Nieuws van monumentenzorg28
28
Lief en leed in monumentenland
In juni 2001, in Leovardia 5, maakte ik
melding van het Project Actualisering
Monumentenregister en beloofde ik u op
de hoogte te houden van het project. De
dossiers van honderden monumenten zijn
nu onderzocht. Daaronder waren monu
menten die uit het straatbeeld verdwenen
zijn; van lang geleden gesloopte objecten
als de Nieuwe Toren tot meer recent ver
dwenen panden zoals het Ritske Boele-
magasthuis of de Klanderij.
Nieuwe toren
In de jaren zestig werd gezocht naar een
nieuwe plek voor het Frémy-carillon dat
ooit in de Nieuwe Toren hing. De gemeen
te suggereert in een brief uit 1963 de
toren te herbouwen en het carillon daarin
weer een plaats te geven. De Rijkscom
missie voor de Monumentenzorg heeft
geen bezwaar tegen de herbouw, maar
geeft wel aan dat de herbouwkosten niet
voor subsidie in aanmerking komen. De
rest van het verhaal is bekend, een nieu
we toren is er nooit gekomen en het caril
lon is uiteindelijk weer in het raadhuis
terechtgekomen, waar het voor de oorlog
ook al heeft gehangen.
De Nieuwe Doelen
De sloop van het hotel De Nieuwe Doe
len werd in 1959 bij de Rijks Dienst voor
Monumenten Zorg (RDMZ) onder de aan
dacht gebracht door architect A. Baart jr.
Hij wees onder andere op de betimmering
van de eetzaal met schouw die zeer de
moeite waard zou zijn. In verband met de
sloopplannen werd nog snel een onderzoek
ingesteld naar de bouwgeschiedenis van
het gebouw. In het rapport over het onder
zoek wordt geschreven over 14de eeuwse
kelders, een 17de eeuwse herbouw en een
wijziging en uitbreiding in de 19de-eeuw,
waarbij veel uit voorgaande perioden ver
loren ging. Dat laatste rechtvaardigde
volgens de gangbare opvattingen uit die
tijd wel de sloop. Bij de sloop in augustus
1960 bleek echter, tegen alle verwachtin
gen in, dat het huis nog vrijwel alle mid
deleeuwse elementen bezat. Alleen het
dak bleek 19de eeuws te zijn. De rest,
opgetrokken uit forse kloostermoppen,
dateerde vrijwel geheel uit het midden
van de 15de eeuw. Enkele restanten wer
den opgenomen in de verzameling van de
RDMZ; een kruisvenster en vloertegels
werden opgeslagen in de Papingastins en
zijn daar later bij een restauratie toege
past. De sloop van het hotel valt nog meer
te betreuren in de wetenschap dat er na
afbraak een gapend gat achterbleef dat 35
jaar lang de stad ontsierde. In aflevering
252 van 700 jaar bouwen in Leeuwarden
grijpt Lieuwe Valk de nieuwbouwplannen
voor het gat aan om de omgeving nog eens
nader te beschouwen.
De Klanderij
In dezelfde aflevering haalt hij ook hotel
De Klanderij aan. Het gat dat dit hotel
achterliet in 1975 werd wel snel opge
vuld. Het dossier dat de RDMZ heeft
van de sloop van het hotel bevat veel
krantenartikelen uit 1972 toen het hotel
moest sluiten. Met een krachtig pleidooi
probeert een verontwaardigde student in
1975 de RDMZ nog tot andere plannen te
brengen, maar de Klanderij bezit volgens
die instantie te weinig kwaliteit en daar
mee is het lot bezegeld. Kwaliteit of niet,
bij het Monumenten Selectie Project had
het hotel zeker tot een van de waardevol
ste monumenten behoord!
Galileërkerk
Net als de Galileërkerk. Deze kerk werd
in 1940 gesloopt en daarmee verdween
volgens Lieuwe Valk het laatste tastbare
spoor van het Minderbroederklooster uit
Leeuwarden. Toch blijken er delen van de
kerk bewaard te zijn, althans dat was de
bedoeling, want de huidige staat van die
onderdelen is mij niet bekend. Bij de sloop
De Nieuwe Toren in de Grote Hoogstraat De Klanderij aan het Zuiderplein