Leven en werk van Piet van der Hem
9
Portret van Piet van der Hem
Foto Henri Berssenbrugge.
Chris Visser
De Leeuwarder kunstschilder Piet van
der Hem wordt op 9 september 1885 gebo
ren in Wirdum aan wat nu Greate Buor-
ren 22 heet, maar destijds Wirdum 281
werd genoemd. Hij is de zoon van Durk
Sjoerds van der Hem en Geertje Pieters
Smids. Zijn moeder overlijdt kort na de
geboorte van Piet, waarna Durk van der
Hem met zijn beide zoontjes, de 2-jarige
Sjoerd en de nog geen jaar oude Piet naar
Leeuwarden verhuist. Als Piet twaalf jaar
is, overlijdt zijn vader en samen met broer
Sjoerd wordt hij opgenomen in het gezin
van zijn oom en tante, Heerco Halbesma
en Trijntje van der Hem.
In het artikel van Leendert Plaisier wordt Piet van der Hem opgevoerd als de
schilder van het portret van koningin Juliana in 1950. Wie was deze man en welke
relatie had hij met Leeuwarden?
Prentbriefkaarten van waterverf
Piet is als kind al een enthousiast tekenaar,
maar de familie ziet hierin alleen een vorm
van vrijetijdsbesteding en schenkt er ver
der geen aandacht aan. Op de rijks-hbs aan
het Zaailand wordt zijn talent eindelijk
serieus genomen door zijn tekenleraar Bub-
berman. Deze stimuleert Piet zoveel moge
lijk te tekenen en steunt hem in de beslis
sing de hbs na vier jaar te verlaten en zich
als kunstenaar te ontwikkelen.
De vakanties brengen Piet en Sjoerd
vaak door in Swichum, bij Klaas Jorna,
die een vriend was van hun vader, en
diens huishoudster Wapke. Klaas Jorna
trekt graag met de jongens op. Hij is ook
een liefhebber van beeldende kunst en
bezit veel boeken met kunstafbeeldingen.
Voor Piet van der Hem is dat de eerste
kennismaking met de schilderkunst en in
de zomer van 1902 maakt hij een aantal
prentbriefkaarten met olieverf. In sep
tember van dat jaar vertrekt Piet naar
Amsterdam, waar hij gaat studeren aan
de rijksschool voor de kunstnijverheid. In
1905 haalt hij hier zijn diploma mo-teke-
nen. Deze opleiding koos hij op advies van
de familie. Het was een praktisch advies:
als tekenleraar hoefde Piet geen honger te
lijden. Tijdens deze studie volgt hij avond
lessen bij August Allebé, directeur van
de Rijksacademie in Amsterdam.
Na 1905 volgt Van der Hem de dagop
leiding aan de Rijksacademie en wel de
klas 'vrije schilderkunst' van Nico van der
Waay en krijgt tevens etslessen van Pie-
ter Dupont. In het werk van Van der Hem
uit deze periode is de invloed van Breitner
aanwezig.
Hard werken in frivool Parijs
Een koninklijke subsidie stelt Van der
Hem in de gelegenheid om van september
1907 tot de zomer van 1908 in Parijs te
werken en hier ontpopt hij zich als een
echte levensgenieter. Ondanks zijn waar
dering voor het frivole Parijs blijft hij
hard werken. In de clubs en bars die hij
bezoekt, maakt hij schetsen. Van der Hem
zet het Parijs van bijna honderd jaar gele
den zonder dogma's op papier, iets wat
hem in Friesland niet in dank wordt afge
nomen. Toch hing hij niet de artiest uit,
zijn atelier was gewoon een werkhok zon
der franje. Zijn werk kenmerkt zich door
sfeerimpressies van Parijs, waarbij de toe
schouwer direct ziet dat het Parijs is. Dit
is ook het kenmerk van zijn onderwerpen
Oldehove met bodeterrein rond 1941
Doek 90x70 cm.
Leova.'c^tA.lt
