Marten Bouma en verzendhuis Mercurius
La» it
9
Kees Siccama Marten Bouma (1889-1951) was het eerste kind van vijf uit het huwelijk van koper
slager en ketelhersteller Jacob Jans Bouma en Librig Oosterhof uit Arum. Zijn
vader had als bijnaam 'jappie ketellapper' en zijn moeder werd 'ketellapperliebe'
genoemd. Marten hielp zijn vader al op jonge leeftijd met het halen van potten,
pannen en klokken uit de wijde omgeving van het dorp. Een vervolgopleiding na
de lagere school bleek voor hem niet weggelegd. Dit gemis diende eens te meer als
motor van zijn ambitie. Deze energie dreef hem uit zijn milieu de handel in. De eco
nomische moeilijkheden van het Interbellum doorstond hij met glans. De Tweede
Wereldoorlog bracht hem in eerste instantie voorspoed maar brak hem uiteindelijk
lichamelijk. Hij stierf in zijn 62e levensjaar.
Marten begint als vertegenwoordiger in
autobanden bij het Belgische merk Ber-
gougnan. Hij kiest een vrouw uit een
voorname familie in Zoetermeer, Gerritje
Waardenburg. De huwelijkssluiting toont
zijn idee van vooruitgang, zoals het vol
gende verslag uit een plaatselijke courant
aangeeft:
Mantgum, 8 October 1912. De wereld gaat
vooruit! Zaterdagmorgen verschenen hier
voor het gemeentehuis twee auto's, waar
uit achtereenvolgens bruid en bruidegom,
ouders en familie stapten; de eersten om
zich in het huwelijk te begeven, de
laatsten om getuigen te zijn van de plech
tigheid. Het was de eerste maal dat zulks
aan ons raadhuis geschiedde. In vlie
gensvlugge vaart tuften de rijtuigen onder
het schelle geluid der sirene's door het
dorp en onttrok een stofwolk den trouw-
stoet weldra aan ieders gezicht.
Ger en Marten krijgen twee kinderen;
Maria (Miep) en Librig (Ellie). Marten
leert het bandenvak in de praktijk en
organiseert voor zijn vrouw een kruide
nier swinkeltje in de toenmalige buurt
schap Wytgaard. Helaas Gerritje krijgt
TBC. Haar heimwee staat herstel in de
weg. Zij overlijdt in 1917, kort na de derde
verjaardag van haar oudste kind.
Men ontbiedt in allerijl haar zuster
Geertruida uit Zoetermeer teneinde het
gezin draaiende te houden. Ze vertrekt
niet weer en wordt Martens tweede echt
genote en de moeder van nog eens vijf kin
deren, van wie de eerste zoon Jacob als
5-jarige overlijdt aan een astma-aanval.
Marten kort voor zijn deteritie in Duitsland
bij het huwelijk van zijn dochter Ger. Aan zijn
arm de moeder van de bruidegom. Die bruide
gom, Cor Passchier, was overigens de vertegen
woordiger van de Fanto benzine in Nederland
Collectie K. Siccama
Zakelijk gaat het Marten voor de wind.
Hij verkoopt nu zijn banden als zelfstan
dig ondernemer. Niet meer in Wytgaard
maar vanuit een pand aan de Oostersin
gel in Leeuwarden. Binnenvaartschepen
meren in de singel af, met de in olieach
tig papier omwikkelde banden voor alle
typen auto's en vrachtauto's. Aan het eind
van de jaren twintig moet bij hem de idee
zijn gegroeid zijn succes in de bandenhan-
del uit te breiden. Hij maakt gebruik van
zijn inzicht in de (nog voorzichtig) con
sumerende mens en in de toekomst van
het automobiel. Hij zoekt naar ideeën en
besluit automaterialen en huishoudelijke
artikelen aan zijn voorraad toe te voegen.
Hij heeft zich de Engelse taal zover eigen
gemaakt dat hij kranten in die taal kan
lezen en daarin moet hij, denk ik, reclame
van de mail- of postorder bedrijven zijn
tegengekomen. Een nieuw en aanspre
kend initiatief. In de Verenigde Staten
waren deze bedrijven in de jaren dertig al
zeer succesvol. Meer dan duizend pagina's
zware catalogi van bijvoorbeeld Montgo
mery Ward of Sears Roebuck ontbrandden
tweemaal per jaar de consumptiedrift in
Amerikaanse huishoudingen. Duitsland
kende het postorderbedrijf van Karl Joel,
een joodse eigenaar, wiens bedrijf in de
oorlog door Josef Neckermann werd 'over
genomen'. In Nederland was het feno
meen ook bekend. Zo kreeg ik inzage in
een verbluffend uitgebreide catalogus van
Karei Lengs en Zn. te Tegelen uit 1915!
Een prijscourant of catalogus van een
postorderbedrijf geeft informatie die de
