19 Volksnaam van de Orde, die vooral bekend werd vanwege haar rol in de inquisitie is Bonte Papen naar hun zwart-witte kleder dracht. In Leeuwarden herinnert hieraan de Bontepapesteeg bij de kerk die nu in gebruik is bij de Samen op Weg-gemeen- te. De kerk was toegewijd aan de heilige Dominicus die nu nog patroon is van de Rooms Katholieke kerk aan de westzijde van de stad. Tenslotte werd aan het Hoek- sterend een kapel gebouwd ter ere van de heilige Katharina, de wijze maagd van Alexandrië. De kapel is verdwenen maar haar naam prijkt nog aan de gevel van de parkeergarage. Zoals in een middeleeuwse stad gebrui kelijk was, kreeg Leeuwarden ook haar gasthuizen. Het belangrijkste was het Sint-Anthony Gasthuis dat tot grote bloei kwam. Vele boerderijen, over Friesland verspreid, waren eigendom van het gast huis. Deze boerenplaatsen zijn te herken nen aan de wapens met een gouden klok op een blauw veld die er in de gevel zijn aangebracht. Het gasthuis was toege wijd aan de Eremiet Anthonius, die in de woes tijn vele bekoringen overwon. Deze beko ringen werden samengevat in het varken dat hem vergezelde. In de middeleeuwse steden liepen varkens vrij rond, levend van het afval van de stadsbewoners. Op de feestdag van de heilige, 17 december, werd een varken geslacht en het vlees werd onder de armen verdeeld. Het Sint- Anthoniuszwijn was herkenbaar aan de koperen bel die het om de hals droeg. Sint Teunis was de meest zichtbare hei lige in de Friese hoofdstad. De koperen bel werd de gouden klok van de boerderijen. Het Antoniusgasthuis kreeg in 1511 een Bayerd voor ondermeer vreemde rond trekkende personen, 'in zonderheid eer bare luyden passerende heuren weghe in pelgrimagie of andere verdienstige wer ken.' In de late Middeleeuwen nam Jacobus de Meerdere een belangrijke plaats in in het Leeuwarder pantheon van heiligen. De positie van Leeuwarden, de hoofdstad van Oostergo werd sterker ten koste van de hoofdstad van Westergo, Franeker. In alle brandpunten van de Friese vrijheid (Sealterlan) speelde de Apostel Jacobus als de beschermheilige van Karei de Grote en daarmee ook de hemelse garant van de Friese Vrijheid een belangrijke rol. We zien dan ook in Leeuwarden de belangrijkheid van Jacobus groeien. Sommige schrijvers beschouwen hem zelfs als 'Leeuwardens stadspatroon' in de late middeleeuwen. Sint Jacobsstraat en -poort De Sint Jacobsstraat loopt evenwijdig aan de Grote Hoogstraat, of Haghe striete. De straat begint op de Eewal, bij het stad huis en loopt naar de zuiderpoort van de stad, waar de heerweg, de Wirdumer of Breeddijk, over de oude Middelzeedijk naar Steenwijk voert. In de Sint Jacobs straat bevinden zich verschillende fraaie winkelpanden. Het boekdrukkershuis op nr. 13, in 1635 gebouwd in de stijl van Hendrik de Keyser, voor Dirk Alberts is onder andere versierd met boogtrommels met schelpen. De zuiderpoort van de stad heette de Sint-Jacobspoort. De poort werd na de aanleg van de eerste stadsgracht in 1398 gebouwd. Het was de enige stenen poort van de stad, getuige de benaming Stenena Poerta in het Charterboek. Aan de oost zijde van de poort werd in de Saksische tijd het Blokhuis gebouwd dat vooral in de reformatietijd een beruchte naam kreeg. Het werd het symbool van de vreemde overheersing. De val van het Spaanse gezag en de pauselijke superstitie werd met de ontmanteling van het Blokhuis bezegeld. Onder leiding van de stadhou ders Willem en later Willem Lodewijk werd de Zuiderpoort vanaf 1581 vergroot en versterkt. De benaming Sint-Jacobspoort moest na Albert Martin tekende rond 1885 de afbraak van de Sint-Jacobskapel in de Klokstraat

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2002 | | pagina 21