bézat in de termen voor ondersteuning, wijst liet bezit van een piano niet op het te gendeel van armoede'.' Waren er geen in komsten van kinderen, kon de vrouw niet gaan Werken, spande de man zich genoeg in urn werk te vin den'.'Vragen waarop de voog' den graag antwoord wilden hebben. In werd in Loeit warden -air een van de weinige steden- het Elberfelder stelsel inge voerd. Overgenomen uit Duitsland voorzag het in huisbezoeken aart de aanvragers van ondersteuning. Men hoopte door een stren ge beoordeling van de aanvraag le bezuini gen op de bijstand- De buurtbeioekcrs -zo genoemd omdat zy een buurt kregen toege wezen- kwamen uit verschil lende lagen van de bevolking: Dra is ma van Valkenburg was directeur van de levertraan fabriek. Obbe Kom inerts van de Coöperatieve l lnndets- drukkerij, Tijsma, was boer en Botman goudsmid. De enige vrouw was Trui Stcllifigwerf-Jentink. Uit de middenstand kwamen hakkers, timmerlieden/aannemers Totaal IflS buurt bezoekers. Zij schreven de rapporten waarop een deel van Koks onder zoek is gebaseerd. Bezuinigingen waren zeker het belangrijk ste motief om het ELherfeldrr stolsel in te Voeren. Daarnaast waren er meer argumen ten. Voor de bezoeker was het leerzaam kennis te nemen von de armoedige leefom standigheden van sutdgcnoten. De annn'a- ger kon zijn voordeel doen -zo geloofde mor mel bet contact van een beschaafd persoon: 'de opheffende werking". Dat de werelden van bezoeker en bezochte nog wei eens bot sten, hoeft geen betoog. Bezoeker Wigersma, eigenaar van een hoeden- en petten zaak ro kende zijn client, schipper van fier Wal. die ervan verdacht werd zijn schip tot zinken te hebben gebracht nd 'een onbeschaafd nis'. Oordelen als hrutuul, vuil, verwaarloosd fi gureren geregeld in de rapporten. Het aar dige is dat brutaliteit enz. geen reden was om tie aanvrager da ondersteuning te ont- hauden. Heerste er armoede in een huis houder, zeg gerust bittere ai-moede, dan werd er hijsland verleend. Steun werd alge wezen als de aanvrager nog jong was. Buurtbezoekor Tij si na sprak van schaamte- lous gedrag als jonge mensen ondersteuning aanvroegen. Drankmisbruik van het gezins- Bruggcn waren rtmrtil faffgs hi't fHJlïitfde/jï gedempti Vlier ttcnar helmie, j ■<-/(■ pakhuizen ook Koopman* Meelfabrieken was gevestigd) plekken u aar louw arbeide/S ntonden re H arkten totdat werkgever* hen kwamen halen. Vaak iranf er dan geloot wie hel karwei macht hebben. Hier de ihtwrtsbrug over het Vliet1(0)4 hoofd was vaak de norzaak van armoede. 'Terwillo van vrouw lti kinderen'kreeg zo'n gezin toch een financiële tegemoetkoming. Kok noemt het 'sociaal angstmotief, de angst voor sociale onrust, dc belangrijkste reden om een bijstands ver zoek in te willi- gen. Volatrekte onvermijdelijkheiil Bijstond weid vooral in dc winter gegeven omdat er dun minder work was. Do hoogte van de uitkering was minimaal: '2Jï cent por week voor een volwassene en tiro, voor oen kind onder de vijftien jaar. De Armenwet die nug uit ISód dateerde stand een hogiTi: uit kering niet toe en de armen voogden voelden zich niet geroepen do wet wat Hokihel toe te passen. Üij hielden zich aan [ie in do wet ge noemde 'vr.i 1st rekte onvermijdelijkheid' als criterium om aleun te verlenen. Er was zelfs een buurtbezocker die geen aanvragen von losse arbeiders indiende. Mij meende te we ren dat zij meer verdienden dan zij opgaven en flat zij do "werkloozentrek als een ge makkelijk in te palmen buitenkansje be schouwden.' In de nieuwe armenwet van werd het begrip "volstrekte onvermijdelijkheid los laten. Daarvoor in de plaats kwam Mood za kelijk levensonderhoud1: ondersteuning word verleend aan mensen die niet zelf kon den voorzien in hun levensonderhoud. De nieuwe henadering leidde tot hogere uitke ringen, maar tegelijkertijd tot strengere controle. Want zo rednneerde men bedere bedeeling toch heeft di- neiging verslappend te werken', m n.w, de overheid was hung dot mi mere uitkeringen de arbeidsmarkt ver stuurden, Strengere controle betekende vaak vergaande inmenging in hot privélc- ven. Dat deed een vrouw, gevraagd naar de inkomsten van haar onderhoudsplichtige kinderen, verzuchten "och mynheer moet dat allemaal, laat hel dan maar overgaan.' Duor hot uitbreken van Wereldoorlog 1 raakten veel mensen werkloos. Om hun nood te lenigen weiden in veel steden waar onder 1 at u warden, steuncomités opgericht. LcovoFKA, 1

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2000 | | pagina 25