegd kunnen worden, dat het een
unieke positie inneemt, zij het in andere betekenis. Ooststellingwerf is van
1 97 tot en met 1962, dus 66 jaar lang, niet in staat geweest een begroting
op te maken, waarbij inkomsten en uitgaven in evenwicht waren.
Een voorbeeld van een der grotere Friese gemeenten, die weliswaar een sluitende
begroting heeft, maar desniettegenstaande met ernstige financiële moeilijkheder
kampt, is TietjerksteradeelDeze gemeente heeft haar begroting met grote pi^n
sluitend gemaakt, door een bezuiniging van f 375.000,— Wat een dergelijke be
groting betekent, weten wij met onze ervaringen uit 1963
De begroting van de gemeente Gaasterland heeft een batig slot van f 12000,-
maar het is vrijwel zeker, dat dit batig slot in de loop van dit jaar in een
tekort zal veranderen. Gaasterland staat dus voor eenzelfde ontwikkeling als
zich vorig jaar bij onze buren van Utingeradeel voordeed. Utingeradeel begon
zijn begroting voor 1963 met een batig slot van f 7500,-, maar het eindigde met
een tekort van f 49000,-.
De tot dusver bekende 13 Friese gemeenten met een niet sluitende begroting heb
ben een gezamenlijk tekort van ruim f 2,5 miljoen ofwel een gemiddeld tekort
per hoofd van hun bevolking van ruim f 10,-. Het tekort van Idaarderadeel be
draagt m werkelijkheid f 89500,-, namelijk het tekort van f 56OOO,-, dat thans
op de begroting staat en het bedrag van f 33500,-, dat wij u voorstellen als
aanvullende bijdrage uit het gemeentefonds te vragen. Per inwoner hebben wil
dus in feite een tekort van f 12,35- Van bedoelde 13 gemeenten zijn er slechts
4, waarvan het tekort lager dan f 10,- per hoofd is, 5 gemeenten, waaronder
Idaarderadeel, hebben een tekort van tussen de f 10,- en f 20,- per hoofd bii
3 gemeenten ligt het tekort tussen de f 20,- en f 30,- per hoofd. Utingeradeel
staat eenzaam aan de trieste top met een totaal tekort van ruim f 208000,-, wat
ruim f 41, per hoofd van de bevolking is. Het verschil in financiële positie
tussen Bolsward en Utingeradeel is bijna f 47,- per hoofd ten nadele van onze
buren. Om m eenzelfde financiële positie als Bolsward te komen, zouden de in
komsten van Utingeradeel, bij gelijkblijvende uitgaven, met bijna f 237000,-
moeten stijgen en die van Idaarderadeel met bijna f 131000,-. De enige hoopvol!
omstandigheid in dit trieste beeld der gemeentefinanciën is, dat het zo niet
lang meer kan duren.
Ha aftrek van de rijksbijdrage in de sociale zorg, moest Idaarderadeel in 1961
een nadelig verschil voor haar rekening nemen van ruim f 21000,-. In dit be-
rr?1onnnaar 11wi3 zelfs een nadelig verschil moeten bijpassen van circa
2000,- oftewel ruim f 22000,- meer dan vorig jaar. Zo zal onze gemeente
dus, tengevolge van de stijgende kosten en de groeiende verantwoordelijkheid
en verplichtingen voor de zwakken en hulpbehoevenden in de maatschappij over
een periode van drie jaar ruim f 90.000,- mêêr voor de sociale zorg aan haar
inkomsten moeten onttrekken. Tegenover die f 90000,- meer aan uitgaven staat
- geen cent
