33
kraan met stromend water in de gang was,
op kniehoogte. Een kraan in de keuken zou
toch maar tot onnodige verspilling leiden
bij die arbeiders, aldus de vaak herhaalde
verhalen van opa Gerrit Postma. Nee, het
is er daar niet mooier op geworden de laat
ste jaren. Maar die arbeidershuisjes van
vroeger met een plee buiten en de kraan in
de gang zou toch ook niemand meer terug
willen.
Tjally Everaarts-Bilyam, Spijkenisse
Distributiedienst
Bij het lezen van het artikel over de Tra
ditiekamer in Leovardia 6 kwamen bij mij
herinneringen boven bij de naam J. van
der Steeg, in 1938 commandant van het
vliegveld in Leeuwarden. Ik herinner hem
mij echter niet als commandant, maar als
controleur bij de distributiedienst.
Na de demobilisatie van het Nederlandse
leger keerde ik als voormalig dienstplich
tig batterij-administrateur terug naar mijn
geboorteplaats Leeuwarden. In juni 1940
werd ik aangesteld als loketbeambte bij
de distributiedienst, gevestigd in de Hani-
asteeg. Als 'ongeschoold' loketbediende
begon je met eenvoudige handelingen, bij
voorbeeld het verstrekken van schoenen
bonnen. In de krant hadden de mensen
kunnen lezen hoe en wanneer de extra
bonnen verstrekt werden. Extra bonnen
waren bestemd voor mensen in bijzondere
omstandigheden; bijvoorbeeld voor zieken
of mensen die zwaar werk verrichtten.
Gegadigden moesten op een bepaalde dag
een formulier halen en het op een andere
dag ingevuld inleveren. De controleurs
onderzochten of de aanvraag terecht was.
De mensen stonden vaak in een lange rij
voor de loketten. Er waren verschillende
loketten voor verschillende goederen, zoals
textiel, binnenbanden, benzine en schoenen
dus. Algemene bonkaarten werden voor de
gehele bevolking uitgereikt in het beursge
bouw op vertoon van de stamkaart.
In augustus 1941 heb ik ontslag aange
vraagd, omdat ik onderwijzer in Rotterdam
kon worden. In meer dan een jaar heb ik
honderden mensen aan het loket gehad. De
ontmoetingen waren niet altijd even pret
tig. Sommige mensen dreigden, als zij hun
zin niet kregen, naar de Duitse Beauftrag-
te in het Old Burger Weeshuis te stappen.
In 1941 deed het circus Strassburger Leeu
warden aan. Op een dag kwam een perso
neelslid van het circus bij mij aan het loket
met de vraag of de amazone Regina Strass
burger bonnen kon krijgen voor extra lange
kousen die zij voor haar werk nodig had.
Omdat er voor een dergelijk artikel geen
voorschriften bestonden, overlegde ik met
de directeur van de distributiedienst, mr.
D. Okma. 'Och', zei hij, 'geef haar maar
die bonnen.' Enkele dagen daarna werd
ik verrast met twee logeplaatsen voor een
voorstelling. Dat was dan ook het enige
geschenk dat ik ooit in mijn funktie als
loketbeambte bij de distributiedienst heb
aangenomen.
P. Wiersma, Eelde
Het café van opoe
De foto op de omslag van Leovardia num
mer 6 was voor mij een verrassing. Natuur
lijk kende ik de kippenmarkt achter het
Paleis van Justitie, maar direct ging mijn
blik naar de huizenrij aan de achterkant.
Daar toch was het café van mijn grootva
der. Op de foto helemaal rechts het pand
waar hij en opoe het café De Zaeyer dre
ven. Volgens het bijschrift dateert de foto
uit 1935; opa overleed in 1927. De gevel
steen is duidelijk zichtbaar boven de deur.
Bij de afbraak is die steen bewaard geble
ven en gemetseld in de gevelrij die voor de
oude bebouwing in de plaats is gekomen.
Klaas Faber, Haarlem
Afstammen van de beul van
Leeuwarden?
In vorige nummers van Leovardia stonden
artikelen over beulen en galgen in Leeu
warden. Jarenlang ging in onze familie
het verhaal dat wij zouden afstammen
van één van de beulen van Leeuwarden.
Als kind vond ik dat even beschamend als
interessant. Tijdens mijn onderzoek naar
het geslacht Ras heb ik deze familiemythe
evenwel kunnen weerleggen. Het was al
niet aannemelijk dat één van de voorou
ders het beroep van beul uitoefende; het
waren kastenmakers, schoenmakers, sme
den en klerken. De oplossing vond ik in de
index op de Liste Civique van 1811, waar
in de beroepsbevolking van Leeuwarden
anno 1811 staat vermeld. We lezen daar
de volgende toevoegingen bij de familie
Ras: Jan Ras, valet orfevre (goudsmids
knecht); Johannes Ras, copieste (klerk).
Willem Ras, executeur des oeuvres crimi-
nels (scherprechter/beul). Johannes Ras
is één van mijn voorvaders, Jan Ras was
zijn broer. Wie was dan die Willem Ras?
In de burgerlijke stand van Leeuwarden
komt hij voor als de zoon van Hein Ras
en Anthonia Koene. Hein Ras woonde
evenwel in Geldringen, waar ook Willem
in 1787 werd geboren. Willem trouwde in
Utrecht met Anna Nordt. Na zijn huwe
lijk kwam hij naar Leeuwarden waar hij
scherprechter werd. Zijn zoon Joannes
Jacobus werd later scherprechtersknecht
bij zijn vader.
Hierbij was de beulsafstamming vol
doende uit de wereld geholpen en kon de
familie weer met opgeheven hoofd door de
stad lopen.
Paul Bron, Leeuwarden
In de rij voor distributiebonnen, gebouw Haniasteeg, 1940
