16
In augustus werden eerst bij aanhangers
van de verdreven stadhouder de ruiten
ingegooid en daarna grote vernielingen
aangericht in de Grote Kerk, waarbij
de revolutionaire hooligans de graven en
grafmonumenten van de Nassaus aan
diggels sloegen. Dat het hier niet alleen
om losgeslagen individuen ging bleek wel
uit het feit dat korte tijd later een publie
ke verbranding plaatsvond van portret
ten, vaandels, schilden etcetera van de
stadhouderlijke familie en de 'verderfelij
ke aristocraten' van het ancien regime.
Ook eisten de radicalen op hoge toon
maatregelen tegen de aanhangers van het
oude bewind.
In de loop van het najaar werd zowel in
Den Haag als in Leeuwarden de partij
strijd grimmiger. Het gematigde geweste
lijke bestuur trachtte op alle mogelijke
manieren de Leeuwarder radicalen de
wind uit de zeilen te nemen. In pamfletten
en brochures bestookte men elkaar week
in week uit. De radicalen maakten daarbij
gebruik van hun eigen krant, de Friesche
Courant. Het gewestelijk centrale comité
van volkssociëteiten, dat op initiatief van
de Leeuwarders was gesticht en fungeerde
als een broeinest van politieke agitatie en
feitelijk als een soort provinciale tegenre
gering optrad, werd op 8 oktober ontbon
den. Onder luid protest van de radicalen
werd een van de voornaamste leiders van
het comité, Hector Feugen, de volgende
dag gearresteerd en gevangen gezet in het
Blokhuis, dat prompt de bijnaam van
'Friese Bastille' kreeg. De Leeuwarder
burger M. Rosema beraamde een plan om
Feugen met geweld uit het Blokhuis te
bevrijden. Voor deze samenzwering kreeg
hij vijf jaar tuchthuis en vijf jaar verban
ning opgelegd.
Referendum
In deze verbeten sfeer vond op vrijdag 13
november een volksstemming plaats over
de vraag of Friesland zich moest aanslui
ten bij de Nationale Vergadering, een
belangrijke stap op weg naar de eenheids
staat. Stemgerechtigd waren alle volwas
sen mannelijke inwoners die niet bedeeld
werden. Ook dienstpersoneel was van
stemming uitgesloten. Voor de late acht
tiende eeuw was dit een ongekende mate
van volksinvloed, die in Nederland pas in
het begin van de twintigste eeuw geëven
aard zou worden.
De organisatie van het referendum had
weinig tijd. Op 26 oktober kreeg de muni
cipaliteit aanwijzingen van de provincie
over wat er geregeld moest worden, nog op
6 november gevolgd door nadere informa
tie. Er werd een plaatselijke kiescommis
sie benoemd, bestaande uit de burgers
In augustus 1795 werden grote vernielin
gen aangericht in de Grote Kerk, waarbij
de revolutionaire hooligans de graven en
grafmonumenten van de Nassaus aan
diggels sloegen karikatuur van David Hess,
bewaard in de Koninklijke Bibliotheek in Den
Haag
Drie leden van de afgezette Municipaliteit worden op 12 januari 1796 overgebracht naar
het Blokhuis
Le0Va.V3tA.1t
