4
Achter de laatste rij raadsleden (CPN en
WD) was de perstribune. Voor de Leeu
warder Courant (eerst nog Koerier vanwe
ge het oorlogsverleden) zaten daar Keikes
(de chroniqueur van Oud Leeuwarden:
Och heden ja) of een enkele keer Van der
Meulen, een oud-collega van het Arbeids
bureau. Voor het Friesch Dagblad waren
soms chef-redacteur Wijbenga (Geale in
bezettingstijd) himself of Algra jr. aan
wezig. Het Vrije Volk liet Jo Smit over de
raad schrijven en naderhand was dat W.
H. Kuipers, soms onder de naam 'stads-
prater'. Kuipers ging later naar de Leeu
warder Courant en werd nog weer later
de eerste voorlichter van de gemeente
Leeuwarden. Voor het katholieke Ons
Noorden zat de immer goedgemutste
Drost op de perstribune. Daar was altijd
ruimte voor gezellige kout. In dezelfde
ruimte was de publieke tribune en de
bezetting daarvan hing af van de agenda.
Toen waren er nog geen actievoerders die
in grote groepen duidelijk aanwezig de
besprekingen volgden.
Waarover en wanneer spraken zij?
De agenda met raadsvoorstellen werd in
een langwerpige enveloppe door de stad
huisbodes bij de raadsleden persoonlijk
thuisbezorgd. Op mijn adressering stond:
Aan den Edelachtbaren Heer J.T. Vellen-
ga, Coornhertstraat 2 Alhier. (Ten tijde
van mijn lidmaatschap van de Tweede
Kamer was het Hoogedelachtbare Heer
geworden!). Op een speciale kamer in het
stadhuis lagen dossiers met nog meer
informatie over de onderwerpen.
Op woensdagavond, eens in de drie
weken, klokke half acht, vergaderde de
raad. De PvdA hield op maandagavond
daaraan voorafgaand de fractievergade
ring in het gebouw van Openbare Werken
aan de Wissesdwinger (voorheen Infirme
rie). Tijdens de pauze bracht een perso
neelslid van Openbare Werken die inwo
nend was, koffie rond. Dat was Hannes de
Boer, ooit mijn gewaardeerde buurman uit
de Javastraat, die de eerste keer haast
glimmend van trots vertelde dat hij mij
als kleine jongen nog had gekend. En nu
was ik zo lang geworden en ook nog raads
lid! Tijdens die fractievergaderingen stak
ik veel op. Hoe te lezen en te doorgronden,
voor of tegen te motiveren, helder te dis
cussiëren, snel en overtuigend te conclu
deren. De aanwezige wethouders beant
woordden wel of niet bevredigend de
gestelde vragen en verdedigden hun voor
stellen. Dualisme was toen en daar een
onbekend woord. De sprekers voor de
woensdagavond werden aangewezen. Aan
het eind was de rondvraag waarbij actu
ele thema's aan de orde kwamen die niet
op de agenda stonden. Leerrijke avonden!
De raadsvergaderingen duurden met een
korte agenda soms maar een half uur,
maar dat gebeurde zelden.
Doorgaans duurden de vergaderingen
variërend van één tot drie uren. Uiter
aard nam één keer per jaar de begro
tingsbehandeling meer tijd in beslag:
zeker één volle dag, soms twee dagen. De
grote thema's in die tijd waren de woning
nood en woningbouw, sanering van buur
ten, vernieuwing en uitbreiding van
wegen, begin van aanleg van industrieter-
Links: Johannes Klazes Dijkstra (1893-
1958), onderwijzer en journalist, bij zijn af
scheid als wethouder in 1958. Rechts wet
houder Jakob Tiede Vellenga (1920), auteur
van deze bijdrage Foto: Sj. Andringa
reinen, het taaie onwelriekende tonnen-
vraagstuk, om zo enkele te noemen.
In veel buurten hingen bordjes met de
tekst: 'Onbewoonbaar verklaard'. In de
volksmond werd dat: 'Onverklaarbaar
bewoond'. Toppers door de jaren heen ble
ven de woningnood, de tonnen en de over
weg in de Schrans.
O ja, we kregen voor al onze inspannin
gen tien gulden presentiegeld per zitting.
Zestig jaar later
Het zou interessant zijn het Leeuwarden
van 1946 te vergelijken met dat van nu:
sociaal, economisch, stedenbouwkundig,
cultureel, etnisch, godsdienstig en poli
tiek. Ik beperk mij tot het laatste, ofschoon
ook andere zaken meespelen in het stem
gedrag. Nu 39 raadszetels, toen 35. Nu
8 fracties in de raad, toen 5, stoelend
op partijen. De CPN is al lang verdwenen
(gedeeltelijk opgegaan in PAL/Groen
Links). De drie christelijke partijen van
toen zijn opgegaan in het CDA. De drie
hadden toen 12, nu 5 zetels. De PvdA had
toen 17 zetels en nu 15. De WD stond op
2 zetels en is bij de laatste verkiezingen
van 5 naar 4 zetels gegaan.
In de jaren vijftig kwam de WD op 5
zetels. In 1958 werd Hessel Pols de eerste
WD-wethouder, naast de twee PvdA wet
houders Vellenga en Tiekstra en de ARP-
man J. van der Schaaf. Dit jaar verloor
de WD zijn wethouder. Drie partijen heb
ben nu 4 zetels: de WD dus, verder
PAL/Groen Links, en de Socialistische
Partij. Twee zetels gingen naar de Chris
ten Unie en de Nieuwe Leeuwarder Partij
en één zetel naar de Fryske Nasjonale
Partij. Toen, zestig jaar geleden was ik het
jongste raadslid met mijn 26 jaren. Dat is
nu de SP-er Farshad Bashir, 18 jaar!
Zestig jaar geleden mocht je pas stemmen
op de 23ste, en pas gekozen worden als je
25 jaar oud was!
Na serieuze naspeuringen van mijzelf,
Hendrik ten Hoeve en griffier Baudewijn
Franssen neem ik onder voorbehoud en
respectvolle bescheidenheid aan dat ik de
enige ben die nog in leven is van alle
raadsleden die op 4 september 1946 de
raadszaal betraden.
Le0Va.V3tA.1t
