As tünkersbern op Snakkerbuorren
Leovo-^
la»;
18
Jan Calsbeek
Yn 1999 ferhuze myn skoansuster Durkje Calsbeek-van der Meer nei Ljouwert.
Hjirmei waard de léste ban fan trije generaasjes Calsbeek mei it tünkjen op Snak
kerbuorren ferbrutsen.
Hoe't it begün
Myn pake, Jelle Calsbeek, is mei syn
trouwen mei beppe Tryntsje Extra, yn
1884 ütein set mei tünkerij. Earst tsjin-
oer Snakkerbuorren oan de Ie en wennen
se yn in hüs Oan'e Dyk, letter hierde hy
in hüs mei in stikje tün, Ulkepole, neist
de oaljeslaggerij fan Hommema oan de
noardkant fan Snakkerbuorren. Dér kocht
hij 5m de rin fan de jierren in pear stikken
by, sadat hy 5m 1907 in tün fan goed san
pünsmiet hie.
Myn heit, Berend Calsbeek wie doe al by
him yn it wurk en waard nei syn trouwen
mei Jitske Wiersma, yn 1912 dielnimmer
yn it bedriuw. Benammen nei de earste
wraldkriich wie it yn de opgeande tiid.
Yn 1925 waard de earste kas, warenhüs
sei men doe, boud foar 972,72. Ik waard
berne yn de simmer fan 1926 en yn it iere
werom tinken oan de tünderij, dükt dy kas
as earste byld op. Ik stroffele as beuker fan
twa oer de hege drompels en socht moaie
lytse gleonreade tomaatsjes, dy't ik ünder
ófgriis fan myn broers sa opiet.
Yn de maitiid fan 1925 wie Pake Jelle
stoarn, in florearjend bedriuw neilittend,
mar dan wurde de tiden foar gerniers en
tünkers al gau minder. De grutte krisis
dy't yn 1928 ütbrekt hat ek syn gefolgen
yn lan- en tünbou. It wie earst al as woe de
natuer in warsköging jaan mei de strange
winter fan 1928-1929. Yn juny 1929 wie de
rüchskerne noch net te ferwurkjen, omdat
it binnenste noch frijwol hielendal beferzen
wie. Mar dy strange froast wie neat by de
minne tiid dy't no komme soe.
Tünkje yn krisistiid
It jild waard krapper, de prizen foar de
grienten en it fruit sakken. It wie foar myn
alden dübeld üngaadlik, Mem wie nei myn
berte in skoft syklik, De dokters fünen dat
de aldste soan Jelle foar syn sünens bet
ter fan skoalle koe en yn de bütenloft op
de tün wurkje moast. Wylst stie Honke,
de twadde jonge te drammen om fan sko
alle óf te meien, omdat hy op de tün oan it
wurk woe. Om oan Honke syn twingen óf
te wêzen stelde Heit doe, dat hy earst op
de tün mocht as hy 16 jier wie, mar as hy
wurk fine koe, mocht hy wol fan de ULO
óf. De stikel wie, dat der doe frijwol gjin
wurk te fïnen wie, mar Honke slagge der
samar yn en fyn in baantsje as loopjonge
op in kantoar fan Fokke Oosterbaan, oan
de Iewal en gie blier fan skoalle. In heal-
jier letter kaam hy thüs mei de meidieling,
dat hy de baan opsein hie, want hy waard
de oare wike 16 en kaam dus op'e tün. No
moast de tün it lean opbringe foar fïif wur-
kers, trije Calsbeeken en twa arbeiders.
Jelle gie yn 1930 foar in jier as 'veld-
student' nei Naaldwijk om al wurkjende
de teelt yn kassen fan druven, tomaten
en komkommers oan te learen. Nei it jier
yn Naaldwyk kaam hy werom, mar moast
doe yn tsjinst.
Hoe krap it soms wie besefte ik net sa
bot, mar ik wit noch wol, dat ik in kear
yn myn sparpot seach en dér in briefke
yn fün: 'Geleend voor zaad 7.50'. Folie
siet der doe net mear yn, mar dat is letter
wol wer ynoarder kommen. Mar it wie sa,
dat de siehandeler oan de doar kaam mei
syn bestelling en dan moast der fuort jild
op tafel komme, midden yn de winter, as
It aide hüs en dêr neist it earste warenhüs, 1925 (Foto's: Familie Calsbeek)
