23
Privélegertj es
Ruters, meestal knechten of kleine pacht
boeren deden dienst in een privélegertje
of traden op als lijfwacht. Zij werden inge
schakeld bij de verdediging van de stins
of state van hun heer of, andersom bij
een aanval op die van een tegenstander.
In ruil daarvoor ontvingen zij enige emo
lumenten. Veten waren in de 15e eeuw
nog een vaak voorkomend verschijnsel.
Het uitvechten van een vete betekende
voor de adel een volledig geaccepteerde
legitieme rechtsgang. Uiteindelijk als alle
pogingen tot verzoening waren mislukt,
bleef er maar één mogelijkheid over: door
middel van geweld beslechten van een
geschil. Daarbij was vooral de eer van
het geslacht in het spel. Grote veten kon
den behoorlijk uit de hand lopen waarbij
meerdere clanleden en hun ruters omkwa
men. Er werd weliswaar met eenvoudig
wapentuig ferm op elkaar ingehakt, maar
men schuwde ook niet, als men daarover
kon beschikken het gebruik van zoge
noemde "bussen', een soort van mortieren
waarmee met behulp van buskruit zware
stenen of ijzeren kogels op de stinsmu-
ren werden afgevuurd met alle ellendige
gevolgen van dien.
De gehele 15e eeuw stond nog in het
teken van deze gewoonte die dikwijls
aanleiding vormde voor zeer complexe en
vaak ondoorgrondelijke verbintenissen.
Het geheel doet wel denken aan de tegen
woordige strijd tussen supporters van
verschillende voetbalclubs waarbij beledi
gingen en weerwraak meestal de toon zet
ten en tenslotte kan leiden tot lichamelijk
geweld, brandstichting en plundering.
Haarlems bier
Zo zaten dan demonstratief op die kwade
dag vermoedelijk een aantal ruters van
Worp Lieuwes Juckema, Schierings hoof-
deling te Boksum, luidruchtig te slempen
van hun Haarlems bier. Dit trok de aan
dacht van de onraad ruikende Leeuwar
der brouwers. Spoedig zagen zij dat niet
hun bier, maar Haarlems bier werd geno
ten. Ze grepen in: 'en dit gaf aanleiding tot
eene vechtpartij tusschen hen en de brou
wers, die door de burgers ondersteund,
de overhand behielden', zo verkondigt
Eekhoff. Tegen een dergelijke overmacht
dreigden de goed geoefende boeren, waar
schijnlijk tegen de verwachting in, het
onderspit te delven en zij trachtten aan
de boze menigte te ontkomen. Ze renden
naar de stins van Pieter van Cammingha,
eveneens een Schieringer en het stadsbe
stuur niet al te best gezind. Hij nam hun
terstond op, vergrendelde de poort en wei
gerde de mannen uit te leveren. De van
woede briesende brouwers en de opge
wonden menigte dreigden nu de stins te
overmeesteren en te plunderen.
Het kan haast niet anders of Cammin
gha moet van de actie van de boeren
op de hoogte zijn geweest. Het bierver
bod had ook hem nogal mishaagd, zoals
de kroniekschrijver Worp van Thabor
meedeelt. Hij moet echter op een totaal
andere afloop van de coup hebben gere
kend. Hij was er zeker van op de hoogte
dat Worp Lieuwes Juckema, vermoedelijk
aangemoedigd door het stadsbestuur van
Sneek, van plan was om dat vermaledijde
Leeuwarden eens een lesje te leren. De
woedende Leeuwarder bevolking voor de
dichte poort van het sterke Cammingha-
huis op Hoek ging op die bewuste kwade
dag dan ook geheel uit van een complot
tussen Juckema en Cammingha en den
kelijk hadden ze gelijk.
Een tegengestelde mening blijkt uit een
verklaring van tien jaar later van een
ooggetuige van de gebeurtenissen. Een
monnik uit het Jacobijner klooster,
Henric Franeker verklaarde in 1497 dat
Cammingha helemaal niet was voor
bereid op de vechtpartij. Integendeel die
had hem ten zeerste verrast en erger nog,
Cammingha vreesde het geweld en was
zelfs 'in perikel ende anxta sijns lives' zo
erg zelfs dat, hij Henric, meteen uit het
Jacobijner klooster naar het belegerde
Camminghahuis was gegaan om Pieter
bij te staan. Hij trof daar, zo blijkt uit zijn
verklaring een ontredderde stinsheer aan.
Er waren totaal geen voorzieningen, bier
en brood ontbrak. Er was slechts ander
half tonnetje 'supa', karnemelk, waar men
het mee moest doen. Sommige medebroe
ders brachten daarom, verborgen onder
Het pastoorshuis van Nijehove - ooit ten onrechte aangeduid als Keimpemahuis - aan de Grote
Kerkstraat Leeuwarder Courant
