23 gerlijk Hospitaal voor behoeftige Zieken' genoemd, zou aantreffen. Ook het vinden van houten beschoeiingsresten van de oorspronkelijke gracht om het voormalige Blokhuis behoorde tot de mogelijkheden. Door het hoge tempo en de manier van uitgraven en afvoeren van de grond kon onmogelijk worden vastgesteld wat waar toe behoorde. Dit was temeer teleurstel lend omdat wij door literatuuronderzoek onder andere van Eekhoffs Geschiedkun dige beschrijving van Leeuwarden uit 1846 en op aanwijzing van Jan Faber, medewerker van het Historisch Centrum Leeuwarden ontdekten dat vrijwel exact op de plek waar het eerder genoemde ziekenhuis stond van 1504 tot 1542 de eerste Kanselarij moet hebben gestaan. Volkomen onverwacht kwam op grotere diepte, ongeveer drie meter onder maai veld-niveau, een muur of fundering te voorschijn, 120 cm breed en over de volle breedte van de bouwput, afgesneden door de oostelijke en westelijke damwand. De oriëntatie was in zuid-westelijke richting. Dit laatste correspondeerde in geen enkel opzicht met de bestaande stadsplatte gronden of detailkaarten. Op advies van Gilles de Langen, pro vinciaal archeoloog, werd de werkgroep stadsarcheologie door de gemeente in de gelegenheid gesteld om gedurende twee werkdagen een noodopgraving of kijkope ratie uit te voeren. Hierbij moesten wij, gezien de beschikbare tijd, ons in hoofd zaak beperken tot het verder uitgraven van de 'muur'. Het bleek te gaan om een fundering en onderkant van een muur die aan de zuid-oostkant nog een hoogte had van 60 cm met daaronder een fundering van 43 cm hoog en 58 cm uit de muur, met een zestal versnijdingen (getrapt opgebouwd). Aan de noordwest-kant ech ter liep de muur door naar beneden, ten minste 1,15 m, en was voorzien van een ruwe raaplaag, wat vroeger gebruikelijk was bij gemetselde walkanten. Gezien ook het geconstateerde verschil in bodem gesteldheid tussen de beide zijkanten van de muur moeten we hier te maken heb ben met de restanten van een zware muur die uit het water oprijst. Eekhoff verwijst ernaar in zijn beschrijving van het Unia- huis dat hier in de buurt lag. Met 'huis' wordt hier een versterkt, verdedigbaar woonhuis bedoeld, in dit geval dat van een adellijk of hoofdelingen-geslacht. De stichting wordt geschat tussen 1435 en de tweede helft van de 15e eeuw. Nader literatuuronderzoek kan hier wellicht uit sluitsel geven. Wij hebben dus het sterke vermoeden dat wij de resten hebben gevonden van het 15e eeuwse Haniahuis. De exacte lig ging van dit huis was tot op heden onbe kend. Alleen Eekhoff geeft in 1845 op een schetsmatige reconstructie van de ste delijke situatie rond 1400 heel summier de mogelijke lokatie aan. In de tekst ver meldt hij wel dat in 1481 een begin wordt gemaakt met het graven van de nieuwe stadsgracht bij de zuidoost-hoek van de stad en dat dit aanving achter het Hania huis. Kort na de overgave van Leeuwar den in 1489 wordt het huis aangekocht en weggeruimd. De bomen worden dan ook gerooid en de plaats wordt geëffend. In 1499 start men met het aanleggen en de bouw van het Blokhuis. Onze metaal vondsten, waaronder munten, lijken de datering van onze ontdekking, zijnde van vóór 1500, te bevestigen. Verder onderzoek van diverse soorten potscherven kan hier op nog aanvulling opleveren. Een andere aanwijzing betreffende de mogelijke situ ering van het 'huis' was de constatering dat de gevonden muur/fundering vrijwel haaks stond op de lijn Ossekop-Achter de Hoven, de loop van een oude weg richting Huizum. Het Haniahuis zou derhalve aan deze weg gelegen kunnen hebben. De onderzoeken op de Wissesdwinger en aan het Blokhuisplein zijn uitgevoerd door een team van zeven leden van de werkgroep stadsarcheologie van de His torische Vereniging Aed Levwerd. Bij de graafwerkzaamheden hebben wij assi stentie gehad van een mini-kraan, wel willend door de gemeente ter beschikking gesteld. Met de werknemers van Ballast- Nedam is prettig samengewerkt. De opgravingsplek aan het Blokhuisplein, maart 2003. De vrouw op de voorgrotid staat op het funderingsrestant en kijkt in de richting waar de stalen damwand dwars door de oude muur is heengeslagen (Foto: Thom Zomerschoe)

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2003 | | pagina 26